Ashoka သူမ်ားမင္း ကိုယ့္မင္းမဟုတ္

ျမန္မာျပည္မွာ ဗုဒၶဘာသာဝင္ဦးေရက အလြန္မ်ားတယ္။ ျမန္မာစာေပထဲမွာလည္း ဗုဒၶဝင္စာေတြမ်ားတယ္။ ကဗ်ာေတြ၊  သီခ်င္းေတြ၊ ဇာတ္ေတြနဲ႔ ရုပ္ရွင္ေတြမွာလည္း လႊမ္းမိုးပါတယ္။ လူၾကီးသူမဆံုးမစကားေတြထဲမွာလည္းပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ အမွတ္လြဲေနၾကတာေတြရွိတယ္။

တခ်ိဳ႕က အေသာကမင္းလို႔ေရးတယ္။ တခ်ိဳ႕က အာေသာကမင္းလို႔ေရးတယ္။ အဲဒီဘုရင္စိုးစံခဲ့တဲ့ အိႏၵိယမွာ Ashoka လို႔ ေရးတယ္။ အသံထြက္က အေရွာက ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္းမွာ သီရိဓမၼာေသာကမင္းလို႔ ေရးတယ္။ သာသနာျပဳ မင္းၾကီးက ျမန္မာျပည္က မဟုတ္ပါ။ ေဒလီျမိဳ႕က အေရွာကလမ္းမၾကီးေပၚမွာ အေခါက္ေပါင္းမ်ားစြာ သြားလာခဲ့ရပါတယ္။

ႀသရိသဟာ ပါဠိမဟုတ္ပါ။ အိႏၵိယႏိုင္ငံေတာင္ပိုင္းက ျပည္နယ္တခုကို Odisha ၾသရိသလို႔ ေခၚတယ္။ အသံထြက္က ေအာ္ရိသွ်လို႔ထြက္တာက နီးစပ္တယ္။ အရင္က Orissa လို႔ေခၚတာကို ေျပာင္းလိုက္တာ။ ဘဂၤလား ပင္လယ္ကမ္းေျခမွာ ရွိတယ္။ ကာလဂၤမင္းဆက္စိုးစံခဲ့ရာျဖစ္တယ္။ ေမာရိယဧကရာဇ္ Ashoka အာေသာက လာျပီး ထိုးေဖါက္ သိမ္းပိုက္တာ ခံခဲ့ရတယ္။ Kalinga War ကာလဂၤစစ္ပြဲၾကီးဆိုတာအဲတာပဲ။ 261 BCE ခုႏွစ္မွာ စစ္ျဖစ္ၾကတယ္။ ကလိဂၤစစ္ပြဲၾကီးမွာ အာေသာကဘက္က စစ္သည္တသိန္းေက်ာ္နဲ႔ ကလိဂၤစစ္သည္နဲ႔ အရပ္သား တသိန္းခြဲေသဆံုးတယ္။ အလြန္ရက္စက္ ၾကီးက်ယ္တယ္။ ဒါယာျမစ္ေဘးက ေဒါလီေတာင္ကုန္းဟာ စစ္ေျမျပင္ျဖစ္ခဲ့ျပီး၊ ျမစ္ဟာ ေသြးေတြနဲ႔ လႊမ္းသြားေတာ့တယ္။ ကလိဂၤျပည္ဟာ စီးပြါးေရးဖြံ႔ျဖိဳးျပီး အႏုပညာသည္ေတြရွိတယ္။ ေအးခ်မ္းတယ္။ ဥကၠလာလို႔လည္း ေခၚတယ္။

ဂယာလား၊ ဂါယာလား ေမးၾကပါတယ္။ ပါဠိမွာ ဂယာ နဲ႔ ဂါယာလို႔ မပါ။ ဂါမ ေခၚ ရြာသာပါတယ္။ အိႏၵိယကေနလာတဲ့ စာလံုးသာျဖစ္ပါတယ္။ အရင္ကေတာ့ မဇၩိမေဒသလို႔သာေရးၾကတယ္။ ဘုရားပြင့္ရာေနရာကိုလည္း မဂဓတိုင္းလို႔သာ ေရးသားၾကတယ္။ ေနာက္မွာ သာသနာျပဳနဲ႔ ဘုရားဖူးခရီးစဥ္ေတြအရ ႏိုင္ငံတကာအသံုးေတြကို သံုးလာၾကရာကေန ဂယာ သို႔မဟုတ္ ဂါယာကို သံုးလာတယ္။

အဂၤလိပ္လို Gaya လို႔ေရးတယ္။ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ဘီဟာျပည္နယ္မွာ ရွိတယ္။ ပတၲနားျမိဳ႕နဲ႔ ကီလိုမီတာ ၁ဝဝ အကြာမွာ။ ဗုဒၶဘာသာ၊ ဟင္ဒူဘာသာနဲ႔ ဂ်ိန္းဘာသာတို႔အတြက္ အမြန္အျမတ္ေနရာတခု ျဖစ္တယ္။ မဟာယာနနဲ႔ မဟာဘာရတၳလို စိတ္ကူးယဥ္ အီပစ္ ေခၚ ကဗ်ာရွည္ စာရွည္ေတြထဲမွာ ဇာတ္လမ္းေတြ ဆင္ထားတယ္။ ရာမ၊ လကၡဏနဲ႔ သီတာတို႔ ဇာတ္လမ္းက အဲဒီမွာတဲ့။ အဲတာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ မူပိုင္ မဟုတ္ပါ။

