Coughing and Children ကေလးေတြေခ်ာင္းဆိုးရင္

မဂၤလာပါ ဆရာရွင့္ သမီးရ႕ဲသားေလးက ၂ႏွစ္သားပါရွင့္ ေခ်ာင္းဆိုး ခၽြဲထ ႏွာစီးေနလို႔ပါရွင့္ ေဆးဆိုင္ကေပးလိုက္တ့ဲေဆးပါရွင့္ ကေလးေခ်ာင္းဆိုး ခၽြဲထ ႏွာစီးတာ မသက္သာေသးလို႔ပါရွင့္ ဒီေဆးမတိုက္ေတာ့ဘဲ အျခားဘယ္ေဆးမ်ားတိုက္ရင္ သက္သာလာႏိုင္မလဲရွင့္ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးပါ ဆရာရွင့္

ေခ်ာင္းဆိုးတယ္ဆိုတာ ေရာဂါတခုခုရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာသာျဖစ္တယ္။ အခံေရာဂါကို ကုဘို႔ပိုအေရးၾကီးတယ္။ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ေခ်ာင္းေျခာက္ဆိုးတာ၊ ခြ်ဲထြက္ျပီးဆိုးတာနဲ႔ ရင္က်ပ္ျပီး ဆိုးတာ။ ေရာဂါအလိုက္ ေရြးရမယ္။ ခြ်ဲရွိေနသူေတြကိုေပးတာက ခြ်ဲကိုတမင္ မထြက္ထြက္ေအာင္ လုပ္ေပးတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ခြ်ဲဆိုတာ အထဲမွာရွိေနရင္ ထြက္လာမွ ေကာင္းတယ္။ လည္ေခ်ာင္းယားလို႔ ဆိုးတဲ့သူကို အဲလို ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး မေပးရပါ။

 

ေခ်ာင္းဆိုးေစတဲ့အေၾကာင္းေတြက မတူပါ။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ျဖစ္တာက မ်ားတယ္။ (အလာဂ်ီ) အတြက္ေဆးကို ပိုအားကိုးရတယ္။ ပိုးဝင္တာမွာလဲ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ ပိုမ်ားတယ္။ ဥပမာ အေအးမိတာ၊ ပိုးေသေဆး မလိုပါ။ ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ ေလျပြန္ေရာင္၊ အဆုပ္ေရာင္နဲ႔ ႏူမိုးနီးယားျဖစ္ရင္ေတာ့ ပိုးေသေဆးကို ေခ်ာင္းဆိုး ေပ်ာက္ေဆးထက္ ပိုအားကိုးရပါမယ္။

 

ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးေတြမွာ သတိေပးခ်က္ေတြရွိပါတယ္။ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြသာမက ထိေရာက္မႈအတြက္ပါ ေမးစရာေတြ ရွိတယ္။ Antitussive medicines အမ်ိဳးအစားထဲမွာ (အင္တီဟစ္တမင္း)၊ dextromethorphan နဲ႔ codeine or hydrocodone (ကိုဒင္း) ေတြပါတယ္။ (ကိုဒင္း) ဆိုတာ မူးယစ္ေဆးတမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ သူမ်ားႏိုင္ငံမွာ ဆရာဝန္ လက္မွတ္နဲ႔သာ ေရာင္းရတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆး အမ်ားစုထဲမွာ အရက္ပါေသးတယ္။ ပန္းနာဆိုရင္ အက်ပ္သက္သာေဆးပါတာမ်ိဳးမွ သင့္တယ္။ Ephedrine/Aminophylline/Salbutamol ပါမယ္။ ကေလးပန္းနာဆိုရင္ အမ်ားဆံုး ရွဴေဆးဗူးသံုးၾကတယ္။ မူးယစ္ေစတာပါတဲ့ေဆးမ်ိဳး အလုပ္ခ်ိန္၊ ေက်ာင္းခ်ိန္ကိုၾကည့္ ေသာက္ရမယ္။

 

လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေလျပြန္မၾကီးေရာင္တာကို Croup (ခေရာ့ပ္) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တယ္။ အသံၾသမယ္၊ အသက္ရွဴသံ ဆူညံေနမယ္၊ စူရွျပီး ေဟာင္သလို ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးငယ္ေတြမွာ ျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အေအးမိရာကေန ဆက္ျဖစ္တတ္တယ္။ သူ႔ဖါသူလဲ ေပ်ာက္တယ္။ (စတီရြိဳက္) ေဆးေပးႏိုင္တယ္။ ေရာင္ေနတာေတြ ေလွ်ာ့ေစမယ္။ Nebulized epinephrine (Adrenaline) ေဆးကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။

 

