Transfusion-associated graft-versus-host disease အမ်ိဳးအခ်င္းခ်င္း ေသြးလွဴျခင္း

May 15th, 5:07am
သို႔ ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
ဆရာခင္ဗ်ာ။ က်ေနာ္ ဒီေန႔ 7Day Daily သတင္းစာပါ ေဆာင္းပါးရွင္ မယ္ေငြဥ ၏ Say 'No" to Relative's Blood ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ေသြးလွဴလို႔မရဘူး ေျပာထားပါတယ္။ ေသြးသြင္းကုသခံယူရမည့္ လူနာအား ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ား၏ ေသြးကိုေပးသြင္းလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ Transfusion Associated graft versus host disease (TA-GvHD) ဆိုသည့္ ေရာဂါကို ျဖစ္ပြားေစတယ္လို႔ ဆိုထားပါတယ္။ ဒါဆို ၂ ဝမ္းကြဲေတာင္ လွဴလို႔မရဘူးေျပာထားတယ္။ က်ေနာ္လည္း အခုမွ ၾကားဘူးတာ။ ဆရာအခ်ိန္ရမယ္ဆိုလ်င္ ရွင္းလင္းေအာင္ စာမ်က္နွာမွာ ေရးသားတင္ျပေပးေစလိုပါတယ္။

Transfusion-associated graft-versus-host disease (TA-GvHD) ဆိုတာ အလြန္ရွားပါးတဲ့ ေသြးသြင္းရာကေနျဖစ္တဲ့ ေရာဂါတခုျဖစ္တယ္။ လွဴတဲ့ေသြးထဲမွာ T lymphocytes ေသြးျဖဴဥတမ်ိဳးကေန ေသြးလက္ခံသူရ့ဲ ခုခံအားစနစ္ကို တိုက္ခိုက္လို႔ ျဖစ္လာရတာျဖစ္တယ္။ အသစ္ရလာတဲ့ (လင္ဖိုဆိုက္) ကို တစိမ္းမွတ္ထင္လို႔ျဖစ္တယ္။ အဲတာကို ဖ်က္ဆီးဘို႔ လုပ္လာတယ္။ ေသြးလက္ခံသူဟာ ေမြးရာပါခုခံအားနည္းေနရင္၊ HIV ရွိေနရင္၊ ကင္ဆာတမ်ိဳးရွိေနရင္ ဒါမွမဟုတ္ HLA haplotype ေခၚတဲ့ တဝမ္းကြဲေတြမွာပါေနတဲ့ ေသြးလွဴသူဟာ (ဟိုမိုဂ်ီးနပ္စ္) နဲ႔ ေသြးလက္ခံသူက (ဟက္ထရိုဂ်ီးနပ္စ္) ျဖစ္ေနရင္ ေသြးလက္ခံသူရဲ႕ခုခံအာစနစ္က ဖ်က္မျပစ္ႏိုင္ဘဲေနမယ္။ အဲလိုအခါမွာ ဒီေရာဂါရမယ္။

(ဝ႕၁ ကေန ၁%) အထိျဖစ္တာေတြ႔ရတယ္။ ျဖစ္ရင္ေတာ့ (၈ဝ-၉ဝ%) ေသဆံုးႏိုင္တယ္။ ေသဆံုးရမႈဟာ TA-GvHD က ရိုးတြင္းျခင္ဆီလွဴတာထက္ ပိုမ်ားတယ္။

အမ်ားဆံုးေသေစႏိုင္တာက ပိုးဝင္လို႔နဲ႔ ေနာက္ဆက္တြဲေသြးယုိျခင္းျဖစ္လို႔ျဖစ္တယ္။ အဲတာမွာ pancytopenia ေသြးအားနည္းတာျဖစ္မယ္။ အသည္းအလုပ္မလုပ္ႏိုင္လို႔ျဖစ္တယ္။

အဲလို (TA-GvHD) ျဖစ္ရင္
၁။ Fever ဖ်ားမယ္။
၂။ erythematous maculopapular အနီစက္ေတြထြက္မယ္။ ဆငက္ျပီး generalised erythroderma ပိုပြါးမ်ားလာမယ္။
၃။ toxic epidermal necrolysis ဆုိတာက အဆိုးဆံုးအေျခအေနမွာျဖစ္တယ္။
ဒါေတြအျပင္ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ ဗိုက္နာမယ္။ အန္မယ္။ ဝမ္းအမ်ားၾကီးေလွ်ာမယ္။

ဒီေရာဂါျဖစ္တာသိဘို႔အတြက္ အေရျပားကို (ဘိုင္ေအာ့ပ္စီ) လုပ္ရတယ္။ HLA analysis of the circulating lymphocytes စမ္းနည္းလုပ္ရတယ္။

ျဖစ္ရင္ဘယ္လိုကုသမလည္း ခံစားေနရတာေတြကို သက္သာေအာင္သာလုပ္ႏိုင္တယ္။ ေျဖေဆးရယ္လို႔ မရွိေသးပါ။

ကာကြယ္ဘို႔အတြက္ ေသြးလွဴတာထဲမွာပါေနတဲ့ (လင္ဖိုဆိုက္) ေတြကို gamma irradiation (ဂါမာ) ဓါတ္ေရာင္ျခည္ သင့္ေစရတယ္။ လူတိုင္းကိုေတာ့ အဲလိုလုပ္ဘို႔မလိုပါ။ ေသြးလက္ခံသူက HIV ရွိေနရင္။ မိသားစုဝင္ကေန ေသြးလွဴတာ ျဖစ္ရင္။ HLA-matched platelets ေသြးမံႈလွဴတာဆိုရင္လုပ္ရမယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၅-၅-၂ဝ၁၅