Herbal medicines ဟာဗယ္ေဆး ေမးခြန္း

၁။ ဆရာ အဲဒီေဆးေတြရ့ဲအေၾကာင္း ေက်းဇူးျပဳ၍ ရွင္းျပေပးပါအုန္းဗ်။

၂။ ေရာဂါတစ္ခုကိုျဖစ္ျပီဆိုရင္ ေဝဒနာေတြအျမန္ေပ်ာက္ကင္းဘို႔ အဂၤလိပ္ေဆး ဆရာဝန္ေရာ ျမန္မာ တိုင္းရင္းေဆး ဆရာေတြေရာ တခ်ဳိ႕ေတြအကုန္ျပက်တယ္။ အဂၤလိပ္ေဆးေတြလဲေသာက္ ျမန္မာေဆးေတြလဲ ေသာက္က်တယ္။ ဆရာဝန္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား အဂၤလိပ္ေဆးေလးေသာက္တုန္း ဗမာေဆးေလးေသာက္လို႔ ရပါသလားေမးရင္ မႀကိဳက္ၾကဘူး။ တခ်ဳိ႕ဆရာဝန္ေတြဆို က်ဳပ္ေပးတဲ့ေဆးေသာက္ေနရင္ ဘယ္ေဆးမွ မေသာက္ရဘူး လို႔ေတာင္ အဆူခံရတာေတြ႔ဘူးတယ္။ အဂၤလိပ္ေဆးနဲ႔ ဗမာေဆးတြဲေသာက္လို႔ရပါလား။ ေသာက္လို႔ ရရင္လဲ အခ်ိန္ ဘယ္ေလာက္ျခား ေသာက္ရမလဲ။ ေဘးဥပဒ္ေတြျဖစ္ေစနိုင္ပါလား။ မည္သည္႔ေရာဂါမဆိုကို ဆိုလိုရင္း ျဖစ္သည္။ ဗမာေဆးဆိုသည္ ကိုယ္တိုင္ (သို႔) တျခားသူတို႔ လက္တည္႔စမ္းေသာ အရာမဟုတ္။ဆိုင္တို႔တြင္ တိုင္းရင္းေဆးဝါး မွတ္ပံုတင္အမွတ္ႏွင့္ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်ေသာ ေဆးမ်ားဆိုလိုသည္။ ဥပမာ Uric acid မ်ား gout ေရာဂါအတြက္ အဂၤလိပ္ေဆး allopurinol နဲ႔ ဗမာေဆး တိုင္းရင္းမွတ္ပံုတင္အမွတ္ျဖင့္ ထုတ္လုပ္ျဖန္႔ခ်ီေရာင္းေသာ ဂုဏ္ရည္ အဆစ္ေရာင္ကိုက္ေဆးစသျဖင့္ တြဲေသာက္ရပါသလား။ အမ်ားသူေတြအေျပာမ်ားတဲ့စကားႀကားဖူးပါသည္။ အဂၤလိပ္ ေဆးေသာက္ရင္ ဗမာေဆးမေသာက္နဲ႔ ဗမာေဆးေသာက္ေနတုန္း အဂၤလိပ္ေဆးေတြမေသာက္နဲ႔ တကယ္လို႔ မေသာက္ရရင္ ဘာေၾကာင္႔ပါလဲ။ ေသာက္ရရင္ ဘယ္လိုအခ်ိန္ေတြ ကန္႔သတ္ျပီး ေသာက္ရပါမလဲခင္ဗ်။

ဟာဗယ္ေဆး၊ တိုင္းရင္းေဆး၊ ဗိေႏၡာေဆးဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကလူေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျပီး အသံုးျပဳေနလာခဲ့ၾကတာ ေရွးကတည္းကပါ။ ေခတ္ေပၚ ေဆးကုသနည္းေတြ ျမန္မာျပည္ကို ေရာက္မလာခင္ကတည္းကပါ။ အခုလည္း ေလွ်ာ့နည္းသြားတယ္လို႔ ေျပာမရေသးပါ။ တဖက္ႏိုင္ငံေတြကလာတဲ့ တိုင္းရင္းေဆးစတာေတြပါဝင္လာလို႔ ပိုေတာင္မ်ားလာသလား မေျပာတတ္ပါ။ ေဆးေတြက ဝယ္ရတာလည္းလြယ္တယ္။ ခုေနာက္ပိုင္းမွာ ေၾကာျငာေတြက အားေကာင္းတယ္။ အြန္လိုင္း၊ ေရဒီယို၊ တီဗြီကေန ေမာ္ဒယ္လွလွေလးေတြနဲ႔ ေရာင္းလာၾကပါတယ္။

ဆရာဝန္ေတြမသံုးၾကတဲ့ ေဆးကုသနည္းေတြကို Alternative medicines တျခားနည္သံုးေဆးမ်ားလို႔ ေခၚပါတယ္။ ကင္ဆာလိုကုသရခက္ခဲတာမွာ အသံုးပိုမ်ားေနတယ္။ နာတာရွည္ေရာဂါေတြအတြက္လည္း သံုးေနၾကတယ္။

