ASD (1) ႏွလံုးအေပါက္ (၁)

၁။ ဆရာရွင့္ အသက္ ၃၅ နွစ္၊ မ။ မၾကာခဏ မ်က္နွာ လက္ ေျခေထာက္ ေဖာေယာင္တတ္ပါတယ္ရွင္္။ အိပ္ေရးဝေအာင္ အိပ္ပါလ်က္နဲ႔ ေသြးေလးျပီး အျမဲတမ္းအိပ္ခ်င္ေနပါတယ္။ တခါတစ္ရံ အသက္ရႈမဝပါ။ နွလံုးခုန္ျမန္ျပီး ေမာပါတယ္။ ျဖစ္တာငါးႏွစ္ေလာက္ၾကာပါျပီ။ ေဆးရံုျပေတာ့ နွလံုးစစ္ျပီး ေဆးအျမဲေသာက္သြားရမယ္ ေျပာပါတယ္။ နွလံုးမွာ အေပါက္ေသးေသးေလးေတြ႔တယ္ ေမြးရာပါလို႔ေျပာပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတာ့ ေဆးေတြရပ္လိုက္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးလဲေကာင္းပါတယ္။ အခု အရင္လိုျပန္ျဖစ္ပါတယ္။ အဆိုးဆံုးက အျမဲလိုအိပ္ခ်င္ျပီး ေလးလံေနတာပါ။ ဘာဆက္လုပ္သင့္ပါလဲဆရာ။ ASD ဆိုတဲ့နွလံုးေရာဂါအေၾကာင္းကို ရွင္းျပေပးပါရွင့္။ နွလံုးစစ္ခ်က္အေျဖ ပူးတဲြေပးပို႔လိုက္ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့သံုးနွစ္ေလာက္ကစစ္ခ်က္ပါ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင့္။ ေခတၱ ႕႕႕႕႕ ႏိုင္ငံ။

၂။ က်မအသက္ ၄၇ မွ ASD ခြဲထားတာ ခုဆိုသံုးနွစ္ျပည့္ေတာ့မယ္။ ခဲြၿပီးမွ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းျပန္ျဖစ္ေနတယ္။ ျဖစ္တတ္ပါသလားဆရာ။ ျပန္ေကာခဲြစရာလိုေသးလားဆရာ။

၃။ ကၽြန္ေတာ္က အခု ၂၅ ႏွစ္ထဲမွာပါ။ အသက္ ၂၁ တုန္းက ASD (Atrial Septal Defect) ခြဲဘူးပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က အခု (႕႕႕႕႕) ႏုိင္ငံက ကုမၸဏီတစ္ခုမွာ အလုပ္လုပ္ေနတာပါ။ မုိးလင္း-မုိးခ်ဳပ္ ကြန္ပ်ဴတာ ေရွ႕မွာ ထုိင္ရပါတယ္။ အေပါ့အပါးသြားရုံပဲ ထသြားထလာရွိပါတယ္။ အိမ္မွာလည္း ကုတင္ေပၚကျဖစ္ျဖစ္၊ စားပြဲမွာ ျဖစ္ျဖစ္ ကြန္ပ်ဴတာပဲ သုံးေလ့ရွိပါတယ္။ လည္ေလ့ ပတ္ေလ့မရွိပါဘူး။ အရင္လကစၿပီး ဂိမ္းစက္ဝယ္ၿပီး ေဆာ့ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါ Excited ျဖစ္လုိ႔ ASD ကုိဖာထားတာ ျပန္ပြင့္တတ္ပါသလား။ ASD ကုိ ဘယ္လုိဖာတာလဲ။ ရင္ဘတ္ေတြလည္း နာသလုိ ေအာင့္သလုိလည္း ခံစားရပါတယ္။

ႏွလံုးအေပါက္တခုလို႔ ခပ္လြယ္လြယ္ေခၚတဲ့ေရာဂါဟာ ေမြးရာပါျဖစ္တယ္။ ႏွလံုးမွာ အခန္းေလးခန္း ရွိတာမွာ အထက္ ႏွစ္ခန္းကို ျခားထားတဲ့ အကန္႔မယ္ အေပါက္ျဖစ္ေနတာကို Atrial Septal Defects (ASD) ေခၚတယ္။ ေအာက္ႏွစ္ခန္း ၾကားမွာလဲ အေပါက္ ျဖစ္ႏိုင္ေသးပါတယ္။ တျခားေနရာေတြမွာလဲ တျခားအေပါက္ေတြ ရွိေသးတယ္။

