Cold and Cough and Children ကေလးေတြ ႏွာေစးေခ်ာင္းဆိုးရင္

 ၁။ မဂၤလာပါဆရာ ကၽြန္ေတာ့္သားႏွာေခါင္းပိတ္ေနတာၾကာပါၿပီ ေဆးခန္းေတြ ဆရာေတြလည္းေတာ္ေတာ္စံုေနပါၿပီဆရာ မသက္သာပါဘူးဆရာ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲမသိေတာ့လို႔အကူအညီေတာင္းတာပါဆရာ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ကူညီပါဦးဆရာ
တစ္ႏွစ္န႔ဲဆယ့္တစ္လရွိပါၿပီကေလးအသက္က

ကေလးအသက္ ေရးျပတာကို အေတာ္ဖတ္ယူရတယ္။ ကြ်န္ေတာ္တသက္မွာ တႏွစ္ (၁ ႏွစ္) လို႔ေရးတယ္။ တႏွစ္ (၁ ႏွစ္) လို႔ေရးတာသာ ဖတ္ခဲ့ရတယ္။ ဆယ့္တလ (၁၁ လ) လို႔ေရးတယ္။ ဆယ့္တလ (၁၁ လ) လို႔ေရးတာမ်ိဳးသာ ဖတ္ခဲ့ရတယ္။ ေနာက္ေမးခြန္းေတြထဲက တစ္ေတြကိုလည္း ျပင္လိုက္တယ္။ ေဆာရီး။ ကိုယ့္ေနရာေလးကို ေန႔တိုင္းအမိႈက္ရွင္းပါတယ္။

၂။ ဆရာခင္ဗ် ကေလး ႏွာရည္ယိုတာ ဘယ္လိုလုပ္ရမလဲခင္ဗ်။ ကေလးက ႏွာေစးေနေတာ့ အိပ္တာမွာ အသက္ရႈရတာခက္လို႔ ထင္ပါတယ္ မအိပ္ပဲျဖစ္ေနလို႔ပါခင္ဗ်။ ညညဆိုပိုစိုးတယ္ဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ကူညီပါအံုးဆရာရယ္

ကေလးအသက္ မသိ။ ပိုစိုးတယ္ မဟုတ္။ ပိုဆိုးတယ္လို႔ ေရးရ။ ဆိုးသြားမွာကို စိုးရိမ္တယ္။

၃။ ဆရာမဂၤလာပါခင္ဗ်ာ ကၽြန္ေတာ့္သမီးေလး အသက္က ၉လျပည့္ၿပီး ၁၀လထဲမွာပါဆရာ။ ေခ်ာင္းဆိုးေနလို႔ ကေလးဆရာဝန္နဲ႔သြားျပၿပီး ေဆးတိုက္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္တခ်က္တခ်က္ဆိုးေနေသးပါတယ္ ကိုယ္ေငြ႕ေႏြးေႏြး ျဖစ္ေနပါတယ္ဆရာ။ နည္းနည္းလည္းအီခ်င္ေနပါတယ္။ ေျခလက္ေတြထက္ေခါင္းကပိုပူသလိုပါပဲဆရာ။ အစားလည္း မပ်က္ပါဘူး။ မိခင္ႏို႔လည္းစို႔ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး အဲယားကြန္းအခန္းထဲမွာတပ္ထားပါတယ္ဆရာ။ ကေလးေတြအတြက္ အပူခ်ိန္ဘယ္လိုရွိသင့္သလဲဆိုတာလည္းေျပာျပေပးပါဆရာခင္ဗ်ာ။ အဲယားကြန္းမဖြင့္လွ်င္အခန္းကပူပါတယ္ဆရာ။ လမ္းၫႊန္ေပးပါခင္ဗ်ာ။