ႏွာေခါင္းပိတ္ေနတာကို Decongestants ေဆးက သက္သာေစတယ္။ စားေဆး၊ ထည့္ေဆးရွိတယ္။ (စတီရြိဳက္) အစက္ခ် နဲ႔ ပန္းေဆး၊ Mucolytics အခြ်ဲေပ်ာ္ေဆး၊ (အင္တီဟစ္စတမင္း) ေဆး နဲ႔ Penicillin, Amoxycillin ပဋိဇီဝေဆးေတြနဲ႔ ကုသတယ္။ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္ျဖန္းတာလဲ သက္သာေစတယ္။ ခြဲစိတ္တာလဲ လုပ္ရတတ္တယ္။

 

အသံအိုးေရာင္ရင္ အသံၾသေနမယ္၊ ကေလးဆိုရင္ အဟြတ္-အဟြတ္ ေနမယ္၊ Steroids 20-40 mgs စတီရြိဳက္ ရွဴႏိုင္တယ္။ ေရေႏြးေငြ႔ရွဴတာ ေကာင္းတယ္။ အသံအိုးေရာင္တာက အစာေခ်ရည္ အထက္ဆန္လို႔ ျဖစ္ရတာဆိုရင္ Ranitidine နဲ႔ Omeprazole ေဆးေတြကိုပါ ၄-၆ ပါတ္ၾကာေအာင္ ေပးရမယ္။

 

အသက္ရွဴလမ္း အထက္ပိုင္း ပိုးဝင္ျခင္းကို လည္ေခ်ာင္းေရာင္ျခင္းလို႔လဲ သတ္မွတ္တယ္။ ႏွာေစး၊ ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆိုး၊ အသံနာ၊ အာေခါင္နာ၊ မ်ိဳခ်ရင္နာ၊ ေခါင္းကိုက္၊ ကိုယ္ပူ စတာေတြ ခံစားရမယ္။ ျဖစ္ရင္ တပါတ္-ဆယ္ရက္ၾကာမယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေၾကာင့္ မ်က္စိနာကလဲ ဆက္စပ္ေနႏိုင္ေသးတယ္။ ရာသီဥတုေၾကာင့္ အလာဂ်ီ ရတာ၊ တုပ္ေကြးေတြလဲ ဒီအုပ္စုထဲကဘဲ။ (ဗိုင္းရပ္စ္) ဆိုရင္ အေထာက္အကူေပးတဲ့ ေဆးေတြသာ ရွိတယ္။ ပိုးေသေဆးေတြ မလိုဘဲ မသံုးတာ ေကာင္းတယ္။

 

ေခ်ာင္းဆိုးေပ်ာက္ေဆးထဲမွာ Codeine ပါတာဆိုရင္ အိပ္ခ်င္မယ္။ ၾကာၾကာေသာက္ရင္ စြဲတတ္တယ္။ (ကိုဒင္း) မပါတာ ရွိတယ္။ Vick လို အပူပါတဲ့ ခ်ိဳခ်ဥ္လိုငံုေဆးကလဲ သက္သာေစမယ္။ Cetrizine ေဆး ၁ ျပား ညမွာ ေသာက္သင့္တယ္။ ျမန္မာေဆးထဲမွာ ကြမ္းရြက္ကလဲ ထိေရာက္တယ္။ ကြမ္းရြက္ကို လွ်က္ဆားလုပ္ေရာင္းတာလဲ ရွိတယ္။ ပ်ားရည္နဲ႔ သံပုရာ ေရာတာလဲ သံုးၾကတယ္။ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္တာနဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္စက္ ခ်ေပးတာ၊ အနားယူတာေတြ လုပ္သင့္တယ္။

 

Azithromycin (အဇစ္သရိုမိုင္စင္) ပဋိဇီဝေဆးကို နားအလည္ပိုင္းေရာင္ျခင္း၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ဆိုင္းႏူဆိုက္တ၊ ဆီးျပြန္ေရာင္ျခင္း၊ သားအိမ္ဝေရာင္ျခင္း၊ ခရီးသြား-ဝမ္းပ်က္ျခင္း၊ ၾကက္ညွာေခ်ာင္းဆိုးေရာဂါေတြအတြက္ ေပးႏိုင္တယ္။ အစာမစားမီ ၁ နာရီ၊ စားၿပီး ၂ နာရီ ေပးပါ၊ ကေလးေတြအတြက္ 100mg/5mL နဲ႔ 200mg/5mL လာတယ္။ Powder for injection ထိုးေဆးမွာ 500mg ပါတယ္။ Tablet ေဆးျပာမွာ 250mg, 500mg, 600mg လာတယ္။

 