ႏွလံုးမွာ အေပၚခန္း ႏွစ္ခန္းက ေသြးလက္ခံရာေတြ ျဖစ္တယ္။ ေဆးပညာနဲ႔ မနီးစပ္သူေတြလဲ Atrium စာလံုးကို သိၾကပါမယ္။ ေဟာ္တယ္ေတြ၊ အေဆာက္အဦၾကီးေတြ ေရာက္သြားရင္ အက်ယ္ဆုံး အဝင္ခန္းမကို ဒီလိုဘဲ ေခၚတယ္။ အထက္ညာဘက္ခန္းကို တကိုယ္လံုးက ရွိရွိသမွ်ေသြးေတြ ဝင္လာၾကတယ္။ ေသြးေဟာင္းေတြလို႔ေခၚမယ္။ ေနာက္ သူ႔ေအာက္က ညာေအာက္ခန္းကို ေရာက္မယ္။ အဲဒီကေန အဆုပ္ဆီကို ေသြးေရာက္ေအာင္ ညွစ္အားနဲ႔ ပို႔လႊတ္တယ္။ အဆုပ္မွာ ေသြးေဟာင္းေတြကို အသက္ရွဴတဲ့အထဲက ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ ထိေတြ႔-ေပါင္းစပ္ေပးလိုက္ေတာ့ ေသြးဟာ နီရဲျပီး၊ ေသြးသစ္ ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ ဒီေသြးသသစ္ေတြက ႏွလံုးအထက္ ဘယ္ဘက္ခန္းဆီ ဝင္လာမယ္။ ဝင္လာရာျဖစ္ေနလို႔ Atrium ေခၚျပန္တယ္။

ဒီေတာ့ ႏွလံုးအထက္ ႏွစ္ခန္းဟာ ေသြးေတြကို လက္ခံရာေတြျဖစ္ေပမဲ့ ညာဘက္မွာက ေသြးေဟာင္း၊ ဘယ္ဘက္မွာက ေသြးသစ္၊ ၾကားထဲမွာ နံရံေလးသာ ျခားထားတယ္။ အဲဒီအကန္႔မွာ အေပါက္ျဖစ္တာကို ASD လို႔ ေခၚလိုက္တာပါဘဲ။ အေပါက္ ရွိေနေတာ့ ေသြးသစ္နဲ႔ ေသြးေဟာင္းေတြ ေရာေနတာေပါ့။ ႏွလံုးခုန္ေနတဲ့ အသံ ေျပာင္းေနတာကို ဆရာဝန္ေတြ နားၾကပ္နဲ႔ နားေထာင္ေတာ့ Heart murmur အသံတမ်ိဳး ၾကားရတယ္။

သေႏၶတည္ျပီး အစပါတ္ေတြမွာ ႏွလံုးစျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔ အေပါက္လာျဖစ္တယ္ဆိုတာ တိတိက်က် ေျပာမရေသးပါ။ မိခင္မွာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေနတံုး Rubella ေခၚတဲ့ German measles ဂ်ာမန္ဝက္သက္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရရင္၊ ဆီးခ်ိဳရွိ ေကာင္းေကာင္း မထိန္းႏိုင္ရင္၊ ေဆးဝါး၊ အရက္၊ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ေတြနဲ႔ မကင္းရင္၊ တခ်ိဳ႕မွာ ဘာလို႔ဆိုတာ မသိပါ။

အေပါက္ကလဲ အကန္႔ေနရာ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ အရြယ္ရြယ္ အစားစား ရွိႏိုင္တယ္။
• Secundum ASD (ASD 2) အေပါက္က အလည္မွာရွိတဲ့ အမ်ိဳးအစား အမ်ားဆံုးရွိတယ္။
• Primum ASD (ASD 1) ေအာက္နားမွာ ရွိတာက ဒုတိယအမ်ားဆံုး၊
• Sinus Venosus ASD (Sinus Venus) ေသြးျပန္ေၾကာၾကီးေတြနဲ႔ နီးရာမွာ အေပါက္ ရွိတာက အနဲဆံုး။

မိန္းကေလးေတြမွာ ပိုအေတြ႔မ်ားတယ္။ ASD က အျဖစ္မမ်ားလွပါဘူး။ စာရင္းဇယား ရွိတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ကေလး ၁ဝဝဝ ေမြးရင္ ၄-၈ ေယာက္မွာ ဒီေရာဂါလာေတြ႔တယ္။ မ်ိဳးရိုးလိုက္တာေတြလဲ ေတြ႔ရလို႔ ကိုယ့္မွာ ဒါရွိေနရင္ ကိုယ္က ေမြးမဲ့ကေလးမွာလဲ လာရွိတတ္တယ္။ လူတိုင္းကိုေျပာတာ မဟုတ္ပါ။

တခ်ိဳ႕က ဘာမွမျဖစ္သလို ေနႏိုင္တယ္။ ခံစားရႏိုင္တာေတြကေတာ့ အစားပ်က္၊ ဖြံ႔ထြားမႈေႏွး၊ အားယုတ္၊ အသက္ရွဴမဝ၊ အသက္ရွဴလမ္း ခဏခဏပိုးဝင္၊ ကိုယ့္ႏွလံုးခုန္ေနတာ ကိုယ္သိ၊ တခုခုလုပ္ေနရင္း အသက္ရွဴတာအားမရ ျဖစ္မယ္။ ေဆးမကုရင္ Atrial arrhythmia ႏွလံုးခုန္ မမွန္တာ ျဖစ္လာမယ္။ ၾကီးတဲ့အထိ မကုရင္ အထဲကေသြးခဲတာ ျဖစ္ေစမွာမို႔ ဦးေႏွာက္ ေရာက္သြားရင္ Stroke ရလာတတ္တယ္။ Pulmonary hypertension အဆုပ္မွာ ေသြးတိုးတာလာျဖစ္မယ္။ Atrial fibrillation လူၾကီေတြမွာ ႏွလံုးခုန္ မမွန္တာ၊ Heart failure ႏွလံုးက လိုသေလာက္ အလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့တာ၊ အမ်ားအားျဖင့္ အဲဒီလိုဟာေတြ ျဖစ္မလာခင္ ေဆးကုၾကတာ မ်ားပါတယ္။

