Birth control methods for breastfeeding mothers ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြအတြက္ ကိုယ္ဝန္တားနည္းမ်ား

မဂၤလာပါဆရာ။ သမီးအသက္ ၃၁ ႏွစ္ပါ။ ကေလးဗိုက္ခြဲေမြးထားတာ ၇ လခြဲရွိပါျပီ။ ကေလး ၃ လကစ၍ Excluton တားေဆးေသာက္ခဲ့ပါတယ္။ Menstruation လည္းမလာေသးပါ။ ယခုကေလး ၇ လ ေက်ာ္ေရာက္ေတာ့ Marvalon ေျပာင္းေသာက္ေနတာအဆင္ေျပပါ႕မလားရွင္႔။ကေလးႏို႕တိုက္တာထိခိုက္ပါသလားဆရာ။ Marvalon ေသာက္ရင္ Menstruation လာပါ့မလားဆရာ။ ကေလးႏို႔တိုက္တာသက္ေရာက္မႈရွိမရွိနဲ႔ ကိုယ္ဝန္တားႏိုင္မႈရွိမရွိ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။

ကေလးႏို႔တိုက္ေနတံုးမွာ တားနည္းေရြးရမယ္။ ေရြးတာမမွန္ရင္ ႏိုထြက္နည္းေစတယ္။ ကေလးကိုႏို႔တိုက္ေနျခင္းဟာ သဘာဝတားနည္းျဖစ္တယ္။ ၆ ပတ္အထိလို႔ ကိုယ္ဝန္မရေအာင္ အတူေနႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးသမီးေတြက အနာက်က္တာျမန္ၾကလို႔ ေမြးျပီး ၂ ပတ္မွာ အတူေနႏိုင္တဲ့အထိ ေကာင္းလာေနသူေတြရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕က ၄ ပတ္ေနရင္ အဆင္သင့္ျဖစ္ၾကျပီ။ ကာယကံရွင္ကိုယ္တိုင္ကလည္း အဆင္သင့္ျဖစ္ျပီဆိုတာ သိသူေတြရွိပါတယ္။

(၁) ကြန္ဒြမ္၊ ေယာက္်ားသံုးနဲ႔ မိန္းမသံုးရွိတယ္။

(၂) IUD/IUCD သားအိမ္ထဲပစၥည္းထည့္နည္း။ အမ်ားစုက ၅ ႏွစ္တခါအသစ္လဲရတယ္။ Mirena, ParaGard ကို ၁ဝ-၁၂ ႏွစ္ ထည့္ထားႏိုင္တယ္။

(၃) Mirena သားအိမ္ထဲပစၥည္းက ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးကို နည္းနည္းခ်င္းထုတ္ေပးေနတယ္။ ၅ ႏွစ္အထိထည့္ထားႏိုင္တယ္။

(၄) Depo-Provera ဒီပိုထိုးေဆး။ ၃လ တခါထိုးရမယ္။ သတိထားဘို႔က ရာသီနည္းမယ္။ တခ်ိဳ႕ရာသီမလာဘူး။ စိုးရိမ္စရာေတာ့မဟုတ္ပါ။ အရိုးပါးတာ သူမ်ားထက္ပိုတယ္။ လူဝေစႏိုင္တယ္။ လိင္စိတ္နည္းသူလည္းရွိတယ္။

(၅) Implants (အင္မ္ပလန္႔) အေရျပားေအာက္ထည့္ထားရတဲ့ ေဆးေခ်ာင္း။ ၃ ႏွစ္အထိထားႏိုင္တယ္။ Implanon (အင္ပလန္ႏြန္)။ (ဒီပို) ထိုးေဆးလို ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြရွိႏိုင္တယ္။

(၆) Minipill ကိုယ္ဝန္တားအေသးစားေဆးျပားမွာ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳးတည္းပါတယ္။ စားေဆးနာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။
- Aizea (desogestrel)
- Cerazette (desogestrel)
- Cerelle (desogestrel)
- Exluton
- Nacrez (desogestrel)
- Micronor (norethisterone)
- Noriday (norethisterone)
- Norgeston (levonorgestrel)
- Nor-QD (norethindrone)
- Micronor (norethindrone)
- Zelleta (desogestrel)

ရာသီစဆင္းတဲ့ရက္ကေနစျပီး တေန႔ ၁ ျပားေသာက္ပါ။ ေန႔တိုင္း ေသာက္ေနက်အခ်ိန္မွာ အခ်ိန္တူေသာက္ပါ။ ေဆးကပ္တခု ကုန္ရင္ ေနာက္ကပ္သစ္တခု စေသာက္ပါ။ တခ်ိဳ႕မွာ (၃၅) ျပားပါတယ္။ ရာသီက ၂ လမွ တခါသာ လာမယ္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္-ဖ်က္သူေတြလဲ ေသြးဆင္းတဲ့ ပဌမရက္ေန႔မွာ ေဆးျပားစေသာက္ပါ။