• Acute Otitis Media နားအလည္ပိုင္း ေရာင္ျခင္း၊ အသက္ ၆ လ အထက္ကေလး = 30 mg/kg for 3 days or 10 mg/kg x 1 on day 1 followed by 5 mg/kg 2 – 5 days

• Community-Acquired Pneumonia လူစုလူေဝးကေနရတဲ့ ႏူမိုးနီးယား၊ အသက္ ၆ လ အထက္ကေလး = 10 mg/kg x 1 on day 1 followed by 5 mg/kg days 2 – 5 days

• Acute Bacterial Sinusitis ရက္တို ဗက္တီးရီးယားေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ဆိုင္းႏူဆိုက္တ = 10 mg/kg oral suspension PO qDay x 3 days

• Pharyngitis/Tonsillitis အာသီး၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ ၂ ႏွစ္အထက္ = 12 mg/kg PO qDay x 5 days; maximum 500 mg/day

• Mycobacterium avium complex (MAC) ကာကြယ္ရန္၊ ၆ ႏွစ္အထက္ ကေလး = 20 mg/kg တပါတ္တခါေပးပါ။

 

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = ပ်ိဳ႕-အန္၊ အေရျပားနီ၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ေခါင္းကိုက္၊ မူး၊ ေလတက္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္ မိခင္ေတြကို သတိနဲ႔ေပးပါ၊

 

ကေလးေတြေခ်ာင္းဆိုတာ မေအအစားမွားလို႔ မဟုတ္ပါ။ ႏွာေခါင္းကေန ကူးစက္တာျဖစ္တယ္။ ေလသန္႔ရမယ္။ ရာသီဥတုအေျပာင္းမွာ ေလနဲ႔ဝန္းက်င္မွာ ေျပာင္းျပီးရွိလာတဲ့ အမံႈအမႊား + ပိုးမႊားေတြပါတယ္။ သဘာဝေနေရာင္နဲ႔ ေလသန္႔ရေလ ေကာင္းေလ။ လူမ်ားတဲ့ေနရာ ေရွာင္ပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးတဲ့သူအနား ကေလးမထားသင့္။ ေနမေကာင္းရင္ ေက်ာင္းမလႊတ္သင့္။ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး တကယ္ကို အေရးၾကီးတယ္။ ကေလးကိုကိုင္တြယ္သူမွန္သမွ် လက္ခဏခဏေဆးပါ။ ရိုးရိုးေရနဲ႔ ရိုးရိုးဆပ္ျပာဆိုလံုေလာက္တယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ လက္ေဆးရည္ Hand sanitizer အရည္သံုးပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ ကိုယ့္ပါးစပ္ကို တေဒါင္ဆစ္နဲ႔ကာတဲ့ အေလ့အက်င့္မ်ိဳး လုပ္ပါ။ သင္ေပးပါ။ ေရ-အရည္ ပိုေသာက္တာနဲ႔ ႏွာေခါင္းထဲ ဆားရည္စက္ ခ်ေပးတာ၊ အနားယူတာေတြလုပ္သင့္တယ္။

 

Humidifiers ေရေငြ႔ေပးစက္

ႏွာေစး၊ အေအးမိ၊ တုပ္ေကြးျဖစ္ေနရင္ သံုးႏိုင္တယ္။ ဆိုင္းနပ္စ္ျဖစ္ေနတာကိုလဲ သက္သာေစမယ္။ စိုထိုင္းဆ ၃ဝ% ထက္ မနည္းရ၊ ၅ဝ% ထက္ မမ်ားရပါ။ ေလကို ေရေငြ႔ ပိုလာေစမယ္။ ခံစားရတာေတြကို သက္သာေစမယ္။ ေရေငြ႔ေလးေတြက ခြ်ဲကိုေပ်ာ္ေစလို႔ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ ေလျပြန္ေတြထဲက ခြ်ဲေတြထုတ္ဘို႔လြယ္မယ္။ အေနရသက္သာမယ္။ အိပ္စက္ႏိုင္မယ္။ ႏို႔စို႔ႏိုင္မယ္။ ေနာက္ျပီး အေရျပားမွာခံစားရမွာကိုလဲ သက္ေသာင့္သက္သာ ရွိေစမယ္။ ႏႈတ္ခမ္းကြဲေျခာက္တာမျဖစ္ေစဘူး။ မ်က္စိေျခာက္တာ၊ ယားယံတာမျဖစ္ေစဘူး။

 

ႏွာေခါင္းကေန အရည္က်တာ၊ ပိတ္ေနတာကို ေဆးမလိုပဲ ႏွာရည္စုပ္ထုတ္ေပးတာ ေကာင္းတယ္။ Nasal bulb syringe ေလစုပ္ဘူလံုးေခၚတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