Sinus ဆိုင္းနပ္စ္ေရာဂါ

၁။ မဂၤလာပါဆရာ။ ကြ်န္မသားရဲ႕အသက္က ၇ ႏွစ္နဲ႔ ၃လပါ။ သားမ်က္ခံုးရဲ႕ အေပၚပိုင္းမွာ ကိုက္တယ္။ ေဆးခန္းသြားျပေတာ့ sinus လို႔ေျပာပါတယ္။ပိုးသတ္ေဆး။ running nose ေပးလာတယ္။ ေဆးေသာက္လည္း ကိုက္ေနတုန္းပဲ။ က်ြန္မက ဘာသာစကားနားမလည္ေတာ့ ေဆးခန္းကဆရာဝန္ကိုဘာမွမေမးလိုက္ပါဘူး။ ကိုက္ေနတာ ဘယ္ေလာက္ၾကာလဲသိခ်င္ပါသည္။ sinus အေၾကာင္းလဲသိခ်င္ပါသည္။ သားက ကိုက္ေနတာ ၃ ရက္ရွိျပီ။

၂။ မဂၤလာပါဆရာ ကြ်န္မ အသက္ ၂၃ ႏွစ္ပါ ရာသီမွန္ပါတယ္ရွင္ အပ်ိဳပါ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ပတ္ေလာက္ကဖ်ားလို႔ ေဆးခန္းျပတာ မ်က္ႏွာေပၚက sinus ေရာင္တယ္လို႔ေျပာၿပီး antibiotics ကို ငါးရက္ ေသာက္ခိုင္းပါတယ္ အခုအားေဆးေတြ ေပးထားပါတယ္ Betax ရယ္ Farrovit ရယ္ကပါဆရာ ဖ်ားခဲ့တာက တရက္ပါပဲ ဒါေပမဲ့အခုထိ ေခါင္းကိုက္တာ မၾကာမၾကာျဖစ္ေနလို႔ပါ အထူးသျဖင္ထ ကြန္ျပဴတာ ဖုန္းၾကည့္ၿပီးရင္ ေခါင္းကိုက္ပါတယ္ နားထင္ထဲကကိုက္တာပါ ေနမရေအာင္ထိေတာ့မဆိုးပါဘူး စိုးရိမ္ရပါသလား ဆရာ ဘယ္လိုလုပ္သင့္ပါသလဲ ဘာေတြေရွာင္ရပါမလဲ ေရခ်ိဳးတာတို႔ ေခါင္းေလွ်ာ္တာတို႔ရပါသလားဆရာ။

နဖူး နဲ႔ မ်က္လံုးၾကားမွာနာမယ္၊ အေပၚသြားေတြနာမယ္၊ မ်က္ႏွာက ျပည့္ေနသလိုခံစားရမယ္၊ ႏွာေခါင္း ပြစိပြစိျဖစ္မယ္၊ ဒါဆိုရင္ ဆိုင္းနပ္စ္ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။

ေခါင္းရိုးခြံထဲမွာ ေလခိုေနတဲ့ အေခါင္းေလးေတြ ရွိတယ္။ အေခါင္းေလးေတြကို Mucous membranes အလႊာပါးေလးနဲ႔ ဖံုးထားတယ္။ Sinuses ေတြဟာ fingerprints လူ႔လက္ေဗြေတြလို တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူၾကပါ။ ဘယ္-ညာ မွာ ၄စံုရွိတယ္။
1. Two frontal sinuses မ်က္လံုးေတြအထက္ နဖူးရိုးထဲမွာ ၂ခု၊
2. Two maxillary sinuses ပါးရိုးထဲမွာ ၂ခု၊ ပံုထဲမွာ တရိဂံပံုေမွာင္ေနတဲ့ေနရာ
3. Ethmoid sinuses ႏွာေခါင္းေနာက္ဖက္မွာအုပ္စုလိုက္ရွိတယ္၊
4. Sphenoid sinuses ႏွာေခါင္းေနာက္ဖက္ ဦးေႏွာက္ေအာက္မွာ

• ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္ဆိုတာ
ေခါင္းရိုးခြံထဲက အေခါင္းေလးေတြကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာပါးေလးမွာ အင္မတန္ေသးလွတဲ့ အေမြးႏုႏုေလးေတြရွိတယ္။ cilia ေခၚတယ္။ အခြ်ဲရည္ကို အေပါက္ဘက္ဆီထြက္ေစဘို႔ ဖန္တီးထားတယ္။ ေခါင္းရိုးခြံထဲက အေခါင္းေလးေတြနဲ႔ ႏွာေခါင္းဟာ တနည္းနည္းနဲ႔ ဆက္ေနၾကလို႔ အခြ်ဲကို ထြက္သြားေစေအာင္လုပ္ေပးထားတယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္တာ၊ အလာဂ်ီရတာျဖစ္ရင္ အဲဒီေနရာေတြ ေရာင္ရမ္းလာတယ္။ အဲလိုေၾကာင့္ နီရဲျပီးေဖါင္းေနတာကို ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္လို႔ ေခၚတယ္။

• အစကေတာ့ အေအးမိသလိုပါဘဲ
အေအးမိလို႔ေရာင္တာ နဲ႔ အလာဂ်ီျဖစ္တာေတြက ဒါတင္ အဆံုးသတ္မသြားရင္ေတာ့ ဆိုင္းနပ္စ္ေတြေရာင္တာ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။

• ႏွာေခါင္းပိတ္၊ ႏွာေခါင္းပြစိပြစိျဖစ္ျပီး နာမယ္
အထဲမွာ ေရာင္တဲ့ေနရာလိုက္ျပီး နာတာခံရမယ္။ ႏွာေခါင္းက အရည္ေတြယိုမယ္။ ဝါမယ္၊ စိမ္းမယ္၊ ၾကည္မယ္။ အားယုတ္ေနမယ္။ အနံ႔ေကာင္းေကာင္းမရဘူး။ အရသာပ်က္မယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္။ ခံတြင္းအနံ႔ မေကာင္းျဖစ္မယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ေရွ႕ကုန္းရင္ပိုနာမယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။

• နာတာရွည္ ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္
ပံုထဲမွာ အျပာေရာင္ေနရာေတြက Maxillary sinuses မက္ဆလယ္ရီဆိုင္းနပ္စ္ႏွစ္ဖက္လံုးက အဖံုးလႊာပါးေလးေတြ ေရာင္ေန-ထူေနတာကိုျပတယ္။ အဲလို ဆိုင္းနပ္စ္ေရာင္ေနတာ ၃ လေက်ာ္ရွိေနျပီ။ နာတာရွည္ ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္ေခၚတယ္။ တခါတေလ ဗက္တီးရီးယားေတြလဲဝင္တတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီပိုးေတြေၾကာင့္ေတာ့ နာတာရွည္မျဖစ္ေစဘူး။ ဆိုင္းနပ္စ္တည္ရွိေနပံု၊ အလာဂ်ီ၊ အသားပိုအလံုး၊ ခုခံအားက်တာ၊ သြားေရာဂါေတြကေနလဲ နာတာရွည္ ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

• ႏွာေခါင္းထဲက အသားပို
ဆိုင္းနပ္စ္ေရာင္လာရင္ အဖံုးလႊာေလးေတြ ထူလာျပီးေရာင္မယ္။ သိသိသာသာထူတာျဖစ္ရင္ စပ်စ္သီးခိုင္လို ျဖစ္လာမယ္။ ဒါကို ႏွာေခါင္းထဲက အသားပိုလို႔ေခၚတယ္။ ဆိုင္းနပ္စ္ထဲကေန ႏွာေခါင္းထဲ တိုးထြက္လာတာလဲ ရွိတယ္။ ႏွာေခါင္းေပါက္ကို အနည္းနဲ႔အမ်ားဆို႔ပိတ္ေနမယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ လံုးဝနီးနီး ပိတ္ေနတယ္။

• ႏွာေခါင္းထဲ ထည့္တဲ့ေဆးေတြ
ႏွာေခါင္းထဲ ထည့္တဲ့ Decongestants ေဆးေတြက ပိတ္ေနတာကို ပြင့္ေစျပီး စီဆင္းထြက္က်စရာကို ျဖစ္လာေစမယ္။ ခရီးသြားေနရတံုး၊ ေရာဂါဆိုးတာခံေနရတံုးမွာ သံုးတာ အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရက္ရွည္သံုးတာ မေကာင္းပါ။ ၾကာၾကာသံုးရင္ ေျပာင္းျပန္အက်ိဳးရေစတယ္။ ႏွာေခါင္း ျပန္ပိတ္လာမယ္။ နာတာရွည္သမားေတြအတြက္ မေပးရပါ။

