Shock ေရွာ့ခ္ျဖစ္ေနတဲ့တိုင္းျပည္

Aung Moe ‎ဗမာ ဆရာဝန္မ်ား
ေဆးပညာရွင္အားလုံး သတိျပဳရန္ - လူ႐ႈတ္မ်ားဟာ ပခုကၠဴေဆး႐ုံမွာ ေဆးရဲ႕ပင္ကိုသေဘာသဘာဝအရ ဓာတ္မတည့္လို႔ ေသတဲ့ ထမင္းရည္ပူေလာင္ထားတဲ့ (ရာဇဝတ္မွုနဲ႔ဆိုင္တဲ့) လူနာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေဆးပညာရွင္ေတြကို ေစာ္ကားေနၾကပါတယ္။ ဒါကို ေဆးပညာရွင္အားလုံးက ျပန္လည္ မတုံ႔ျပန္ဘဲ ကိုယ္နဲ႔မဆိုင္သလိုေနၾကရင္ ေနာက္တခါ အေစာ္ကားခံရမယ္။ ေငြအညွစ္ခံရမယ္။ သူဟာ သင္ ျဖစ္သြားနိုင္ပါတယ္။ လူပုံလည္မွာ ေသနတ္နဲ႔ ပစ္သတ္ခဲ့တဲ့ ေဒၚခင္ဝင္းတုန္းကေတာင္ ဆႏၵျပခြင့္မေပးပဲ ရာဇဝတ္မႈနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ ထမင္းရည္ပူေလာင္ထားတဲ့လူနာ ပခုကၠဴေဆး႐ုံမွာ ေဆးရဲ႕ပင္ကိုသေဘာသဘာဝအရ (ပင္နီဆလင္နဲ႔ ဓာတ္မတည့္သလိုမ်ိဳး) ဓာတ္မတည့္လို႔ေသတဲ့ ေသြး႐ုိးသား႐ိုးကိစၥက်မွ ဆနၵျပခြင့္ရတာလည္း စဥ္းစားစရာပါ။ ဆနၵျပရာမွာ အထက္ (အစိုးရ) က ေကာင္းၿပီး ေအာက္ေျခ (ေဆးပညာရွင္အားလုံး) က မေကာင္းဘူးဆိုတဲ့ စကားကလည္း သူတို႔ေနာက္မွာ ဘယ္သူရွိသလဲဆိုတာ ျပေနသလိုပါပဲ။

Tint Swe ကြ်န္ေတာ္ စာေလးတပုဒ္ေရးပါရေစ။ ျမန္မာျပည္မွာ (ေရွာ့ခ္) လို႔ေခၚၾကတယ္။ သိပ္မမွန္ပါ။

(က) Journal of the Royal Society of Medicine ယူေကႏိုင္ငံက ေတာ္ဝင္ေဆးပညာအသင္း ဂ်ာနယ္မွာ ၁-၃-၂ဝဝ၈ ေန႔ထုတ္ထဲမွာ ေဖၚျပထားတဲ့ သုေတသနတခုရွိပါတယ္။ Trends in national incidence, lifetime prevalence and adrenaline prescribing for anaphylaxis in England အဂၤလန္ႏိုင္ငံမွာ (အနာဖလက္ဆစ္) ေခၚတဲ့ဓါတ္မတည့္မႈ တမ်ိဳးသားလံုး ျဖစ္ႏွဳန္းနဲ႔ (အဒရီနယ္လင္) ေဆးသံုးျခင္းကို ေလ့လာမႈျပဳထားတာ ျဖစ္ပါတယ္။

ျဖစ္ခဲတဲ့၊ ရုတ္ရက္ျဖစ္တဲ့ Anaphylaxis (အနာဖလက္ဆစ္) ဘယ္ေလာက္ အျဖစ္မ်ားသလည္း၊ ျဖစ္ေပၚမႈလားရာက ဘယ္လိုလည္း၊ (အဒရီနယ္လင္) ေဆးဘယ္ေလာက္သံုးသလည္းသိရွိဘို႔ ေဒတာေတြရယူျပီး ေလ့လာပါတယ္။ စုေဆာင္းရယူခဲ့တဲ့ ၂ဝဝ၁ ကေန ၂ဝဝ၅ အတြင္းက မွတ္တမ္းေပါင္း ၉ သန္းရွိတယ္။ အသက္-လိင္ခြဲျခားထုတ္ယူတယ္။

ရလဒ္
• Age-sex standardized incidence of anaphylaxis ၂ဝဝ၁ တံုးက လူနာ တသိန္းမွာ ျဖစ္ႏွဳန္း ၆႕၇ ေယာက္။
• Age-sex standardized incidence of anaphylaxis ၂ဝဝ၅ တံုးက လူနာ တသိန္းမွာ ျဖစ္ႏွဳန္း ၇႕၉ ေယာက္။
• အျဖစ္တိုးလာမႈ ၁၉% ရွိတယ္။
• Lifetime age-sex standardized prevalence ျဖစ္ပြါးႏွဳန္း ၂ဝဝ၁ တံုးက လူနာ တသိန္းမွာ ျဖစ္ႏွဳန္း ၅ဝ ေယာက္။
• Lifetime age-sex standardized prevalence ျဖစ္ပြါးႏွဳန္း ၂ဝဝ၅ တံုးက လူနာ တသိန္းမွာ ျဖစ္ႏွဳန္း ၇၅႕၅ ေယာက္။
• အျဖစ္တိုးလာမႈ ၅၁% ရွိတယ္။
• Adrenaline (အဒရီနယ္လင္) ေဆးသံုးစြဲမႈ ၉၇% တိုးလာတယ္။
• ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္အကုန္မွာ ဘဝတသက္တာမွာ (အနာဖလက္ဆစ္) ျဖစ္ဘူးသူေပါင္း ၃၇၈ဝဝ ေယာက္ရွိခဲ့တယ္။

