Once a Day Meds တေန႔တၾကိမ္ေဆးမ်ား

စိတ္က်ေရာဂါေဆး၊ အလာဂ်ီေဆး၊ ရင္ပူေဆး စတာေတြကို တေန႔မွာ တၾကိမ္တည္းသာ ေသာက္ရတယ္။ လူေတြမွာ ရစ္သမ္ ေခၚ အပင္ ေခၚ ေန႔စဥ္ျဖစ္ေနတဲ့သေဘာဆိုတာ ရွိတယ္။ အိပ္ခ်ိန္၊ ေဟာ္မုန္းေတြ ထြက္တဲ့အခ်ိန္ စတာမ်ိဳးက သူ႔အခ်ိန္နဲ႔သူ ျဖစ္တယ္။ ေဆးေတြကို သတ္မွတ္ေပးထားတဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးေသာက္မွသာ ပိုျပီးထိေရာက္တယ္။

Depression meds စိတ္က်ေဆးကို မနက္မွာေသာက္ပါ။ SSRIs ေဆးေတြကို ေျပာတာျဖစ္တယ္။

Osteoporosis meds ေခၚ အရိုးအားနည္းေရာဂါေဆးကိုလည္း မနက္မွာေသာက္ပါ။ Boniva နဲ႔ Fosamax လို bisphosphonate ေဖါ့စ္ဖိတ္ ပါတဲ့ေဆးေတြကိုေျပာတာ။

Heartburn meds ေခၚ ရင္ပူသက္ေသာေစတဲ့ေဆးကို ညစာစားခ်ိန္မွာေသာက္ပါ။ အစာအိမ္က အက္စစ္ဓါတ္ကို ည ၁၀ နာရီကေန သန္ေကာင္ေက်ာ္၂ နာရီအတြင္း အမ်ားဆံုးထုတ္ေနတယ္။ Pepcid နဲ႔ Zantac ေဆးေတြကို ညေနစာမစားခင္ ၃၀ မိနစ္ၾကိဳတင္ေသာက္တာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။

Allergy meds ေခၚ အလာဂ်ီေဆးကို ဒင္နာစားခ်ိန္မွာေသာက္ပါ။ Claritin နဲ႔ Cetrizine ေဆးေတြကို တညတျပားလို႔ ေရးတင္ထားတယ္။ ေဆးေသာက္ျပီးေနာက္ ၈ နာဂီကေန ၁၂ နာရီမွာ ေဆးအစြမ္း အေကာင္းဆံုးျပတယ္။ အလာဂ်ီ သိပ္ဆိုးတဲ့သူေတြကေတာ့ antihistamines ေဆးကို တေန႔မွာ ၂ ၾကိမ္အထိေသာက္ႏိုင္တယ္။

Cholesterol meds ေခၚ ကိုလက္စေထာက်ေဆးကို အိပ္ရာဝင္ခ်ိန္မွာေသာက္ပါ။ ကိုလက္စေထာ လယ္ဗယ္ဟာ ညသန္ေကာင္ခ်ိန္မွာ အျမင့္ဆံုးျဖစ္တယ္။ မနက္ခင္းနဲ႔ မြန္းလြဲခ်ိန္မွာ က်ေနတယ္။

Blood pressure meds ေသြးတိုးက်ေဆးကိုလည္း အိပ္ရာဝင္မွာေသာက္ပါ။ ေသြးဖိအားဟာ ေန႔အခ်ိန္မွာျမင့္ေနတယ္။ အိပ္ေနခ်ိန္မွာ က်ေနတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေသြးတိုးရွိသူေတြမွာေတာ့ ညအခ်ိန္က်တာမ်ိဳး မရွိပါ။ ေဆးကို ညေသာက္ရင္ စထုပ္ ေခၚ ေလျဖတ္တာ၊ ဟဒ္အတက္ ေခၚ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ထိခိုက္တာေတြကို ကာကြယ္ရာက်တယ္။ အထူးသျဖင့္ ACE inhibitors နဲ႔ ARBs အမ်ိဳးအစား ေသြးက်ေဆးေတြ။