စစ္ေဆးရာမွာ Cardiac catheterization ႏွလံုးထဲ ပိုက္ငယ္သြင္း၊ ရင္ပတ္-ဓါတ္မွန္၊ Coronary angiography ႏွလံုးေသြးေၾကာဓါတ္မွန္ (အသက္ ၃၅ ႏွစ္အထက္)၊ ECG အီး-စီ-ဂ်ီ၊ Echocardiography အက္ကို၊ MRI အမ္-အာရ္-အိုင္ေတြ လုပ္ပါမယ္။

အေပါက္ ေသးေသးေလးဆိုရင္ သူ႔ဖါသာ ျပန္ပိတ္သူလဲ ရွိႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ ၄ဝ% က ၂ ႏွစ္သားဆို ျပန္ပိတ္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ဒိထက္ ၾကီးလာရင္ ျပန္ပိတ္ႏွဳန္း ေလွ်ာ့လာတယ္။ အိႏၵိယ National Institutes of Health အဆိုကေတာ့ တဝက္ေလာက္က သူ႔အလိုလို ပိတ္တယ္၊ ၂ဝ%က တႏွစ္အရြယ္မွာ ပိတ္တယ္၊ ငယ္ငယ္နဲ႔ မပိတ္ရင္ေတာ့ ေနာင္လဲ ပိတ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ခြဲစိတ္တာမလုပ္ခင္၊ ေဆးေပးရတာေတြလဲ ရွိတတ္တယ္။ ႏွလံုးခုန္ မွန္ေအာင္-ေကာင္းေစေအာင္ Inderal နဲ႔ Digoxin ေဆး၊ ႏွလံုးထဲ ေသြးမ်ား မေနေအာင္ Lasix ေဆး၊ ေသြးမခဲေအာင္ Coumadin နဲ႔ Aspirin ေဆးေတြ သံုးရတယ္။

ခြဲစိတ္ကုသနည္း (၂) နည္း သံုးပါတယ္။
၁။ Cardiac catheterization လူနာရဲ႔ ေပါင္ရင္းကေန ေသးငယ္တဲ့ ပိုက္ျပြန္ကေလ ထိုးသြင္းျပီး၊ Mesh patch or Plug ေခၚတဲ့ ပစၥည္းကို အေပါက္မွာ ထည့္ေပးျပီး ႏွလံုးတစ္ရွဴးေတြ အသစ္တိုး ျဖစ္လာျပီး၊ ပိတ္ေပးေစနည္းျဖစ္တယ္။ Cardiac catheterization လုပ္ျပီး၊ Amplatzer Septal Occluder ဆိုတဲ့ပစၥည္းနဲ႔ ပိတ္နည္းကို ၂ဝဝ၁ ကစျပီးလုပ္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။

၂။ Open-heart surgery ေမးေဆးေပး၊ Heart-lung machine စသံုးျပီး၊ ခြဲစိတ္-ခ်ဳပ္ပိတ္နည္း ျဖစ္တယ္။

ခြဲစိတ္ ကုသတာဟာ ၉၉% ေအာင္ျမင္တယ္။ ငယ္ငယ္မွာ ခြဲရင္ ခြဲျပီး ၄-၆ လအတြင္း ကေလးရဲ႕ ၾကီးေနခဲ့တဲ့ ႏွလံုးဟာ နဂိုအရြယ္ ျပန္ေရာက္တယ္။ ခြဲစိတ္ထားသူေတြ လူေနမႈပံုစံ ေျပာင္းစရာလိုတယ္။ Exercise လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ေရာဂါပိုး ဝင္မွာကို ပဋိဇီဝေဆးေတြနဲ႔ ကာကြယ္ပါ။ ပိတ္ေပးထားတာ ျပန္ပြင့္တာ မရွိပါ။ အလုပ္လုပ္ခ်ိန္၊ နားခ်ိန္ မွ်တပါေစ။ နာရင္ အနာ-အကိုက္ သက္သာေဆးေတြ သံုးပါ။ ႏွလံုးေရာဂါသမားေတြကို ပိုေတာင္မွ ေပးရေသးတယ္။

၃။ ASD device ကိရိယာနဲ႔ပိတ္နည္းလည္းရွိတယ္။

IHD ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/ihd.html ကိုလည္းဖတ္ႏိုင္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