ဂါယာဟာ ဗုဒၶဘာသာမွာ တကယ္ျဖစ္စဥ္ေတာ္ ေနရာျဖစ္တယ္။ ျမတ္စြာဘုရား သစၥာေလးပါး ထိုးထြင္း သိျမင္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ေနရာ ဗုဒၡဂါယာကို Bodh Gaya လို႔ေရးတယ္။ မဟာေဗာဓိေစတီေနရာကို Mahabodhi Temple complex လို႔ေရးတယ္။ Gaya အမည္ရဲ႕ ဇစ္ျမစ္က Gayasur ေခၚ မေကာင္းဆိုးဝါးကေနလာပါသတဲ့။ Asura လို႔လည္း ေခၚပါသတဲ့။ ဟင္ဒူဘာသာ စာထဲမွာ ပါတာပါ။

ဂါယာေဒသဟာ ေမာရိယဧကရာဇ္လက္ထက္ (321–187 BC) မွာ စည္ပင္ထြန္းကားခဲ့ပါတယ္။ Pataliputra ပါဋလိပုတ္ ကိုပါ သိမ္းတယ္။ ကေန႔ ပတၲနားဝန္းက်င္ေဒသျဖစ္တယ္။ Magadha မဂဓေဒသလို႔လည္းေခၚပါတယ္။ ဂါယာေဒသ ရာဇဝင္မွာ မင္းဆက္ေတြက တက္လိုက္က်လိုက္။ ဘီစီ ၆ ရာစကတည္းက ေအဒီ ၁၈ ရာစုအထိ ၾကာတယ္။ ေမာရိယ ဧကရာဇ္ Ashoka (272–232 BC) အာေသာကမင္းၾကီးက ဗုဒၶဘာသာကို ျပန္လည္ထြန္းကားေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တယ္။ ေအဒီ ၄ နဲ႔ ၅ ၾကား Gupta ဂုပၸတားဘုရင္က ဟင္ဒူဘာသာကို ထြန္းကားေအာင္လုပ္တယ္။ ေအဒီ ၁၂ ရာစုထဲမွာေတာ့ Muhammad Bakhtiyar Khilji မိုဟာမက္ဘုရင္က သိမ္းယူတယ္။ ၁၇၆၄ မွာ အဂၤလိပ္ကသိမ္းတယ္။ ၁၉၄၇ မွာ အိႏၵိယ လြတ္လပ္ေရးရတယ္။

Bodh Gaya ဗုဒၡဂါယာအသံထြက္နည္း https://www.pronounceitright.com/pronunciation/bodh-gaya-7404
ဗုဒ္ဂါးယာလို႔ သံထြက္တယ္။

စာဏက်ဆိုတာ အိႏၵိယႏိုင္ငံက အမတ္ၾကီးျဖစ္ပါတယ္။ Chanakya ခ်ာနက်လို႔လည္း ေခၚတယ္။ Kautilya နဲ႔ Vishnu Gupta လို႔လည္း ေခၚပါတယ္။ သူဟာ (c. 370–283 BC) တုန္းကေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ အိႏၵိယဘုရင့္သုခမိန္တဦးျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးေခတ္တကၠသီလာမွာ စီးပြါးေရးပညာပါေမာကၡျဖစ္တယ္။ တကၠသီလာဟာ ကေန႔ ပါကစၥတန္မွာရွိတယ္။ စာဏက်ဟာ ေမာရိယအင္ပါယာ Chandragupta ခ်ႏၵရဂုပတားထံမွာ အမႈေတာ္ထမ္းတယ္။ ေနာက္မင္းျဖစ္တဲ့ Bindusara ဗိႏၶဳသာရ ဆီမွာလည္း ဆက္ျပီးတာဝန္ယူရတယ္။ ဗိႏၶဳသာရမင္းဟာ Ashoka အာေသာကရဲ႕ အမည္းေတာ္ျဖစ္ပါတယ္။

တျခားတိုင္းႏိုင္ငံေတြကေန ယူသံုးရတဲ့အမည္နာမေတြကို စာလံုးအဆင့္ေတြ ပါဠိစာလံုးေတြနဲ႔ ဘာသာျပန္ယူတဲ့အခါ အမွတ္မွားတတ္ၾကတယ္။ သူမ်ားမင္းကို ကိုယ့္မင္းထင္တတ္ၾကတယ္။ သူမ်ားရာဇဝင္ကို ကိုယ့္သမိုင္းလို႔ ထင္တတ္ၾကတယ္

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၄-၁၂-၂၀၁၈

Comments

Popular posts from this blog

က်န္းမာျခင္းသည္ လာဘ္တပါး

Furamin BC သံဓါတ္အားေဆး