Rhesus disease ရီးဆပ္ေရာဂါ

လူတေယာက္ရဲ႕ေသြးအုပ္စုကို သူ႔ေသြးထဲမွာပါေနတဲ့ အင္တီဂ်င္ နဲ႔ အင္တီေဘာ္ဒီကိုစမ္းျပီးသတ္မွတ္ပါတယ္။ အင္တီေဘာ္ဒီဆိုတာ သဘာဝအရျဖစ္ေနတဲ့ခုခံအားလို႔ေျပာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္နဲ႔မသင့္တာဝင္လာရင္ ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပးမယ္။ အင္တီဂ်င္ဆိုတာက ေသြးနီဥအေပၚယံမွာရွိတယ္။ အင္တီေဘာ္ဒီက ပလာစမာ ေခၚ ေသြးအရည္ပိုင္းထဲမွာရွိတယ္။

ABO system ေအဘီအို ေသြးအုပ္စု
၁။ A ေအမွာ A အင္တီဂ်င္ရွိတယ္။ anti-B အင္တီေဘာ္ဒီရွိတယ္။
၂။ B မွာ B အင္တီဂ်င္ရွိတယ္။ anti-A အင္တီေဘာ္ဒီရွိတယ္။
၃။ O မွာ အင္တီဂ်င္တခုမွမရွိ။ anti-A ေရာ anti-B အင္တီေဘာ္ဒီပါရွိတယ္။
၄။ AB မွာ A ေရာ B အင္တီဂ်င္ပါရွိတယ္။ အင္တီေဘာ္ဒီေတြမရွိပါ။

လူဦးေရ ၄၈% က အိုေသြးျဖစ္ၾကတယ္။ ေသြးလွဴတာအမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ မွားသြင္းမိရင္ အသက္ဆံုးပါးႏိုင္တယ္။

Rh system အာရ္အိတ္ခ်္စနစ္
လူ႔ေသြးနီဥမွာ ေနာက္ အင္တီေဘာ္ဒီတမ်ိဳးလည္းရွိႏိုင္တယ္။ RhD antigen လို႔ေခၚတယ္။ ရွိတဲ့သူကို RhD positive ေခၚျပီး၊ မရွိသူကို RhD negative ေခၚတယ္။ အဲတာေၾကာင့္ ေသြးအုပ္စု (၂) မ်ိဳးလံုးစစ္ရတယ္။ အေျဖေတြဟာ ဒီလိုရွိမယ္။
A RhD positive (A+)
A RhD negative (A-)
B RhD positive (B+)
B RhD negative (B-)
O RhD positive (O+)
O RhD negative (O-)
AB RhD positive (AB+)
AB RhD negative (AB-)

လူဦးေရ ၈၅% တို႔ဟာ RhD positive ျဖစ္ၾကတယ္။ ၃၆% က O+ ျဖစ္တယ္။ အမ်ားဆံုး။ (O-) ေသြးအမ်ိဳးအစားဟာ ဘယ္သူ႔ကိုမဆို ေသြးလွဴႏိုင္တယ္။ ေဝသႏၲရာေသြးအစစ္ျဖစ္တယ္။

Blood group test ေသြးအုပ္စုစစ္ျခင္း
ေသြးတစက္ေဖါက္ယူျပီး အင္တီေဘ္ဒီအရည္ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ ေပါင္းစပ္ၾကည့္ရတယ္။ ဥပမာ anti-B အင္တီေဘာ္ဒီဘီနဲ႔ ေတြ႔ေပးလို႔ စုေဝးသြားရင္ အဲတာကို B ေသြးသတ္မွတ္တယ္။ ဘာနဲ႔ေတြ႔ေပးေပး စုေဝးမသြားရင္ အိုေသြးျဖစ္တယ္။

