Hepatitis C အသည္းေရာင္ (စီ) ဆိုတာ

၂ဝ၁၄ ဧျပီလ WHO (အပ္ဒိတ္) ျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းေရာင္ (စီ) ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ကေနျဖစ္ေစတဲ့ ရက္တိုနဲ႔ နာတာရွည္ ကူးစက္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ ခဏေလးခံစားရတာနဲ႔ တသက္တာျဖစ္ေနတာအထိမတူပါ။ ေသြးကတဆင့္ အဓိက ကူးစက္တယ္။ (စီ) ပိုးကို ၁၉၈၉ မွာ စေတြ႔ခဲ့တယ္။ ကမာၻေပၚမွာ လူေပါင္း သန္း ၁၃ဝ ကေန ၁၅ဝ အထိ ကူးစက္ခံထားရတယ္။ သူတို႔ထဲက အေတာ္မ်ားမ်ားဟာ အသည္းေျခာက္တာနဲ႔ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ႏိုင္ၾကတယ္။ တႏွစ္မွာ လူေပါင္း ၃၅ဝဝဝဝ ကေန ၅ဝဝဝဝဝ အထိေသဆံုးေနၾကရတယ္။

ေဆးေတြနဲ႔ ၅ဝ-၉ဝ% အထိေပ်ာက္ေအာင္ကုသေပးႏိုင္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ေရာဂါရွာေဖြမႈနဲ႔ ေဆးကို လက္လွမ္းမီမႈက နည္းေနတယ္။ စီပိုးကာကြယ္ေဆးမေပၚလာေသးပါ။ ၁၅-၄၅% မွာ ဘာမွမခံစားရပဲ ၆ လ အတြင္းမွာ အလိုလို ေပ်ာက္သြားၾကတယ္။ ၅၅-၈၅% တို႔မွာ နာတာရွည္ျဖစ္လာတယ္။ ၁၅-၃ဝ% မွာ အသည္းေျခာက္ လာတယ္။

ေဆးထိုးအပ္မွ်သံုးသူေတြ၊ ေဆးရံု-ေဆးခန္းမွာအလုပ္လုပ္ၾကရသူေတြ၊ ေသြးသြင္းရသူေတြ၊ လိင္ကတဆင့္ကူးႏိုင္တယ္။ မိခင္ကေန ကေလးကိုေတာ့နည္းနည္းသာကူးတယ္။ ကေလးကိုႏို႔တိုက္လို႔မကူးပါ။ သာမန္ထိကိုင္လို႔လည္းမကူးပါ။ အစာအတူစားလည္းမကူးပါ။

ပိုးဝင္လာျပီးေနာက္ ၂ ပါတ္ကေန ၆ လေနမွသာ ခံစားရတာေပၚလာတယ္။ ၈ဝ% မွာ ဘာမွမခံစားရဘူး။ ခံစားရရင္ ကိုယ္ပူမယ္၊ အားယုတ္မယ္၊ အစားပ်က္မယ္၊ ပ်ိဳ႕မယ္၊ အန္မယ္၊ ဗိုက္နာမယ္၊ ဆီးအေရာင္ရင့္မယ္၊ ဝမ္းအေရာင္ေပ်ာ့မယ္၊ အဆစ္ေတြနာမယ္၊ အသားဝါမယ္။

ပိုးဝင္ခံထားရတာကိုစမ္းသပ္နည္း ၂ ဆင့္ရွိတယ္။ (၁) ဆန္ခါတင္စစ္နည္း anti-HCV antibodies (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းနည္းနဲ႔ (၂) (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းနည္းအေပါင္းျပသူကို nucleic acid test for HCV RNA စမ္းနည္းဆက္လုပ္ရတယ္။ ဘာလို႔လည္းဆိုေတာ့ ပိုးဝင္ခံရေပမယ့္ ၁၅-၄၅% မွာ ကင္းစင္သြားလို႔ျဖစ္တယ္။ အဲလိုလူေတြမွာ anti-HCV antibodies စမ္းရင္အေပါင္းျပေနမယ္။ ေဆးကုစရာေတာ့မလိုပါ။

နာတာရွည္အသည္းေရာင္ (စီ) ရွိေနတာသိသူကို အသည္းအေျခအေနစမ္းသပ္မႈေတြလုပ္ရမယ္။ liver biopsy အသည္းစ ထုတ္ယူစစ္ေဆးနည္းလည္းပါတယ္။ genotype of the hepatitis C strain (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစားခြဲျခားရမယ္။ (၆) မ်ိဳး ရွိတယ္။ ေဆးကုရမွာ မတူၾကပါ။ တခ်ိဳ႕မွာ HIV နဲ႔တြဲရွိေနတယ္။