၄။ မဂၤလာပါ ဆရာ႐ွင့္ သမီးအသက္က ၂၅ ထဲမွာပါ၊ သမီးမွာ သားဦး ၉လခြဲသားေလး႐ွိပါတယ္၊ သားေလးက ေမြးကတည္းက က်န္းမာေရးေကာင္းပါတယ္။ သာမန္ႏွာစီးတာအျပင္ဘာမွမျဖစ္ဖူးပါဘူး။ ၆လ ကာကြယ္ေဆးထိုးတုန္းက တရက္ပဲ ဖ်ားဖူးပါတယ္။ ခု ၉ လခြဲက်မွ သားေခ်ာင္းဆိုးေနတယ္။ တပတ္ေလာက္႐ွိပါၿပီ။ ဒီအတိုင္းေနရင္သိပ္မဆိုးပါဘူး။ အိပ္ရင္ပိုဆိုးပါတယ္။ ကေလးဆရာဝန္နဲ႔သြားျပေတာ့ သူေပးတဲ့ေဆးတိုက္တာ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္သြားပါၿပီ၊။ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္သြားေပမယ့္၊ သားရဲ႕လည္ေခ်ာင္းထဲမွာခြၽဲသလိပ္႐ွိေနသလိုျဖစ္ေနပါတယ္။ ဆရာဝန္ကေတာ့ အေမာက္စလင္ခြၽဲေပ်ာ္ေဆးတိုက္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခြၽဲကမက်ေသးဘူးျဖစ္ေနတယ္။ ႏွာရည္ပ်စ္ပ်စ္ေတြထြက္ပါတယ္။ သားလည္ေခ်ာင္းနား ကပ္နားေထာင္လိုက္ရင္ ခြၽဲသံၾကားရပါတယ္။ ကေလးဆိုေတာ့ လည္ေခ်ာင္းမွာတေနတဲ့ခြၽဲကို မထုတ္ႏိုင္ဘူးျဖစ္ေနတယ္။ သားေလးခြၽဲက်ေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္ေပးလို႔ရလဲဆရာ႐ွင့္။ အေမာက္စလင္အျပင္ တျခားခြၽဲေပ်ာ္ေဆး႐ွိရင္ ၫႊန္းေပးလို႔ ရမလား႐ွင့္။ သားေလးခြၽဲက်ပ္ေနေတာ့ သမီးအရမ္းစိတ္ဆင္းရဲေနရပါတယ္႐ွင့္။

၅။ ဆရာမဂၤလာပါ။ အိမ္ကတူမေလးက အသက္ ၁၁ ရက္ရသြားပါျပီ။ အခုခြ်ဲက်က္ေနပါတယ္။ အသံက အစ္အစ္ၾကီး ထြက္ျပီး ေခ်ာင္းစိုးပါတယ္။ ခြ်ဲေတြလည္းအန္ပါတယ္။ ဆရာဝန္ျပေတာ CETRIDEX cough syrup ေပးပါတယ္ဆရာ။ ပိုဆိုးလာပါတယ္။ ကေလးက အန္ရင္မ်က္နွာေတြမဲလာပါတယ္။ ဆက္တိုက္သင့္ မတိုက္သင့္သိခ်င္ပါတယ္။ နို႔ေတာ့ စို႔ပါတယ္။ ဆရာအားရင္ ေျဖေပးပါဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။ (ခြ်ဲၾကပ္လို႔ေရးရတယ္။ ပိုဆိုးလို႔ေရးရတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးလို႔ေရးရတယ္။ ဆက္တိုက္သင့္လို႔ေရးရတယ္။)

ေခ်ာင္းဆိုးတယ္ဆိုတာ ေရာဂါတခုခုရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာသာျဖစ္တယ္။ အခံေရာဂါကို ကုဘို႔ပိုအေရးၾကီးတယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာ၊ ခြ်ဲထြက္ျပီးဆိုးတာနဲ႔ ရင္က်ပ္ျပီး ဆိုးတာ။ ေရာဂါအလိုက္ ေရြးရမယ္။ ခြ်ဲရွိေနသူေတြကိုေပးတာက ခြ်ဲကိုတမင္ မထြက္ထြက္ေအာင္ လုပ္ေပးတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ခြ်ဲဆိုတာ အထဲမွာရွိေနရင္ ထြက္လာမွ ေကာင္းတယ္။ လည္ေခ်ာင္းယားလို႔ ဆိုးတဲ့သူကို အဲလို ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး မေပးရပါ။