• ပါးစပ္ကေသာက္ရတဲ့ စားေဆးေတာ့ ေပးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး သတိထားပါ။
ရက္တို ဆိုင္းနပ္စ္ေရာင္တာအတြက္ အေကာင္းဆံုးနည္းကေတာ့ Nasal steroid sprays ႏွာေခါင္းထဲ ထည့္ရတဲ့ စတီရြိဳက္ေဆးရည္ နဲ႔ Saline sprays ဆားရည္ျဖစ္တယ္။ ဒါနဲ႔မွမရရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ နာတာရွည္ ျဖစ္ေနသူေတြမွာ Deviated septum ႏွာေခါင္းကို ဘယ္-ညာကန္႔ထားတဲ့ အကန္႔က တိမ္းေစာင္းေနတာ ရွိလာႏိုင္တယ္။ ေဆးကုလို႔ရပါတယ္။

• ပဋိဇီဝေဆး အမ်ားအားျဖင့္ မလိုပါ။
အေအးမိတယ္ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ အေအးမိတာ သူ႔ဖါသူေပ်ာက္တာ မ်ားတယ္။ ကံဆိုးရင္ အေအးမိရာကေန ဆိုင္းနပ္စ္ေရာင္တာ ဆက္ျဖစ္တယ္။ ပဋိဇီဝေဆးေတြက ဗိုင္းရပ္စ္ကို မေသေစႏိုင္ပါ။

• အလာဂ်ီကေန ဆက္ျဖစ္တဲ့ ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္
ဆားရည္နဲ႔ ေဆးပစ္သလိုလုပ္တာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ Neti pot နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ Squeeze bottle နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Nasal steroid sprays စတီရြိဳက္ေဆး ႏွာေခါင္ထဲထည့္တာလဲ သံုးၾကပါတယ္။ Antihistamines အင္တီဟစ္တမင္းေဆးလဲ ေပးႏိုင္တယ္။

• ဆရာဝန္ကို ဘယ္ေတာ့ျပမလဲ
ႏွာေခါင္းထဲကေန ခပ္ဝါဝါ၊ ခပ္စိမ္းစိမ္းအရည္ေတြ က်လာရင္ ဗက္တီးရီးယားပါထပ္ဝင္တာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပဋိဇီဝေဆး မေပးလဲ ၂ ပါတ္အတြင္းေပ်ာက္ပါမယ္။

• နာတာရွည္ ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္ကုသနည္းက ခက္လွတယ္
ျဖစ္ေစတာမ်ိဳးကေန ေဝးေဝးေရွာင္ပါ။ Nasal steroid sprays နဲ႔ Antibiotics ေဆး ေပးႏိုင္တယ္။

• ခြဲစိတ္ကုသနည္းမွာ Functional endoscopic sinus surgery ကိုလုပ္တယ္။ အေတာ္အသင့္ ေကာင္းပါမယ္။

• အဆိုးဆံုး ဘာျဖစ္ႏိုင္လဲ
အနံ႔ေကာင္းေကာင္းမရတာ၊ အရသာပ်က္တာေတြျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ သတိထားရမွာက ဆိုင္းနပ္စ္ေတြနဲ႔ ဦးေႏွာက္ၾကားမွာ အရိုးလႊာေလးသာျခားတယ္။ ဆိုင္းနပ္စ္ေရာင္ရာကေန အရိုးကိုပါ ေရာက္တဲ့ေနာက္ ဦးေႏွာက္ကို ကူးလို႔ Meningitis ဦးေႏွာင္ေျမွးေရာင္တာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဦးေႏွာင္ တစ္ရွဴးလဲ ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ျပီး မ်က္စိကို ကူးလာႏိုင္တယ္။

• ဘယ္လို ကာကြယ္မလဲ
အတိအက် မေျပာႏိုင္ပါ။ ျဖစ္လာရင္ Saline sprays or Nasal irrigation မၾကာခဏလုပ္ေပးပါ။ အခန္းထဲမွာ ေျခာက္ေသြ႔မေနပါေစနဲ႔။ ကိုယ့္ႏွာေခါင္းကို ကလိေစတာမ်ိဳး ေရွာင္ေနပါ။ ဥပမာ အနံ႔ျပင္းတာမ်ိဳးနဲ႔ မိုးခိုးေငြ႔ေတြ။

Sinusitis ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္ https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/sinusitis.html

Dr. တင့္ေဆြ