အက်ိဳးရွိတာေတြ = ကေလးႏို႔တိုက္ေနခ်ိန္လဲ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးျဖတ္တာနဲ႔ ကေလးျပန္ရဘို႔ လြယ္တယ္။ ရာသီနဲ႔ဆက္စပ္ေနမဲ့ Sickle cell disease ေရာဂါနဲ႔ Dermatitis ေရာဂါေတြကို ကုသရာမွာ သံုးႏိုင္တယ္။ ေသြးဆင္နည္းလို႔ ေသြးအားနည္းတာ သက္သာမယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ၊ အသက္ ၃၅ ႏွစ္ေက်ာ္သူေတြလဲ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူေတြအတြက္ စိတ္ခ်ႏိုင္တယ္။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ = ေဆးစေသာက္ကာစ အေစာပိုင္းလေတြမွာ ရာသီမမွန္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ နည္းတယ္။ တခ်ိဳ႕ မ်ားတယ္။ ရာသီမလာဘဲေနတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ တလအထိေနာက္က်သြားရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ အသားဝါျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ ဝက္ျခံထြက္မယ္၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္မယ္၊ ေခါင္းကိုက္မယ္၊ ရင္သားတင္း-နာမယ္၊ ဒါေတြကလဲ ေစာေစာပိုင္းလေတြမွာသာ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ လူက ဝလာႏိုင္တယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲေဆးေလာက္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ မတက္ဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ ဆက္မတိုးေတာ့ဘူး။ ဆီးခ်ိဳရွိေနသူေတြ သတိထားေပးရမယ္။ ဆီးခ်ိဳကိ္ု အထိန္းရခက္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ေရာင္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္လို႔ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ အတက္ေရာဂါ၊ (မိုင္ဂရင္း) ေရာဂါ၊ ေသြးတိုး၊ ပန္းနာေရာဂါရွိသူေတြက သတိထားေသာက္ရမယ္။ ေဆးေသာက္ကာစ ပဌမတႏွစ္မွာ ၃ လတၾကိမ္ ေဆးစစ္သင့္တယ္။ ေနာက္ပိုင္း ၆ လတခါစစ္သင့္တယ္။ လိင္စိတ္နည္း၊ စိတ္မူေျပာင္း၊ စိတ္ဓါတ္က်၊ ၁ဝဝ မွာ ၁ ေယာက္ကေန ၁၃ ေယာက္အထိ ပဌမ ၁ ႏွစ္အတြင္းမွာ ကိုယ္ဝန္ရတာေတြ႔ရတယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲထက္ ဒီလိုျဖစ္တာ ပိုမ်ားတယ္။ တကယ္လို႔ ကိုယ္ဝန္ရလာရင္ သိဘို႔ခက္တတ္တယ္။ ကံမေကာင္းရင္ သားအိမ္ျပင္ပမွာ သေႏၶတည္ႏိုင္တယ္။ Functional ovarian cysts မ်ိဳးဥအိမ္ အက်ိတ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မခြဲဘဲလဲ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ STDs လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို မကာကြယ္ႏိုင္ဘူး။

ဘယ္ေလာက္ထိေရာက္သလဲ = (သီအိုရီ) အရေျပာရရင္ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲနဲ႔ အတူတူထိေရာက္တယ္။ နည္းနည္းေလးေတာ့နည္းတယ္။ အခ်ိန္တူေသာက္ဘို႔၊ ရက္မပ်က္ဘို႔ ပိုလိုတယ္။ ကေလးႏို႔တိုက္ေနသူေတြမွာ ၆ လ အတြင္းေသာက္ရင္ ၁ဝဝ% ကိုယ္ဝန္မရဘူး။ ကေလး ႏို႔မတိုက္ေနသူေတြမွာ ၉၉႕၅% ကိုယ္ဝန္မရဘူး။ ေဆး ၂ မ်ိဳးတြဲ ၉၉႕၇-၉၉႕၉% မရေစဘူး။ ေဆးတရက္ပ်က္လို႔ ကိုယ္ဝန္ရလမ္းက ၂ မ်ိဳးတြဲထက္ပိုမယ္။ ကေလးေမြးထားျပီး ကေလးကိုလဲ ႏို႔အျပည့္အဝတိုက္ေနမယ္ ရာသီလဲ ျပန္မေပၚေသးရင္ ၆ လအထိ၊ ကေလး ေမြးထားျပီး ကေလးကို ႏို႔မတိုက္ရင္ ၂၁ ရက္အထိ ကိုယ္ဝန္ရလမ္း အလြန္နည္းတယ္။

