Urinary Tract Infection (1) ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္း (၁)

ကြၽန္မ အသက္ ၃၇ အိမ္ေထာင္႐ွိပါတယ္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္တာက လင္ေယာက်္ား ေပြရႈပ္လို႔ပါလား႐ွင့္သိပါရေစ။ ကြၽန္မ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ပါတယ္။ ဆီးထဲက ေသြးေတြလဲသြားပါတယ္။ ေသြးဖတ္ေလးေတြလဲပါပါတယ္။ ေအာင့္လဲ ေအာင့္ပါတယ္။

ဆီးလမ္းေၾကာင္းဆိုတဲ့ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးထြက္ျပြန္၊ ဆီးအိမ္ နဲ႔ ဆီးသြားျပြန္ တေနရာရာမွာ ေရာဂါပိုးဝင္တာ ခံၾကရတယ္။ ဆီးအိမ္မွာျဖစ္တာက သိပ္မဆိုးပါ။ ခ်က္ခ်င္းကုရင္ ေကာင္းသြားမယ္။ မဟုတ္ရင္ေတာ့ ေက်ာက္ကပ္အထိ ပိုးေရာက္သြားႏိုင္တယ္။ ဒါဆိုရင္ ဆိုးတယ္။

ဆီးအိမ္ပိုးဝင္ျခင္းလကၡဏာမ်ား = ဆီးသြားတိုင္း ပူျပီးနာမယ္။ ဆီးခဏခဏသြားခ်င္စိတ္ ျဖစ္ေနမယ္။ ဆီးစပ္၊ ဗိုက္ေအာက္ပိုင္းေနရာက နာမယ္။ ဆီးထဲအနယ္ပါမယ္။ ဆီးနံ႔ဆိုးတယ္။ ဆီးထဲေသြးလဲပါတတ္တယ္။

ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္း လကၡဏာမ်ား = ေက်ာက္ကပ္တည္ရာ ေနာက္ေက်ာ ဘယ္-ညာ ျဖစ္တဲ့ဘက္မွာနာမယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။ ခ်မ္းမယ္။ ပ်ိဳ႕ခ်င္-အန္ခ်င္မယ္။ ဆီးစစ္မွ ပိုး (ျပည္-ဆဲလ္) ေတြ႔ျပီး ေရာဂါလကၡဏာေတြ မခံစားရတာလဲ ရွိတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိေနရင္ေတာ့ ေဆးကုမွ ေကာင္းတယ္။ ကေလးေတြကိုလဲ ေဆးကုရမယ္။

တိတ္တိတ္ေလး ေနာက္ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တာေတြရွိတယ္။ ဆီးအိမ္ကေန ေက်ာက္ကပ္ဆီေရာက္ႏိုင္တယ္။ တဖက္ထဲျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္ဖက္လံုးျဖစ္ျဖစ္ ပိုးဝင္တာခံရမယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကို အလုပ္ဆက္မလုပ္ႏိုင္ေစတာအထိ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ အစကတည္းက ေက်ာက္ကပ္ သိပ္မေကာင္းသူဆိုရင္ ပိုဆိုးေစမယ္။ ရွားရွားပါးပါး ပိုးက ေသြးထဲေရာက္ရင္ တျခားေနရာေတြအထိ ပိုးေရာက္ကုန္မယ္။

ဘယ္ကေနစသလဲ = အူေတြထဲမွာနဲ႔ မ်ိဳးပြါးလမ္းေၾကာင္းထဲမွာ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြရွိေနၾကတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆီးဆိုတာ မေကာင္းေပမဲ့ က်န္းမာေနရင္ ပိုးေတြရွိမေနပါ။ E. coli ပိုးကေနျဖစ္တာမ်ားတယ္။ အမွတ္မထင္ ေရာက္လာတယ္လို႔ ေျပာရမယ္။ ဆီးလမ္းအဝကေန အထက္တက္မယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြက ဆီးသြားလမ္းတိုၾကလို႔ ပိုအျဖစ္မ်ားၾကတယ္။

လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ = (ကလာမိုင္ဒီယား)၊ (ဂႏိုရီးယား)၊ (ထရြိဳင္ကိုမိုးနပ္စ္)၊

ျဖစ္ႏိုင္ေျခမ်ားသူေတြ = အမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ လိင္ဆက္ဆံမႈ ျဖစ္ေနသူအမ်ိဳးသမီးမ်ား၊ ေရ-အရည္ ေသာက္နည္းသူမ်ား၊ ေရစိမ္ျပီး ခဏခဏခ်ိဳးသူမ်ား၊ ဆီးသြားခ်င္ေပမဲ့ မသြားေသးဘဲ ေအာင့္ထားသူမ်ား၊ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္ရွိေနသူမ်ား။

ဆရာဝန္ျပဘို႔ မလြဲမေသြလိုသူေတြ = ကိုယ္ဝန္ေဆာင္၊ အသက္ၾကီးသူ၊ ဆီးခ်ိဳရွိသူ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါရွိထားသူ၊ ခုခံအား မေကာင္းသူ။

ေရာဂါေသျခာေအာင္လုပ္ျခင္း = ဆီးစစ္ျခင္း၊ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြ ပါေန-မေန စစ္မယ္။ ဆီးထဲမွာ ေသြးျဖဴဥနဲ႔ ေသြးနီဥေတြကိုလဲ ေရတြက္မယ္။ (ဗက္တီးရီးယား) အမ်ိဳးအစားလဲ ခြဲဘို႔လိုရင္လုပ္တယ္။

ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာနဲ႔ ဆီးခ်ိဳ = ပိုအျဖစ္မ်ားတယ္။ ခုခံအားလဲ နည္းေနတာရယ္ သၾကားဓါတ္ေၾကာင့္ ပိုးေတြပိုျပီး ပြါးလြယ္တာရယ္ေၾကာင့္ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးအိမ္သြား အာရံုေၾကာလဲ သိပ္မေကာင္းေနတာေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ေယာက္်ားေတြ ဆီးေအာင့္ျခင္း အျဖစ္နည္းတယ္။ ျဖစ္ရင္ က်န္းမာေရးအေျခအေနတခုခု ရွိေနႏိုင္တယ္။ ဥပမာ ေက်ာက္ကပ္-ေက်ာက္၊ ဆီးအက်ိတ္ ၾကီးေနျခင္း၊ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ။

မဂၤလာဦးဆီးေအာင့္ျခင္း အျဖစ္မ်ားတယ္။ လိင္ဆက္ဆံမႈေၾကာင့္ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြကို ေနရာေျပာင္းပို႔ေပးသလို ျဖစ္ေစတယ္။ တကယ္ေတာ့ မဂၤလာဦးမွာသာျဖစ္တာ မဟုတ္ပါ။ အိမ္ေထာင္မျပဳေသးဘဲ ဆက္ဆံမႈ စျပဳသူေတြလဲ ျဖစ္သလို ကေလးအေမ ျဖစ္ျပီးမွလဲ ျဖစ္တယ္။ ကိုယ္ဝန္တားဘို႔သံုးရတဲ့ သားအိမ္ဝအဖံုး သံုးသူေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာနဲ႔ ကိုယ္ဝန္ = ေက်ာက္ကပ္အထိပိုးဝင္တာ ျဖစ္လြယ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္လဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ၾကီးလာတဲ့သားအိမ္က ဆီးလမ္းကို ဖိေနလို႔ ဆီးကို ေအာင့္ထား၊ ေအာင္းထားသလိုျဖစ္ေနေစတယ္။

ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာနဲ႔ ေသြးဆံုးျခင္း = ေသြးဆံုးခ်ိန္မွာ (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္းနည္းလာတယ္။ ဆီးအိမ္ နဲ႔ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ကို ပိုးဝင္လြယ္ေစမယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ ခံစားရတာ ျဖစ္ေနၾကနဲ႔ မတူတတ္ဘူး။ ကေရာင္ေျခာက္ျခားျဖစ္တာ၊ စိတ္ကေရာက္ကယက္ ျဖစ္တာဆိုရင္ ဆီးကိုစစ္ဘို႔မေမ့ရပါ။

