IHD ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ

ဆရာရွင့္ ကြ်န္မအေမသည္ ဒီေဆးကိုစြဲေသာက္လာသည္မွာ ၂ နွစ္ရွိပါျပီ။ တေန႔ကို တျခမ္းနဲ႔ ၃ ႀကိမ္ ေသာက္ခိုင္းပါသည္။ ကြ်န္မေမးလိုသည္မွာ ဒီေဆးသည္ေ႐ွည္စြဲေသာက္သင့္ပါသလား၊ ဘာေရာဂါအတြက္ ေသာက္ခိုင္းပါသလဲဆိုတာ ဆရာျပန္လည္ေျဖႀကားေပးပါရွင့္။

Ischemic Heart Disease (IHD) ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအခ်က္ (၃) ခ်က္မွာ

၁။ ေသြးတိုးေရာဂါ 

၂။ ကိုလက္စထေရာ မ်ားျခင္း 

၃။ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။ 

ႏွလံုးေသြးေၾကာ က်ဥ္းေစေသာ အျခားအေၾကာင္းမ်ားကေတာ့

၄။ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိေရာဂါ 

၅။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားျခင္း 

၆။ အဝလြန္ျခင္း 

၇။ လႈပ္႐ွားမႈနည္းေသာ ထိုင္၍ အလုပ္လုပ္ကိုင္ရျခင္းတို႔ျဖစ္ပါတယ္။

ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ 

၁။ ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း၊ Heart Attack မရခင္ ၾကြက္သားေတြ ေသြးလံုေလာက္စြာ မရကတည္းက ခံစားရတဲ့ ေရွးဦးလကၡဏာတခုပါ။ ေအာင့္လိုက္ ေပ်ာက္လိုက္နဲ႔ ကာလအေတာ္ၾကာ ခံစားလာရပါတယ္။ ေအာင့္တဲ့ပံုစံက ရင္ဘတ္ေပၚမွာ အေလးတံုးဖိထားသလို၊ ႏွလံုးကို ဖ်စ္ညွစ္ထားသလို ခံစားရပါတယ္။ ရင္ဘတ္မွာ ေအာင့္ၿပီး ဘယ္ဘက္ပခံုးထိပ္၊ တခါတရံ လက္ဖ်ားအထိ၊ လည္ပင္းနဲ႔ ေမးရိုးေတြဆီကိုလဲ နာက်င္မႈဟာ ပ်ံ႕သြားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ေက်ာဘက္ေအာင့္ၿခင္းကိုလဲ ခံစားရပါတယ္။ 

၂။ အသက္ရႈခက္ခဲၿခင္း။ 

၃။ ေခြၽးေစးမ်ားပ်ံၿခင္း။ 

၄။ ပ်ိဳ႕အန္ၿခင္း။ 

၅။ မူးေမ့ၿခင္း။ 

၆။ ရင္တုန္ၿခင္း။ 

၇။ ေၿခဖ်ားလက္ဖ်ားမ်ား ေအးစက္ေနၿခင္း။ 

၈။ ေနာက္ဆံုးတြင္ ရုတ္တရက္ေသဆံုးၿခင္းမ်ား ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။

ေရာဂါစမ္းသပ္စစ္ေဆးခ်က္မ်ား

• ECG – Electrocardiogram ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ားအတြင္း ၿဖတ္သန္းစီးဆင္းေနတဲ့ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္ကို ပံုေဖာ္ မွတ္တမ္းတင္ထားေပးတာ ၿဖစ္ပါတယ္။ Heart Attack ရၿပီဆိုရင္ ECG ရဲ႕ ST အစိတ္အပိုင္းဟာ ၿမင့္တက္ေနႏိုင္သလို၊ နိမ့္က်ေနတတ္ပါတယ္။ T wave ေၿပာင္းၿပန္ၿဖစ္ေနတာကိုလဲ ေတြ႔ရတတ္ပါတယ္။ (T inversion)။ Attack စရတဲ့ အခ်ိန္ေပၚမွာ မူတည္ၿပီးေတြ႔ရတဲ့ လကၡဏာေတြဟာလဲမတူပါဘူး။ 

• Coronary Angiogram - ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားထဲကို ေဆးထိုးၿပီး ပိတ္ဆို႔ေနေသာ ေသြးေၾကာေနရာကို ရွာေဖြၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ 

• Cardiac Markers ႏွလံုးၾကြက္သားေတြ ဒဏ္ရာရမယ္ဆုိရင္ Creatine Kinase, Troponin I, Lactate Dehydrogenase isozymes လို႔ေခၚတဲ့ဓါတ္ေတြကို ေသြးထဲမွာ ေတြ႔ရွိႏိုင္ပါတယ္။ 