Osteoarthritis meds ေခၚ အရိုးေရာဂါတမ်ိဳးအတြက္ ေရာဂါခံစားခ်ိန္မွာ ေသာက္ပါ။ NSAIDs ေခၚ naproxen နဲ႔ ibuprofen ေဆးေတြကို နာတာမခံစားရမီ ၆ နာရီတင္ၾကိဳေသာက္တာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။

တျခားေဆးေတြကို ဘယ္အခ်ိန္မွာေသာက္သင့္သလဲ

Rifampin ေခၚ တီဘီေဆးကို အစာမစာမီေသာက္ရမယ္။ မနက္ထ ဘာမွမစားခင္ ေဆးကို ေရတဖန္ခြန္နဲ႔ေသာက္ပါ။ အစာနဲ႔ ၁-၂ နာရီေဝးသင့္တယ္။

Pills ေခၚ ကိုယ္ဝန္တားေဆးကို ေန႔စဥ္ အခ်ိန္မွန္ေသာက္သင့္တယ္။ အတိအက်မဟုတ္ေတာင္ တရက္နဲ႔တရက္ ၁-၃ နာရီထက္ မကြာျခားသင့္။ ကိုယ္ဝန္တားေဆးတိုင္းကို မနက္ေသာက္တာပိုသင့္မွန္တယ္။ တကယ္လို႔ ညေသာက္ရမွာကို ေမ့သြာရင္ တရက္ပ်က္မယ္။ တားေဆးဆိုတာ အလြန္ဆံုး တရက္ထက္ပို မေမ့ရပါ။

Calcium ကယ္လ္စီယမ္ေဆး အစာစားျပီးေသာက္ပါ။

Iron သံဓါတ္အားေဆး အစာမရွိခိန္ေသာက္တာ အေကာင္းဆံုး။

Vitamin D ဗီတာမင္ ေအ၊ ဒီ၊ အီး၊ ေကေဆးေတြကို အဆီပါတဲ့အစားအစာနဲ႔အတူေသာက္ပါ။

B Complex ဗီတာမင္ဘီအုပ္စုေဆး မနက္တၾကိမ္ ညေနတၾကိမ္ေသာက္ပါ။

Vitamin C ဗီတာမင္စီေဆးကိုလည္း လိုတဲ့သူေတြ မနက္တၾကိမ္ ညေနတၾကိမ္ေသာက္ပါ။

Fish Oil ငါးၾကီးဆီေဆးကိုလည္း လိုတဲ့သူေတြ မနက္တၾကိမ္ ညေနတၾကိမ္ေသာက္ပါ။

Probiotics ပရိုဘိုင္ေအာတစ္ေဆးကို အစာမစာမီ မိနစ္ ၃၀ ၾကိဳတင္ေသာက္ပါ။

ေဆးပညာစာေတြမွာ သတ္ပံုအပိုေတြမပါလို႔ ေရာဂါကို ျမန္ျမန္သက္သာေစတာကိုပါ သတိျပဳပါေလ။ Smile! အလာဂ်ီရလို႔ ယားေနသူကို တစ္ေတြနဲ႔ေရး ေဆးေပးရင္ ယားခ်ိန္ပိုေစတယ္။ No Smile!

Medicines ေဆးေတြကို ဘယ္အခ်ိန္ေသာက္ရမလဲ

ဆက္ေရးပါဦးမယ္။ အင္တီဘိုေအာတစ္ ေခၚ ပဋိဇီဝေဆး ေခၚ ဗက္တီးရီးယားအတြက္ေဆးေတြသာက္လို႔ ပ်ိဳအန္ခ်င္တာ ျဖစ္တဲ့သူ ဆရာဝန္က အစာမရွိခ်ိန္မွာ ေသာက္ပါလို႔ မွားထားလည္း ေဆးကို အစာနဲ႔ေသာက္ႏိုင္တယ္။

Chemotherapy ေခၚ ကင္ဆာေဆးေတြက အေတာ္ကို အန္ခ်င္ေစတယ္။ အအန္ေပ်ာက္ေဆးပါတြဲေသာက္ႏိုင္တယ္။ အအန္ေပ်ာက္ေဆးဆိုတာ ၾကိဳတင္ေသာက္ရတယ္။ တကယ္လို႔ ဘယ္ေဆးျဖစ္ျဖစ္ ေသာက္ျပီးအန္ရင္ ေဆးထပ္ ေသာက္သင့္ မသင့္ ဆရာဝန္ကိုေမးပါ။ ၂ နာရီအတြင္းအန္ရင္ အန္တာထဲမွာ ေဆးပါသြားႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ေဆးကို မိနစ္ ၃၀ လို႔ေျပာႏိုင္တယ္။