Pregnancy ကိုယ္ဝန္နဲ႔ ေသြးအုပ္စု
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တိုင္းကို ေသြးအုပ္စုစစ္ရမယ္။ မိခင္က RhD negative ျဖစ္ေနျပီး၊ အထဲကကေလးဟာ RhD-positive ျဖစ္ေနရင္ျပႆနာရွိမယ္။ ေဆးကုရေတာ့မယ္။ RhD-negative ရွိအမ်ိဳးသမီးကို RhD-negative ေသြးသာေပးရမယ္။

Giving blood ေသြးလွဴျခင္း
လူဦးေရ ၄% တို႔ကေသြးလွဴၾကတယ္။ ေကာင္းတယ္။ အသက္ ၁၇ ႏွစ္ကေန ၆၆ ႏွစ္အထိလွဴႏိုင္တယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ အနည္းဆံုး ၅ဝ ကီလိုရွိရမယ္။

Rhesus disease ရီးဆပ္စ္ေရာဂါ
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ေလာင္းရဲ႕ေသြးကေန အထဲကကေလးေသြးကို ဖ်က္ဆီးေနတာကိုေခၚတယ္။ အဲလိုျဖစ္တာကို Haemolytic disease of the foetus and newborn (HDFN) လို႔လည္းေခၚတယ္။ မိခင္ေလာင္းမွာေတာ့ ဘာမွ မဆိုးေစပါ။

ျဖစ္ရင္ ဘယ္ေလာက္ဆိုးသလဲအေပၚမူတည္ျပီး ခံစားရမွာေတြကြာတယ္။ တခ်ိဳ႕ကို လြယ္လြယ္နဲ႔ကုသေပးႏိုင္တယ္။
ကေလးမွာ ေသြးအားနည္းမယ္။ ဂြ်န္းဒစ္ေခၚ အသားဝါျဖစ္မယ္။ ေသြးက်ဲျပီး စီးေလွ်ာက္တာ ျမန္မယ္။ အဲတာနဲ႔ေတာ့ ဘာမွမဆိုးေသးပါ။ အာလ္ထြာေဆာင္းနဲ႔ သိႏိုင္မယ္။ ဆိုရင္ အတြင္းထဲမွာေရာင္ေနတာကိုလည္း သိႏိုင္မယ္။ ေမြးလာရင္ ၾကြက္သားေတြ အားနည္းေနမယ္။ အားမရွိသလိုေနမယ္။

Haemolytic anaemia ဟီမိုလစ္တစ္ အနီးမီးယား ေသြးအားနည္းျခင္း
ေသြးနီဥေတြ ဖ်က္ဆီးခံေနရတယ္။ RhD negative မိခင္ရဲ႕ေသြးထဲက အင္တီေဘာ္ဒီေၾကာင့္ျဖစ္ရတယ္။
အင္တီေဘာ္ဒီေတြက RhD positive ကေလးရဲ႕ ေသြးနီဥေတြကို ဖ်က္ဆီးလို႔ျဖစ္ရတယ္။ ကေလးဟာ ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ ျဖစ္ေနမယ္။ အသက္ရွဴျမန္ေနမယ္။ ႏို႔ေကာင္းေကာင္းမစို႔ႏိုင္။ အသားဝါမယ္။

Jaundice ဂြ်န္းဒစ္
ကေလးမ်က္လံုးေတြဝါေနမယ္။ အေရျပားဝါေနမယ္။ ဆီးဝါေနမယ္။ ကေလးေသြးထဲမွာ Bilirubin ဘီလီရူဘင္ဓါတ္ေတြ မ်ားေနမယ္။ ေသြးနီဥေတြပ်က္စီးရင္ အဲတာေတြထြက္တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ေတာ့ အသည္းကေနေခ်ဖ်က္ေပးႏိုင္တယ္။ ဆီးထဲစြန္႔မယ္။ ဒီေရာဂါရွိတဲ့ကေလးမွာေတာ့ အသည္းကႏိုင္ေအာင္မလုပ္ႏိုင္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