• Cardiac Catheterization ႏွလံုထဲ ပိုက္ငယ္ေသြင္းစစ္ေဆးျခင္း။

• Chest X-ray ဓါတ္မွန္႐ိုက္ျခင္း၊ 

• Cholesterol ကိုလက္စထေရာ စစ္ေဆးျခင္း၊ 

• Blood sugar ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ စစ္ေဆးျခင္း၊

ျဖစ္ပြားမႈႏႈန္း

၁၉၉၂ ခုႏွစ္ ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕ၾကီးရဲ႕ ခန္႔မွန္းခ်က္အရ တကမၻာလံုးေသဆံုးမႈမ်ားရဲ႕ ၁၂.၆% ဟာ ႏွလံုး ေသြးငတ္မႈေၾကာင့္ ၿဖစ္ပါတယ္။ ခုခံအားက်ဆင္းမႈေရာဂါႏွင့္ အသက္ရႈလမ္းေၾကာင္းေရာဂါမ်ားၿပီးလွ်င္ တတိယေၿမာက္ အၿဖစ္အမ်ားဆံုးေရာဂါၿဖစ္ပါတယ္။ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈမ်ားထက္ပင္ ပိုမ်ားပါတယ္။ အေမရိကန္ ၿပည္ေထာင္စုတြင္ လူ ၅ ေယာက္ေသဆံုးလွ်င္ တေယာက္မွာ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါေၾကာင့္ၿဖစ္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ အသက္အရြယ္မေရြး ၿဖစ္တတ္ပါတယ္။ အသက္ၾကီးလာတာနဲ႔အမွ် ေရာဂါၿဖစ္ဖို႔အတြက္ အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ားလာပါတယ္။

ဘယ္လိုလူမ်ိဳးေတြမွာ အၿဖစ္မ်ားလဲ

၁။ အသက္ၾကီးေသာသူ။ 

၂။ ေယာက္က်ားေတြ။ 

၃။ ေဆးလိပ္ေသာက္သူ။ 

၄။ ေသြးထဲတြင္အဆီဓါတ္မ်ားေနသူ။ အထူးသၿဖင့္ HDL ေတြနဲေနၿပီး၊ LDL ေတြ မ်ားေနၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္။ 

၅။ ေသြးတိုးေရာဂါရွိသူ။ 

၆။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါရွိသူ။ 

၇။ အဝလြန္ေသာသူ။ 

၈။ ယခင္က ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါရွိဖူး၊ ေလၿဖတ္ဖူးသူ။ 

၉။ မၾကာခဏ ရင္ဘတ္ေအာင့္ေလ့ရွိသူ။ 

၁ဝ။ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားေသာသူ။ 

၁၁။ သေႏၶတားေဆးသုံးစြဲေနေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား။ 

၁၂။ မိသားစုထဲတြင္ ေသြးတိုးႏွင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါရွိသူမ်ား။

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖြဲ႕၏ ေရာဂါသတ္မွတ္ခ်က္ 

၁။ မိနစ္ ၂ဝ ေက်ာ္ေအာင္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ၿခင္း။ 

၂။ ECG လႈိုင္းမ်ားေၿပာင္းလဲၿခင္း။ 

၃။ Cardiac Marker မ်ားေတြ႔ၿခင္း။

အေရးေပၚကုသျခင္း

Heart Attack ရတယ္ဆိုတာနဲ႔ အေရးေပၚကုသမႈေတြလိုအပ္ပါတယ္။ သက္ဆိုင္ရာ ေဆးရံုကိုဆက္သြယ္ၿပီး အေရးေပၚကားေခၚပါ။ ကားမလာခင္ ေအာက္ပါ ၿပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ား လုပ္ေပးႏိုင္ပါတယ္။ 

၁။ ခႏၥာကိုယ္အေနအထား - အသက္ရႈေကာင္းမယ့္ သက္ေတာင့္သက္သာပံုစံမ်ိဳးရွိရပါမယ္။ 

၂။ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းေအာင္ အိမ္တံခါးမ်ားဖြင့္ၿခင္း၊ အက်ၤ ီၾကယ္သီးမ်ားၿဖဳတ္ေပးပါ။ 

၃။ ေအာက္စီဂ်င္ရွိပါက ေပးပါ။ 

၄။ ေသြးခဲၿခင္းကို ကာကြယ္ေပးတဲ့ Asprin ကိုတိုက္ေကြၽးႏိုင္ပါတယ္။ လူနာကေဆးမၿမိဳခ်ႏိုင္ဘူးဆိုရင္ လွ်ာေအာက္မွာ ထားေပးႏိုင္ပါတယ္။ 

၅။ ေသြးေၾကာက်ယ္ေစေသာ Glyceryl Trinitrate ကို ညႊန္ၾကားထားပါက လွ်ာေအာက္မွာ ထဲ့ၿပီးငံုထားႏိုင္ပါတယ္။ 

၆။ လူနာဟာ အသက္ရႈရပ္တန္႔သြားမယ္ဆိုရင္ CPR -ႏွလံုး-အဆုပ္အလုပ္လုပ္ေစရန္ ေရွးဦးသူနာျပဳျခင္းလုပ္ေပးပါ။

ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား

၁။ Heart Failure ႏွလံုးေကာင္းစြာအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ေတာ့ၿခင္း။ 

၂။ Cardiogenic Shock ႏွလံုးအလုပ္မလုပ္ေသာေၾကာင့္ အဂၤါမ်ားတြင္ ေသြးမလံုေလာက္ၿခင္း။ 

၃။ Arrhythemia ႏွလံုးခုန္ မမွန္ျခင္း။ 

၄။ Pericarditis ႏွလံုးအေၿမွးပါးေရာင္ရမ္းၿခင္း။ 

၅။ Myocardial rupture ေသဆံုးသြားေသာႏွလံုးၾကြက္သားမ်ား ေပါက္ၿပဲၿခင္း။

လိုက္နာရမည့္အခ်က္မ်ား

• တိရိစာၦန္အဆီမ်ား၊ အမဲသား-ဝက္သား-ဆိတ္သား၊ ၾကက္ဥ၊ မလိုင္ပါ ႏြားႏို႔ႏွင့္ ႏို႔ထြက္ပစၥည္းမ်ား အစ႐ွိသည့္ ကိုလက္စထေရာ ႂကြယ္ဝေသာ အစားအစာမ်ားကို ေ႐ွာင္၍ ဟင္းသီးဟင္း႐ြက္ အသီးအႏွံမ်ား၊ မလိုင္ထုတ္ထားေသာ ႏြားႏို႔၊ ငါး၊ ၾကက္ဘဲအသားမ်ား၊ ဂ်ဳံ ေျပာင္း လူး ဆပ္ ကဲ့သို႔အႏွံမ်ား စားသံုးပါ

• ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းသည္ ႏွလံုးေသြးေၾကာတြင္း ေအာက္စီဂ်င္ ပို႔ေဆာင္မႈကို အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစသျဖင့္ လံုးဝေ႐ွာင္ၾကဥ္ရန္

• သင့္တင့္ေသာ ကိုယ္လက္ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ေဆာင္ရန္

• ေသြးတိုးႏွင့္ ဆီးခ်ဳိေသြးခ်ဳိ ေရာဂါ ႐ွိပါက ေရာဂါအတြက္ ညႊန္ၾကားထားသည္မ်ားကို လိုက္နာရန္

• စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားကို ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရန္။

• ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်ပါ။

ကုသမႈမ်ား

• Nitrates (Nitroglycerin), Betablockers (propranolol, metoprolol.), Calcium channel blockers (Amlodipine, diltiazem) ေသြးခဲၿခင္းကို ကာကြယ္ေပးေသာ ေဆးဝါးမ်ား။ 

• Aspirin (Aspilet) ေသြးခဲျခင္းကို တားဆီးေပးေသာေဆးမ်ား 

• Nitrates (Nitroglycerin), Betablockers (propranolol, metoprolol), Calcium channel blockers (Amlodipine, diltiazem) စသည့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ယ္ေစရန္ႏွင့္ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း၊ေအာက္စီဂ်င္ လိုအပ္မႈကို ထိန္းခ်ဳပ္ေပးေသာေဆးမ်ား

• Statins (Atorvastatin, Simvastatin) ကိုလက္စထေရာ မ်ားေနပါက က်ေစေသာေဆးမ်ား

• Stunt ပိတ္ဆို႔ေနေသာေသြးေၾကာေနရာတြင္ စတန္႔ ထဲ့ၿခင္း။ 

• Coronary Bypass ႏွလံုးေသြးေၾကာလမ္းလႊဲတည္ေဆာက္ျခင္း၊ Angioplasty ႏွလံုးေသြးေၾကာခ်ဲ႕ျခင္း။

Glyceryl Trinitrate ကို နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ေရာင္းတယ္။ Dilatrate-SR, IMDUR, ISDN Isordil,Tembids, Monoket, Nitrocot Nitroglyn E-R, Nitro-par, Nitro-time, Sorbitrate, Apo-ISDN, Cedocard-SR, Coradur, Coronex, Isordil, Titradose စတာေတြျဖစ္တယ္။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး = မ်က္ႏွာနီျမန္း၊ ေခါင္းမူး၊ ႏွလံုးခုန္ျမန္၊ ေခါင္းကိုက္၊ ၾကာရင္ ေဆးတိုးေပးဘို႔လို။ တခ်ိဳ႕မွာ အန္မယ္။ ဂဏာမျငိမ္ျဖစ္တယ္။ ေသြးဖိအားက်ျပီး သတိလစ္ခ်င္ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ကေလးႏို႔တိုက္ခ်ိန္မွာ မသံုးရပါ။ အသည္းမေကာင္းသူ၊ ေက်ာက္ကပ္မေကာင္းသူေတြ သတိထားသံုးရမယ္။ လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းသူ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့သူေတြလည္း သတိထားရမယ္။ အရက္နဲ႔တြဲမေသာက္ရပါ။ 

ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါေဘးက ေဝးၾကပါေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