သတိထားစရာေတြ = ရာသီတလ ေသြးစဆင္းတဲ့ရက္ကေန စေသာက္တာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ ေဆးေသာက္အျပီး ၄-၂၂ နာရီအတြင္းမွာ သားအိမ္အဝအခြ်ဲ ေစးပ်စ္တာက အမ်ားဆံုးအခ်ိန္ ျဖစ္လို႔ မနက္ခင္း ေဆးေသာက္ျပီး ညမွာအတူေနတာ အေကာင္းဆံုးအစီအစဥ္ျဖစ္တယ္။ ရာသီစလာတဲ့ရက္မွာ စေသာက္ေပမဲ့ ရာႏွဳန္းျပည့္ ေသျခာေအာင္ ေဆးစေသာက္ျပီးေနာက္ ၄၈ နာရီအတြင္း အတူေနရင္ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ေဆးေသာက္ခ်ိန္ထက္ ၃ နာရီ ေနာက္က်သြားရင္ ၄၈ နာရီအတြင္း အတူမေနပါနဲ႔။ ေနျဖစ္ရင္ အေရးေပၚတားေဆးေသာက္ပါ။ တရက္ေနာက္က်သြားရင္ ေနာက္ရက္မွာ ေဆး ၂ လံုးတခါတည္း ေသာက္ပါ။ ၄၈ နာရီ အတူမေနပါနဲ႔။ ဒါမွမဟုတ္ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ေဆးတကပ္ကုန္တာနဲ႔ ရာသီ လာလာ-မလာလာ၊ ေနာက္ေဆးတကပ္ ဆက္ေသာက္ပါ။ အတူမေနျဖစ္ေသးလဲ ဆက္ေသာက္ပါ။ ၁-၇ ရက္အထိ ေဆးေသာက္တာ ေနာက္က်သြားရင္ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ေဆးေသာက္ျပီး ၂ နာရီအတြင္း အန္ရင္ ေနာက္ ၁ လံုးေသာက္ပါ။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိးတြဲေဆးကေန ဒီအမ်ိဳးအစားကို ေျပာင္းခ်င္ရင္ (ေဟာ္မုန္းပါ) အရင္ေသာက္ရတဲ့ေဆးျပား ေသာက္ေနတံုးမွာ ခ်က္ခ်င္း ေျပာင္းေသာက္ပါ။ St. John's Wort တိုင္းရင္းေဆး၊ Rifampin တီဘီေဆး၊ Griseofulvin ေပြး-မိႈေဆး၊ Phenobarbitone, Phenytoin, Primidone, Carbamazepine, Dichloralphenazone အတက္သက္သာေဆး၊ HIV ေဆးတခ်ိဳ႕၊ ပ႗ိဇီဝေဆးတခ်ိဳ႔႕ေတြနဲ႔ တြဲမေသာက္သင့္ပါ။ ကေလးလိုခ်င္လို႔ ေဆးရပ္ခ်င္ရင္ ေဆးကပ္မကုန္ေသးလဲ ရပ္လိုက္ႏိုင္တယ္။ ၂၄ နာရီအတြင္း ကိုယ္ဝန္ရႏိုင္တယ္လို႔ ထင္မွတ္ထားရမယ္။ ရက္လဲမွတ္လို႔ လြယ္ေအာင္ ရာသီမွန္ေစျပီးမွ ကေလးယူသင့္တယ္။ ေဆးရပ္အျပီး ၾကားထဲမွာ (ကြန္ဒြမ္) သံုးပါ။ ေဆးျဖတ္ျပီး ကိုယ္ဝန္ရခ်င္ရင္ ေဖါလစ္အက္စစ္ကို တလၾကိဳေသာက္ႏိုင္ရင္ ပိုေကာင္းတယ္။

ဒီလိုအမ်ိဳးသမီးေတြ မေသာက္သင့္ပါ = အပ်ိဳျဖစ္ကာစ ရာသီရက္မမွန္ေသးသူေတြ၊ Thrombophlebitis, Thromboembolic processes ေသြးျပန္ေၾကာေရာဂါရွိသူ၊ အသည္းမေကာင္းသူ၊ ေမြးလမ္းကေန ဘာလို႔မွန္းမသိဘဲ ေသြးဆင္းေနသူ၊ ရင္သားကင္ဆာ ရွိေနသူ၊ ရွိဘူးသူ။

တားေဆးတားနည္း တခုခ်င္းအေၾကာင္းေတြကို သပ္သပ္စီေရးထားပါတယ္။ (ဘေလာ့ခ္) မွာရွာဖတ္ပါ။ ဒါမွမဟုတ္ ေမးခြန္းစည္းကမ္းနဲ႔အညီ ေမးႏိုင္ပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ

Comments

Popular posts from this blog

က်န္းမာျခင္းသည္ လာဘ္တပါး

Furamin BC သံဓါတ္အားေဆး