ေကာက္ခ်က္ = (အနာဖလက္ဆစ္) ျဖစ္ႏွဳန္း တိုးလာတယ္။ ေဆးသံုးစြဲမႈ သိသိသာသာတိုးလာတယ္။ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး ၁၃၃၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္က်ျဖစ္တယ္။

(ခ) NEMJ Journal Watch အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ဂ်ာနယ္ေစာင့္မွာ ၂၂-၄-၂ဝ၁၄ ေန႔က ေရးထားလည္းရွိပါတယ္။
ေဆးရံုတင္ရတဲ့ အသက္ၾကီးသူေတြကို အႏၲရာယ္ျဖစ္မႈနဲ႔ ေသဆံုးမႈကို ေလ့လာတာျဖစ္တယ္။

Anaphylaxis incidence is increasing in the U.S. (ယူအက္စ္) မွာ (အနာဖလက္ဆစ္) ျဖစ္ပြားမႈ တိုးေနတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ယူအက္စ္နဲ႔ ဖြ႔ံျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတြမွာ (အနာဖလက္ဆစ္) ျဖစ္ပြါးမႈတိုးလာတယ္။ Case-fatality rates and mortality ေသဆံုးမႈကို ဆန္းစစ္ခ်က္လုပ္ထားတယ္။

• ၁၉၉၉ ကေန ၂ဝဝ၉ အထိ ႏွစ္စဥ္ (အနာဖလက္ဆစ္) ေၾကာင့္ေဆးရံုတက္ရသူအေရအတြက္ ၅၇ဝဝ ကေန ၇၇ဝဝ အထိမ်ားလာတယ္။
• ဒီကာလအတြင္းမွာ ေသဆံုးမႈ ၆ဝ ရွိခဲ့တယ္။ ပထမ ၅ ႏွစ္အတြင္းတံုးက ၁% ေသဆံုးတယ္။ ဒုတိယ ၅ ႏွစ္အတြင္း နည္းနည္းေလ်ာ့လာခဲ့တယ္။
• ၂ဝဝ၆ ကေန ၂ဝဝ၉ အတြင္း ႏွစ္စဥ္ လူနာ ၂၅ဝဝဝ ကေန ၃ဝဝဝဝ အထိတိုးလာတယ္။ တႏွစ္မွာ လူနာ ၈ဝ ေသဆံုးတယ္။ Case-fatality rate ဝ႕၃% ေသဆံုးတယ္။
• ျခံဳလိုက္ရင္ စုစုေပါင္း လူနာ ၂ဝဝ ေလာက္ႏွစ္စဥ္ (အနာဖလက္ဆစ္) ေၾကာင့္ေသဆံုးတယ္။
• အသက္ ၇၅ ႏွစ္ကေန ၈၄ ႏွစ္မွာ အမ်ားဆံုးေသဆံုးရတယ္။
• Drugs ေဆးဝါးက ပထမအမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ အတိပ္ေၾကာင့္ျဖစ္တာက ဒုတိယလိုက္တယ္။

ကြ်န္ေတာ့္မွတ္ခ်က္
က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းေတြဟာ တျခားအစိုးရဌာနဝန္ထမ္းေတြလိုပဲ လုပ္ရဲ့တာဝန္နဲ႔ အစိုးရလစာရတာ ျခားနားမႈမရွိပါ။ ဒါေပမယ့္ အစိုးရကိုသာကာကြယ္ဘို႔တာဝန္ရွိတဲ့ (လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႔ေတြအားလံုး + အစိုးရပါတီဝင္ဝန္ထမ္းေတြ) နဲ႔ (အဲလိုမဟုတ္တဲ့ ဝန္ထမ္းေတြ) ဟာ ခြဲျခားဆက္ဆံခံေနၾကရတယ္။ အျပစ္ေပးအေရးယူတာ ခံေနရတယ္။ သြားပုပ္ေလလႊင့္ေျပာတာ ခံေနရတယ္။ ဆႏၵျပတာအထိ ခံေနရတယ္။ 

ပံုမွာပါတဲ့ EpiPen ေခၚတဲ့ အေရးေပၚ (အနာဖလက္ဆစ္) ကုသဘို႔ထိုးေဆး ျမန္မာျပည္က အစိုးရေဆးရံုဘယ္ႏွစ္ခုမွာ အစိုးရက ျဖည္တင္းေပးထားပါသလည္း။ Epinephrine autoinjector လို႔ေခၚတယ္။ epinephrine (adrenaline) ေဆးကို ေဆးထိုးအပ္နဲ႔ အဆင္သင့္လုပ္ထားျပီးသာျဖစ္တယ္။

မေသတဲ့ေဆးသမား မရွိပါ။ မဆင္းခ်င္တဲ့အာဏာရွင္သာရွိတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၈-၅-၂ဝ၁၅