လူတိုင္းေဆးကုစရာမလိုပါ။ လိုသူေတြကိုကုသတာက ေပ်ာက္ေစဘို႔ျဖစ္တယ္။ ေပ်ာက္-မေပ်ာက္ဆိုတာ ဗိုင္းရပ္စ္ အမ်ိဳးအစား + ေဆးကုသနည္းစတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြအေပၚမူတည္တယ္။ လက္ရွိစံသတ္မွတ္ထားတဲ့ ကုသနည္းကေတာ့ (Interferon + Ribavirin) တြဲေပးနည္းျဖစ္တယ္။ ဂ်ီႏိုအမ်ိဳးအစားအကုန္အတြက္ျဖစ္တယ္။ Interferon ေဆးကို ေနရာတိုင္းမွအလြယ္နဲ႔မရတတ္ပါ။ တခ်ိဳ႕ကမခံႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ကုသရတာ ရႈတ္ေထြးတယ္။ ခုထိေတာ့ ဒီေဆး ၂ မ်ိဳးကေန အသက္ကယ္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ေပၚထိေရာက္တဲ့ေဆးေတြကို Directly acting antiviral agent (DAAs) စားေဆးျဖစ္တယ္။ ေပ်ာက္ကင္းႏွဳန္း ပိုမ်ားတယ္။

၁၉၉၁-၂ဝဝ၁ မွာေပၚတဲ့ေဆးေတြကေတာ့ -
1. Interferon (1991)
2. Ribavirin + standard interferon (1998)
3. Pegylated interferons (2001)
5. Pegylated interferon + ribavirin ေတြျဖစ္တယ္။

ကေန႔သံုးေနတဲ့ေဆးေတြကေတာ့ -
(က) Direct acting antivirals (DAAs) ေဆးေတြျဖစ္တယ္။ ၂ဝ၁၁ မွာေပၚတယ္။
- Telaprevir (Incivek) + Pegylated interferon (Pegasys) + Ribavirin (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစား (၁) ၂ဝ၁၁။
- Boceprevir (Victrelis) + Pegylated interferon (Pegasys) + Ribavirin (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစား (၁) ၂ဝ၁၁။

(ခ) Sofosbuvir ေဆးကို (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစားအားလံုးကိုေပးႏိုင္တယ္။ ေဆးကိုခံႏိုင္ၾကတာ ပိုမ်ားတယ္။ ရက္တိုတိုနဲ႔ ရတယ္။ HIV-HCV co-infection တြဲရွိေနသူေတြကိုလည္း ေပးတယ္။
- Sofosbuvir (Sovaldi) + Peginterferon (Pegintron) + Ribavirin (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစား (၁) ကို ၂ဝ၁၃ ကစျပီး ေပးတယ္။
- Sofosbuvir (Sovaldi) + Ribavirin (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစား (၂ + ၃) ကို ၂ဝ၁၃ ကစျပီးေပးတယ္။ HIV တြဲရွိေနရင္ (ဂ်ီႏို) အမ်ိဳးအစားအားလံုးကို ေပးတယ္။

(ဂ) Simeprevir ေဆးကိုခံႏိုင္ၾကတယ္။ ရက္တိုတိုနဲ႔ရတယ္။
- Simeprevir (Olysio) + Peginterferon (Pegintron) + Ribavirin (ဂ်ီႏို) (၁) ကို ၂ဝ၁၃ ကစျပီးေပးတယ္။

မွတ္ခ်က္။ Sofosbuvir (Sovaldi) ေဆးဆိုတာ ၁ ျပားကို ေဒၚလာ ၁ဝဝဝ ေပးရတယ္။ ေစ်းခ်ိဳတာ မၾကာခင္လာမယ္။

Hepatitis C Genotype 6 infection အသည္းေရာင္ (စီ) ဂ်ီနို ၅ နဲ႔ ၆ ေဆးမ်ား

ဦးစားေပးနည္း
Ledipasvir (90 mg)/Sofosbuvir (400 mg) တြဲထားတဲ့ေဆး တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။

တျခားနည္း
Sofosbuvir 400 mg တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။
Ribavirin 1000 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။ (ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၇၅ ေကဂ်ီထက္မေလးရင္)
1200 mg/day တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။ (ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ၇၅ ေကဂ်ီေက်ာ္ရင္)
Peginterferon alfa-2a 180 mcg အေရျပားေအာက္ထိုးေဆး၊ တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။ +
Peginterferon alfa-2b 1.5 mcg/kg အေရျပားေအာက္ထိုးေဆး၊ တေန႔ ၁ ၾကိမ္၊ ၁၂ ပါတ္။ +

ဒီေဆးေတြကိုမသံုးႏိုင္ပါ။
• Monotherapy with Peginterferon, Ribavirin, or a Direct-Acting Antiviral
• Telaprevir- or Boceprevir-based regimens

Dr. တင့္ေဆြ
၁၂-၅-၂ဝ၁၅
၁၉-၅-၂ဝ၁၅