ေဆးနဲ႔ အရက္
အလြယ္ဝယ္ရအမ်ိဳးအစားေဆးေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အရက္နဲ႔ ဓါတ္ျပဳတယ္။ တြဲ မေသာက္သင့္ပါ။
Allergies, colds, and flu အလာဂ်ီနဲ႔ အေအေးမိသက္သာေဆးေတြ၊
Angina and coronary heart disease ႏွလံုးေရာဂါေဆးေတြ၊
Anxiety and epilepsy စိတ္ပုပန္မႈနဲ႔ အတက္သက္သာေဆးေတြ၊
Arthritis အဆစ္နာသက္သာေဆးေတြ၊
Blood clots ေသြးခဲေဆးေတြ၊
Cough ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးေတြ၊
Depression စိတ္က်ေဆးေတြ၊
Diabetes ဆီးခ်ိဳေဆးေတြ၊
Enlarged prostate ဆီးက်တ္ၾကီးအတြက္ေဆးေတြ၊
Heartburn and indigestion ရင္ပူတာနဲ႔ အစာေက်ေဆးေတြ၊
High blood pressure ေသြးက်ေဆးေတြ၊
High cholesterol ကိုလက္စေထာက်ေဆးေတြ၊
Infections ေရာဂါပိုးဝင္တာအတြက္ေဆးေတြ၊
Muscle pain ၾကြက္သားနာသက္သာေဆးေတြ၊
Nausea and motion sickness ပ်ိဳ႕အန္သက္သာေဆးေတြ၊
Pain, fever, and inflammation အဖ်ား အေရာင္ အနာ သက္သာေဆးေတြ၊
Sleep problems အိပ္ေဆးေတြ။

Dose ဒို႔စ္
ေဆးကို တႀကိမ္လ်င္ မည္မွ်ေပးရသည္ကို ဆိုလိုသည္။ ဒို႔စ္သည္ လူနာ၏ အသက္ေပၚ မူမတည္၊ လူနာ၏ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ အေပၚမူတည္သည္။ တၾကိမ္လ်င္ ေဆးအေလးခ်ိန္မည္မွ် တိုက္ရမည္။ တေန႔ကို အၾကိမ္မည္မွ် တိုက္ရမည္၊ အတိအက် ညႊန္းရသည္။ အစားႏွင့္နီး-ေဝးရမည္၊ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ရန္လို-မလို၊ ေဆးေသာက္ျပီး နားရန္လို-မလို၊ အျခားေဆးမ်ား ႏွင့္အတူတိုက္ရ-မတိုက္ရ စသျဖင့္လည္း ညႊန္းေပးရမည္။

Course ကို႔စ္
ေဆးကို မည္မွ်ၾကာၾကာေပးရမည္။ ပဌမ ကို႔စ္ျပီးေနာက္ ဒုတိယကို႔စ္ လိုခ်င္လိုမည္။ ဥပမာ ေမးခိုင္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးကို တလျခား ႏွစ္ခါထိုးရသည္။ တီဘီေဆးမ်ားေပးလွ်င္ ၃ လ၊ ၆ လ၊ ၉ လ။

အနာသက္သာေဆး၊ ကိုယ္ပူက်ေဆး၊ အလာဂ်ီေဆး၊ ဝမ္းပိတ္ေဆး၊ အအန္သက္သာေဆး စတာေတြမွာ ဒို႔စ္သာရွိျပီး ကို႔စ္ မရွိပါ။ သက္သာတာနဲ႔ ရပ္လို႔ရတယ္။ တသက္လံုးေသာက္ရမဲ့ေဆးေတြလည္းရွိတယ္။ ဥပမာ HIV ေဆး၊ လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္းနည္းလို႔ ေသာက္ရတဲ့ေဆး။

Basic Pharmacology အေျခခံေဆးဝါးေဗဒ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/06/basic-pharmacology.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၁-၁၂-၂၀၁၈