ေခ်ာင္းဆိုးေစတဲ့အေၾကာင္းေတြက မတူပါ။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ျဖစ္တာက မ်ားတယ္။ (အလာဂ်ီ) အတြက္ေဆးကို ပိုအားကိုးရတယ္။ ပိုးဝင္တာမွာလဲ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ပိုမ်ားတယ္။ ဥပမာ အေအးမိတာ၊ ပိုးေသေဆး မလိုပါ။ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ေလျပြန္ေရာင္၊ အဆုပ္ေရာင္နဲ႔ ႏူမိုးနီးယားျဖစ္ရင္ေတာ့ ပိုးေသေဆးကို ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆးထက္ ပိုအားကိုးရပါမယ္။

ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးေတြမွာ သတိေပးခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြသာမက ထိေရာက္မႈအတြက္ပါ ေမးစရာေတြ ရွိတယ္။ Antitussive medicines အမ်ိဳးအစားထဲမွာ (အင္တီဟစ္တမင္း)၊ dextromethorphan နဲ႔ codeine or hydrocodone (ကိုဒင္း) ေတြပါတယ္။ (ကိုဒင္း) ဆိုတာ မူးယစ္ေဆးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ ဆရာဝန္ လက္မွတ္နဲ႔သာ ေရာင္းရတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး အမ်ားစုထဲမွာ အရက္ပါေသးတယ္။ ပန္းနာဆိုရင္ အက်ပ္သက္သာေဆးပါတာမ်ိဳးမွ သင့္တယ္။ Ephedrine/Aminophylline/Salbutamol ပါမယ္။ ကေလးပန္းနာဆိုရင္ အမ်ားဆံုး ရွဴေဆးဗူးသံုးၾကတယ္။ မူးယစ္ေစတာပါတဲ့ေဆးမ်ိဳး အလုပ္ခ်ိန္၊ ေက်ာင္းခ်ိန္ကိုၾကည့္ ေသာက္ရမယ္။

လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေလျပြန္မၾကီးေရာင္တာကို Croup (ခေရာ့ပ္) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တယ္။ အသံၾသမယ္၊ အသက္ရွဴသံ ဆူညံေနမယ္၊ စူရွျပီး ေဟာင္သလို ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အေအးမိရာကေန ဆက္ျဖစ္တတ္တယ္။ သူ႔ဖါသူလဲ ေပ်ာက္တယ္။ (စတီရြိဳက္) ေဆးေပးႏိုင္တယ္။ ေရာင္ေနတာေတြ ေလွ်ာ့ေစမယ္။ Nebulized epinephrine (Adrenaline) ေဆးကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။

ႏွာေခါင္းပိတ္ေနတာကို Decongestants ေဆးက သက္သာေစတယ္။ စားေဆး၊ ထည့္ေဆးရွိတယ္။ (စတီရြိဳက္) အစက္ခ် နဲ႔ ပန္းေဆး၊ Mucolytics အခြ်ဲေပ်ာ္ေဆး၊ (အင္တီဟစ္စတမင္း) ေဆး နဲ႔ Penicillin, Amoxycillin ပဋိဇီဝေဆးေတြနဲ႔ ကုသတယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္ျဖန္းတာလဲ သက္သာေစတယ္။ ခြဲစိတ္တာလဲ လုပ္ရတတ္တယ္။