• Herbal medicine အသီး၊ အရြက္၊ အေခါက္၊ အျမစ္ေတြက ထုတ္တဲ့ေဆးေတြ၊
• Traditional Chinese medicine တရုပ္တိုင္းရင္းေဆးေတြ၊
• Homeopathy ဟိုမီယိုပသီေဆးေတြ၊
• Naturopathic medicine သဘာဝေဆးေတြ။
• Acupuncture အပ္စိုက္နည္း၊
• Chiropractic and Ayurvedic အာယုေဗဒနည္း၊
• Energy medicine အင္နာဂ်ီေဆးေတြ၊
• Magnetic field therapy သံလိုက္ဓါတ္သံုး ကုသနည္း၊
• Aromatherapy အေမႊးနဲ႔သာနဲ႔ ကုသနည္း၊
• Oxygen therapy ေအာက္စီဂ်င္သံုးကုသနည္းေတြပါတယ္။ ဒါေတြအျပင္ ျမန္မာျပည္မွာဆိုရင္ ဘုရားကုနည္း၊ အထက္လမ္းနည္း၊ ေအာက္လမ္းနည္း၊ ဓါတ္စာနည္း၊ စတာေတြလည္းရွိေသးတယ္။

Herbs ဟာဗယ္ကေနလုပ္ထားတာေတြဟာ အႏၲရာယ္မေပးဘူးလို႔ ထင္ရပါတယ္။ အားလံုးကို အဲလိုေျပာမရပါ။ အထူးသျဖင့္ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ အသည္းေရာဂါရွိသူေတြအတြက္ စိတ္မခ်ရပါ။ ေခၚတဲ့ဆရာဝန္ေတြသံုးေနတဲ့ ေဆးဝါးေတြလို ေလ့လာမႈေတြ၊ သုေတသနေတြက မျပည့္စံုပါ။ ေသဆံုးမႈအထိျဖစ္တဲ့ ရီပို႔တ္ေတြရွိပါတယ္။

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ အိုဟိုင္အိုးမွာရွိတဲ့ Cleveland Clinic ေဆးရံုက ႏွလံုးအထူးကုဆရာဝန္ေတြက digoxin, diuretics, hypoglycemics, nonsteroidal anti-inflammatory drugs, spironolactone နဲ႔ warfarin ေဆးေတြ သံုးေနရသူေတြ အဲလို ဟာဗယ္ေဆးေတြ မသံုးၾကဘို႔ သတိေပးထားပါတယ္။

• Ephedra (Ephedra sinica, also called Ma-Huang) ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးနဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ခ်ေဆး၊
• Garlic (Allium sativum) ကိုလက္စေထာက်ဘို႔နဲ႔ ကူးစက္ေရာဂါေပ်ာက္ေဆးေတြ၊
• Ginkgo (Ginkgo biloba) မွတ္ဥာဏ္တိုးေဆး၊ ေသြးလွည့္ေကာင္းေဆး၊ စိတ္ေရာဂါေဆး၊
• Goldenseal (Hydrastis canadensis) ဝမ္းႏႈတ္ေဆး၊ အေရာင္က်ေဆး၊
• Hawthorn (Crataegus species) ႏွလံုးေရာဂါေဆး၊ ေသြးတိုးေရာဂါေဆး၊
• Licorice root (Glycyrrhiza glabra) ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး၊ အသည္းေျခာက္ေရာဂါေဆး၊ အစာအိမ္အနာေဆး။

အဲလိုေဆးေတြထဲမွာ Coumarins ေတြပါတယ္။ အဲတာက Anticoagulants ေသြးမခဲေစတဲ့အစြမ္းရွိတယ္။ Warfarin ေဆးကိုအဲဒီကေနထုတ္တယ္။ ေဆးအဆကိုခ်ိန္ဘို႔ ခက္ေစမယ္။ ဒါ့ျပင္ Mike Militello, PharmD ေဆးေတြနဲ႔ ဓါတ္ျပဳတယ္။ အဲတာေတြထဲမွာ Vitamin K ပါတာမ်ားေနလို႔လည္း ေရာဂါကိုပိုဆိုးေစႏိုင္တယ္။

