World Kidney Day ကမာၻၻ႔ေက်ာက္ကပ္ေန႔

ႏွစ္စဥ္ မတ္လ (၉) ရက္ေန႔ဟာ ကမာၻၻ႔ေက်ာက္ကပ္ေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻၻ႔လူဦးေရ ၁ဝ% မွာ Chronic Kidney Disease နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိေနၾကတယ္။ ၅ဝ% ဟာ အသက္ ၇ဝ ေက်ာ္ေတြမွာျဖစ္တယ္။ အၾကံေကာင္းႏွစ္ခု ေပးပါရေစ။

(က) ေရတဖန္ခြက္ေသာက္လိုက္ပါ
ေရတဖန္ခြက္ေသာက္ၾကပါ။ ကိုယ့္ေက်ာက္ကပ္ကိုလည္း တခြက္ေသာက္ေစပါ။ ဒါဟာ ကိုယ္ခႏၶာမွာအလြန္အေရးပါတဲ့ ေက်ာက္ကပ္ကို သတိရွိၾကေစဖို႔ရာ သေကၤတေဆာင္ရြက္မႈပါ။ အဲလိုပါပဲ လူေနမႈပံုစံကိုေျပာင္းၾကေစခ်င္ပါတယ္။

(ခ) ကာကြယ္ေရးအတြက္ (၈) ခ်က္ဥပေဒသ
ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါဟာ လူကိုေသေစတယ္။ မေကာင္းေတာ့ရင္ လူ႔အရည္အေသြးေတြက်ဆင္းလာမယ္။ ဒါေပမဲ့ ကာကြယ္ဖို႔ရာ နည္းလမ္းေတြရွိပါတယ္။

၁။ တက္ၾကြေနပါ။ က်န္းမာေအာင္ေနပါ။ လမ္းေလွ်ာက္ပါ။ စက္ဘီးစီးပါ။ ေျပးပါ။

၂။ ေသြးထဲကအခ်ိဳဓါတ္ထိန္းထားပါ။

၃။ ေသြးဖိအားစစ္ေဆးေနပါ။ ေသြးဖိအား (ဘီပီ) ေလွ်ာ့ခ်ရင္ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ မျဖစ္ေစပါ။ ႏွလံုး အတက္ရမွာကိုလည္းတားႏိုင္တယ္။ 120/80 ကေန 139/89 မွာသာရွိေနေစပါ။ 140/90 နဲ႔ အထက္ဆိုရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။

၄။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီညြတ္တဲ့အစားအစာစားပါ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ထိန္းပါ။ ဆားေလွ်ာ့စားပါ။ တေန႔မွာ ဆား Sodium 5-6 grams (လဖက္ရည္ဇဇြန္း တဇြန္း) ထက္မမ်ားေစပါနဲ႔။ ဆားမ်ားမ်ားသံုးတဲ့ ဆိုင္ဝယ္အစာေတြ ေရွာင္ပါ။ လတ္ဆတ္တာေတြကိုသာ ကိုယ္တိုင္ျပင္ဆင္ခ်က္ျပဳတ္စားသံုးပါ။

၅။ က်န္းမာေရးနဲ႔ညီတဲ့အရည္ေတြသာ ေသာက္သံုးပါ။ တေန႔မွာ ေရ 1.5 to 2 litres (3 to 4 pints) အနည္းဆံုး ေသာက္ပါ။ ေခြ်းထြက္တဲ့အလုပ္လုပ္ရတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ကေလးႏို႔တိုက္ေနရတာ၊ ရာသီဥတု ပူတာဆိုရင္ ပိုေသာက္ပါ။ တေန႔မွာ ၂-၃ လီတာေသာက္ပါ။

၆။ ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူေတြမွာ ေက်ာက္ကပ္ကိုေသြးစီးဝင္တာ ၅ဝ% ေႏွးၾကတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာျဖစ္မွာ ၅ဝ% ပိုေစတယ္။

၇။ အလြယ္ဝယ္ရေဆးသတိေပးပါရေစ။ NSAD ေခၚတဲ့ ibuprofen လိုအနာအကိုက္ေပ်ာက္ေဆး ေတြ တာရွည္ မေသာက္သင့္ပါ။ မေသာက္မျဖစ္သူေတြ ဆရာဝန္ညႊန္သလိုသာ ေသာက္ပါ။

၈။ ေက်ာက္ကပ္ကိုစစ္ေဆးပါ။ (ဆီးခ်ိဳရွိသူ၊ ေသြးတိုးရွိသူ၊ ဝလြန္းသူ၊ မိသားစု ရာဇဝင္မွာ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိသူ)

၂ဝ၁၆ ကမာၻၻ႔ေက်ာက္ကပ္အတြက္ေဆာင္ပုဒ္က Kidney Disease & Children ျဖစ္ပါတယ္။ ကေလးမ်ားနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ေစာစီးစြာသိရွိကာကြယ္ပါ။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြဟာ ကေလးေတြကို နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႔ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ နာတာရွည္ျဖစ္ႏိုင္သလို အသက္ကိုပါ ရန္ရွာႏိုင္တယ္။

Acute kidney disease ဆိုတာ ဆိုးလွတဲ့ရက္တိုေက်ာက္ကပ္ေရာဂါတခုျဖစ္တယ္။ ကုသရင္ ေကာင္းသြားမယ္။ ဒါေပမယ့္ မသိလို႔မကုပဲထားရင္ တသက္လံုးဒုကၡေပးမယ္။ AKI ထဲကတခုကို Hemolytic uremic syndrome လို႔ေခၚတယ္။ ဆီးထဲ ေသြးပါေနမယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးက ထိခိုက္ဒဏ္ရာေတြ၊ မီးေလာင္ခံရတာ၊ ေရဓါတ္ဆားဓါတ္ ခမ္းေျခာက္တာကေန ဆက္ျဖစ္တယ္။