အသံအိုးေရာင္ရင္ အသံၾသေနမယ္၊ ကေလးဆိုရင္ အဟြတ္-အဟြတ္ ေနမယ္၊ Steroids 20-40 mgs စတီရြိဳက္ ရွဴႏိုင္တယ္။ ေရေႏြးေငြ႔ရွဴတာ ေကာင္းတယ္။ အသံအိုးေရာင္တာက အစာေခ်ရည္ အထက္ဆန္လို႔ ျဖစ္ရတာဆိုရင္ Ranitidine နဲ႔ Omeprazole ေဆးေတြကိုပါ ၄-၆ ပါတ္ၾကာေအာင္ ေပးရမယ္။

အသက္ရွဴလမ္း အထက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္းကို လည္ေခ်ာင္းေရာင္ျခင္းလို႔လဲ သတ္မွတ္တယ္။ ႏွာေစး၊ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ အသံနာ၊ အာေခါင္နာ၊ မ်ိဳခ်ရင္နာ၊ ေခါင္းကိုက္၊ ကိုယ္ပူ စတာေတြ ခံစားရမယ္။ ျဖစ္ရင္ တပါတ္-ဆယ္ရက္ၾကာမယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ မ်က္စိနာကလဲ ဆက္စပ္ေနႏိုင္ေသးတယ္။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ အလာဂ်ီ ရတာ၊ တုပ္ေကြးေတြလဲ ဒီအုပ္စုထဲကဘဲ။ (ဗိုင္းရပ္စ္) ဆိုရင္ အေထာက္အကူေပးတဲ့ ေဆးေတြသာ ရွိတယ္။ ပိုးေသေဆးေတြ မလိုဘဲ မသံုးတာ ေကာင္းတယ္။

ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးထဲမွာ Codeine ပါတာဆိုရင္ အိပ္ခ်င္မယ္။ ၾကာၾကာေသာက္ရင္ စြဲတတ္တယ္။ (ကိုဒင္း) မပါတာ ရွိတယ္။ Vick လို အပူပါတဲ့ ခ်ိဳခ်ဥ္လိုငံုေဆးကလဲ သက္သာေစမယ္။ Cetrizine ေဆး ၁ ျပား ညမွာ ေသာက္သင့္တယ္။ ျမန္မာေဆးထဲမွာ ကြမ္းရြက္ကလဲ ထိေရာက္တယ္။ ကြမ္းရြက္ကို လွ်က္ဆားလုပ္ေရာင္းတာလဲ ရွိတယ္။ ပ်ားရည္နဲ႔ သံပုရာ ေရာတာလဲ သံုးၾကတယ္။ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္တာနဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္စက္ ခ်ေပးတာ၊ အနားယူတာေတြ လုပ္သင့္တယ္။

ကေလးေတြေခ်ာင္းဆိုတာ မိခင္အစားမွားလို႔ မဟုတ္ပါ။ ႏွာေခါင္းကေန ကူးစက္တာျဖစ္တယ္။ ေလသန္႔ရမယ္။ ရာသီဥတုအေျပာင္းမွာ ေလနဲ႔ဝန္းက်င္မွာ ေျပာင္းျပီးရွိလာတဲ့ အမံႈအမႊား + ပိုးမႊားေတြပါတယ္။ သဘာဝေနေရာင္နဲ႔ ေလသန္႔ရေလ ေကာင္းေလ။ လူမ်ားတဲ့ေနရာ ေရွာင္ပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့သူအနား ကေလးမထားသင့္။ ေနမေကာင္းရင္ ေက်ာင္းမလႊတ္သင့္။ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး တကယ္ကို အေရးၾကီးတယ္။ ကေလးကိုကိုင္တြယ္သူမွန္သမွ် လက္ခဏခဏေဆးပါ။ ရိုးရိုးေရနဲ႔ ရိုးရိုးဆပ္ျပာဆိုလံုေလာက္တယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လက္ေဆးရည္ Hand sanitizer အရည္သံုးပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ ကိုယ့္ပါးစပ္ကို တေဒါင္ဆစ္နဲ႔ကာတဲ့ အေလ့အက်င့္မ်ိဳး လုပ္ပါ။ သင္ေပးပါ။ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္တာနဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္စက္ ခ်ေပးတာ၊ အနားယူတာေတြလုပ္သင့္တယ္။