• Aloe တေစာင္းလက္ပတ္ကို အေရျပားမွာျဖစ္တာေတြအတြက္သံုးၾကတယ္။ တာရွည္သံုးရင္ ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ ႏွလံုးခုန္တာ ျဖစ္ေစမယ္။
• Arnica (Arnica montana) နာတာ ေလာင္တာအတြက္ေဆး၊ ဝမ္းႏုတ္ေဆး = ႏွလံုးအတြက္ အဆိပ္လို ျဖစ္တယ္။ ေသြးတိုးတက္ေစမယ္။
• Black cohosh (Cimicifuga racemosa) ေသြးဆံုးအတြက္ေဆး၊ မ်ားရင္ ေသြးဖိအားက်ေစမယ္။
• Feverfew (Tanacetum parthenium) မိုင္ဂရင္းအမူးေရာဂါေဆး၊ အဆစ္နာေဆး၊ အလာဂ်ီေဆး၊ ေသာက္ရင္ ေသြးခဲတာကို အေႏွာင္အယွက္ျဖစ္ေစတယ္။
• Ginger ပ်ိဳ႕အန္တာေဆး၊ ခရီးသြားအမူးေပ်ာက္ေဆး၊ ကိုလက္စေထာက်ေဆး၊ အစာေက်ေဆး၊ ေသြးခဲစနစ္ကို ေႏွာင့္ယွက္တယ္။ မ်ားရင္ ႏွလံုးခုန္မမွန္ျဖစ္တယ္။ ေသြးဖိအားေျပာင္းေစမယ္။
• Ginseng (Panax ginseng) ႏုပ်ိဳေဆး၊ စိတ္အား ခြန္အားတိုးေဆး၊ လိင္အားတိုးေဆး၊ ေသြးခဲစနစ္ကို ေႏွာင့္ယွက္တယ္။ ေသြးယိုေစမယ္။
• Stinging nettle (Urtica dioica) ဆီးေအာင့္ေပ်ာက္ေဆး၊ ေက်ာက္ေက်ေဆး၊ ေလးဖက္နာေဆး၊ ႏွလံုးနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္အလုပ္ကိုေႏွးေစတယ္။

အသည္းေရာဂါေတြအတြက္ 10 Natural Remedies for 3 Liver Diseases သဘာဝေဆးနည္း (၁ဝ) ဆိုတာကို ဂူဂယ္လ္မွာ ရွာလို႔လြယ္တယ္။ Herbal medicine in the treatment of liver diseases စာအုပ္ကုိ ၃၅ ေဒၚလာနဲ႔ ေရာင္းတာလည္းရွိတယ္။

ဒါေပမယ့္ ခ်ီကာဂိုေဆးတကၠသိုလ္က ၁၉၉၅ တံုးက သုေတသန လုပ္ထာတာ ရွိပါတယ္။ Herbal medication linked to liver failure ဟာဗယ္ေဆးေတြနဲ႔ အသည္း အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ျခင္းလို႔ စာတမ္းတင္ထားတယ္။ Chaparral ေဆးေတာင့္ေတြေသာက္ရာကေန Toxic hepatitis အဆပ္သင့္အသည္းေရာင္ေရာဂါရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးလူနာကို နမူနာ ေပးထားတယ္။ အဲဒီေဆးကို သဲကႏၲာရေပါက္ျခံဳပင္ကေနထုတ္လုပ္ထားတယ္။ (Larrea tridentata) ျဖစ္တယ္။ ေဆးေၾကာ္ျငာမွာ အဆစ္နာ၊ ကင္ဆာ၊ အေအးမိ၊ တီဘီ၊ ကာလသားေရာဂါ၊ ဆိုးဝါးတဲ့အေရျပားေရာဂါေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္လို႔ေရးထားတယ္။ FDA ကလည္း ေယဘုယ်စိတ္ခ်ရတယ္လို႔ ၁၉၇ဝ ကတည္းက ခြင့္ျပဳခ်က္ရထားတယ္။

၁၉၉၄ က ကေနဒါမွာ ဆာေဗးတခုလုပ္တယ္။ အေထြေထြေဆးရံုေတြကို လာျပတဲ့ ကေလးေတြထဲက -
• အဲလိုေဆးနည္းေတြနဲ႔ စမ္းကုထားျပီးျဖစ္သူ = ၁၁%၊
• သူမ်ားအေျပာနဲ႔လုပ္သူ ၃၂%၊
• ဆရာဝန္ေဆးရ့ဲ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေၾကာက္လို႔ အဲတာမ်ိဳးသံုးစြဲသူ = ၂၁%၊
• ဆရာဝန္ေတြကုေနတာ မသက္သာဘူးထင္လို႔ အဲတာမ်ိဳးသံုးစြဲသူ = ၁၉%၊
• ဆရာဝန္ေတြကုေနတာ အားမရလို႔ အဲတာမ်ိဳးသံုးစြဲသူ = ၁၄%၊
• အဲတာမ်ိဳးကို ပိုႏွစ္သက္လို႔သံုးခဲ့သူ = ၉% ရွိတာေတြ႔ရတယ္။

အဲလိုေဆးမ်ိဳးေတြကို Dietary supplements အစာအာဟာရျဖည့္ေဆးအတန္းအစား သတ္မွတ္ထားလို႔ FDA အသိအမွတ္ျပဳမႈကေန လြတ္ေနတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂ဝ-၃-၂ဝ၁၅
၄-၈-၂ဝ၁၇