Chronic kidney disease နာတာရွည္ျဖစ္ရင္ေတာ့ ၾကာေလဆိုးေလျဖစ္မယ္။ ေနာက္ဆံုး ေက်ာက္ကပ္ လဲရေတာ့မယ္။ နာတာရွည္ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါဆိုတာ ေမြးရာပါလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မ်ိဳးရိုးလည္းလိုက္တယ္။ အဲတာမ်ိဳးကို polycystic kidney disease လို႔ေခၚတယ္။ အဲတာေတြအျပင္ Infection ပိုးဝင္တာ၊ nephrotic syndrome ဆီးလမ္းေရာဂါ (ဆီးထဲအနည္ပါ + ကိုယ္ေရာင္)၊ Lupus (လူးပတ္စ္) ေရာဂါ၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္တာေတြကေန ဆက္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ေမြးစကေန အသက္ ၄ ႏွစ္သားအထိ ေမြးရာပါေရာဂါေၾကာင့္ျဖစ္တာေတြကေန ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာ ျဖစ္မယ္။ ၅ ႏွစ္ကေန ၁၄ ႏွစ္သားအရြယ္မွာ မ်ိဳးရိုးအရျဖစ္တာေတြနဲ႔ တျခားအေၾကာင္းေတြကေနျဖစ္ေစမယ္။ ၁၅ ႏွစ္ကေန ၁၉ ႏွစ္အထိဆိုရင္ ေက်ာက္ကပ္ထဲက glomeruli (ဂလိုမာရူလိုင္) ေနရာကိုထိခိုက္လို႔ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္တာျဖစ္ေစမယ္။

၂ဝ၁၇ ခုႏွစ္အတြက္ ေဆာင္ပုဒ္ကေတာ့ Kidney Disease and Obesity ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ အဝလြန္ျခင္း

၂ဝ၁၄ စစ္တမ္းအရ ကမာၻမွာ လူေပါင္း သန္း ၆ဝဝ ေက်ာ္ဟာ အဝလြန္ေနၾကတယ္။ ေဆာရီး။ အဝလြန္တာနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ဆက္စပ္မႈရွိတယ္။ ဆီးခ်ိဳနဲ႔ ေသြးတိုက္ကေနဆက္ျပီး Chronic Kidney Disease နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္တယ္။ End stage renal disease ေနာက္ဆံုးအဆင့္ထိေရာက္ေစႏိုင္တယ္။ သတင္းေကာင္းကေတာ့ အဲတာကို ကာကြယ္ေနလို႔ရတယ္။ က်န္းမာေရးအသိရွိထားရတယ္။ လိုတာေတြကို လိုက္နာရပါမယ္။ လူေနမႈပံုစံပါေျပာင္းရတယ္။ သင့္ျမတ္တဲ့အစာအဟာရနဲ႔ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့ခ်မႈ။ အလားအလာေတြကိုတြက္ခ်က္ရင္ လာမယ့္ ၂ဝ၂၅ ေရာက္ရင္ ေယာက္်ားအားလံုးရဲ႕ ၁၈% နဲ႔ မိန္းမအားလံုးရဲ႕ ၂၁% တို႔ဟာ အဝလြန္ေနၾကေတာ့မယ္။ က်ား ၆% နဲ႔ မ ၉% တို႔မွာ ဆိုးမယ္။ ေဆာရီး။

အဝလြန္ေနသူေတြမွာ ႏွလံုးေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးတိုး၊ ကိုလက္စေထာမ်ားျခင္း၊ အအိပ္ပ်က္ျခင္း၊ အသည္းအဆီဖံုးျခင္း၊ သည္းေျခအိတ္ေရာဂါ၊ အရိုးအဆစ္ေရာင္ေရာဂါ၊ ကင္ဆာ၊ စိတ္ေရာဂါေတြနဲ႔ လူေနမႈဘဝအားနည္းခ်က္ေတြရွိႏိုင္တယ္။

ကြ်န္ေတာ္ေရးျပီးသမွ် ေက်ာက္ကပ္ေဆးပညာစာေတြရွိပါတယ္။
1. Acute glomerulonephritis ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္း
2. Dialysis ေက်ာက္ကပ္ေဆးျခင္း
3. Drugs and Kidneys ေက်ာက္ကပ္အေပၚ သက္ေရာက္ေစတဲ့ ေဆးေတြ
4. IgA nephropathy အိုင္ဂ်ီေအ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ
5. Kidney Diseases in Children ကေလး ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါေတြ
6. Kidney Stones Home Remedies ေက်ာက္တည္တာသက္သာေအာင္ အိမ္မွာဘယ္လိုလုပ္မလဲ
7. Kidney stones ေက်ာက္ကပ္-ေက်ာက္
8. Kidneys ေက်ာက္ကပ္ကို ကိုယ္တိုင္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း
9. Nephritis ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္း
10. Polycystic Kidney Disease ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ
11. Renal Cortical Cyst ေက်ာက္ကပ္ အျပင္မွာရွိေနတဲ့ အိတ္
12. Renal Dialysis ေက်ာက္ကပ္ေဆးျခင္း

ျမန္မာျပည္သားေတြ ဘယ္မွာေနေန ေက်ာက္ကပ္က်န္းမာေရးနဲ႔ ျပည့္စံုၾကပါေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၈-၃-၂ဝ၁၅
၈-၃-၂ဝ၁၆
၈-၃-၂ဝ၁၇