Humidifiers ေရေငြ႔ေပးစက္
ႏွာေစး၊ အေအးမိ၊ တုပ္ေကြးျဖစ္ေနရင္ သံုးႏိုင္တယ္။ ဆိုင္းနပ္စ္ျဖစ္ေနတာကိုလဲ သက္သာေစမယ္။ စိုထိုင္းဆ ၃ဝ% ထက္ မနည္းရ၊ ၅ဝ% ထက္ မမ်ားရပါ။ ေလကို ေရေငြ႔ ပိုလာေစမယ္။ ခံစားရတာေတြကို သက္သာေစမယ္။ ေရေငြ႔ေလးေတြက ခြ်ဲကိုေပ်ာ္ေစလို႔ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေလျပြန္ေတြထဲက ခြ်ဲေတြထုတ္ဘို႔လြယ္မယ္။ အေနရသက္သာမယ္။ အိပ္စက္ႏိုင္မယ္။ ႏို႔စို႔ႏိုင္မယ္။ ေနာက္ျပီး အေရျပားမွာခံစားရမွာကိုလဲ သက္ေသာင့္သက္သာ ရွိေစမယ္။ ႏႈတ္ခမ္းကြဲေျခာက္တာမျဖစ္ေစဘူး။ မ်က္စိေျခာက္တာ၊ ယားယံတာမျဖစ္ေစဘူး။

ႏွာေခါင္းကေန အရည္က်တာ၊ ပိတ္ေနတာကို ေဆးမလိုပဲ ႏွာရည္စုပ္ထုတ္ေပးတာ ေကာင္းတယ္။ Nasal bulb syringe ေလစုပ္ဘူလံုးေခၚတယ္။

Azithromycin အဇစ္သရိုမိုင္စင္ ပဋိဇီဝေဆး
ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အေအးမိတာ ပိုးေသေဆးမလိုပါ။ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ နားအလည္ပိုင္းေရာင္ျခင္း၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ဆိုင္းႏူဆိုက္တစ္၊ ဆီးျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ ခရီးသြား ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ ၾကက္ညွာေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါေတြအတြက္ ေပးႏိုင္တယ္။ အစာမစားမီ ၁ နာရီ၊ စားၿပီး ၂ နာရီ ေပးပါ၊ နားအလည္ပိုင္း ေရာင္ျခင္း၊ အသက္ ၆ လ အထက္ကေလး = 30 mg/kg ၃ ရက္။ လူစုလူေဝးကေနရတဲ့ ႏူမိုးနီးယား၊ အသက္ ၆ လ အထက္ကေလး = 10 mg/kg ပဌမရက္ + 5 mg/kg ေနာက္ ၂ ရက္မွ ၅ ရက္။ ရက္တို ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဆိုင္းႏူဆိုက္တစ္ = 10 mg/kg ၃ ရက္။ အာသီး၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ ၂ ႏွစ္အထက္ = 12 mg/kg ၅ ရက္။ Mycobacterium avium complex (MAC) ကာကြယ္ရန္၊ ၆ ႏွစ္အထက္ ကေလး = 20 mg/kg တပါတ္တခါေပးပါ။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပ်ိဳ႕-အန္၊ အေရျပားနီ၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ မူး၊ ေလတက္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔  ႏို႔တိုက္ မိခင္ေတြကို သတိနဲ႔ေပးပါ၊

Common Cold in children ကေလးေတြ အေအးမိရင္ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/12/common-cold-in-children.html
Fever First Aid အဖ်ားရွိသူ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္း https://doctortintswe.blogspot.com/2016/07/fever-first-aid.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