ေဆးရံုလူနာ = ေရာဂါတခုခုနဲ႔ ေဆးရံုတက္ေနရရင္ ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာ ပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးပိုက္တပ္ထားရရင္ ေသျခာေပါက္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ကေလးငယ္ေလးေတြ = မေျပာတတ္လို႔ ဒါေတြျဖစ္ေနရင္သတိျပဳပါ။ ဘာလို႔မွန္မသိဘဲ ကိုယ္ပူမယ္၊ ဆီးအနံ႔ မေကာင္းျဖစ္မယ္၊ အစားပ်က္မယ္၊ အန္မယ္၊ အမူအယာ တမ်ိဳးျဖစ္မယ္။ အသက္ ၁၁ ႏွစ္သမီးေတြ ၃% ၁၁ ႏွစ္သားေတြ ၁% မွာ ဆီးလမ္း ပိုးဝင္တယ္။ အိမ္သာထဲမွာ ၾကာေနရင္ သတိထားၾကည့္ပါ။ တခ်ိဳ႕ကေလးေတြမ်ာ ေမြးရာပါ ဆီးလမ္း အားနည္းခ်က္ ရွိေနႏိုင္တယ္။ ေရအိမ္သြားနည္း သင္ထားေပးပါ။

ဘယ္လိုကုမလဲ = ပဋိဇီဝေဆးနဲ႔ ေပ်ာက္တယ္။ ေရ-အရည္မ်ားမ်ားေသာက္ပါ။ ဆီးသြားခ်င္ရင္ ေအာင့္မထားပါနဲ႔။ ေက်ာက္ကပ္ ပိုးဝင္တာကို ဆိုးမွသာ ပဋိဇီဝထိုးေဆးလိုမယ္။ ျပန္ျပန္ျဖစ္ေနရင္ ပဋိဇီဝေဆးနည္းနည္းကို ၾကာရွည္ေသာက္ပါ။ လိင္ဆက္ဆံျပီးတိုင္း ပဋိဇီဝေဆးတၾကိမ္ေသာက္ပါ။ ဆီးေအာင့္တယ္ထင္တာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း ပဋိဇီဝေဆး ေသာက္လိုက္ပါ။

ဆီးလမ္းေၾကာင္းေရာဂါေဆးမ်ား
• Urethritis and Cervicitis caused by Chlamydia (ကလာမိုင္ဒီယား) ေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ သားအိမ္အဝ-ဆီးျပြန္အဝေရာင္ျခင္း၊ = Erythromycin 250-500 mg QID, Doxycycline 100 mg BD or Azithromycin 500 mg OD

• ေက်ာက္ကပ္ျပြန္ ရက္တိုေရာင္ျခင္း၊ = Ciprofloxacin 400 mg IV BD or 750 mg BD Orally or Levofloxacin 500 mg IV OD or Ampicillin 1 Gm QID and Gentamycin 1 mg/kg TDS IV x 21 days ထိုးေဆး။
Ciprofloxacin 500-750 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂၁ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 200-300-400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂၁ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္ Trimethoprim-Sulpfamethoxazole 160/800 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၂၁ ရက္။

• ရက္တို ဆီးလမ္း၊ ဆီးအိမ္ေရာင္ျခင္း၊ က်ား-ဆီးႀကိတ္ေရာင္ျခင္း၊
Cephalexin 250-500 mg QID Orally x 1-3 days တေန႔ ၄ ၾကိမ္၊ ၁-၃ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္
Ciprofloxacin 250-500 mg BD x 1-3 days တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္
Nitrofurantoin 100 mg BD-QID PC x 7 days တေန႔ ၂-၄ ၾကိမ္ (အစာနဲ႔)၊ ၇ ရက္၊ ဒါမွမဟုတ္
Ofloxacin 200 mg BD x 1-3 days တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ ရက္၊ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ လ၊
Trimethoprim-Sulfamethoxazole 160/800 mg stat ၁ ၾကိမ္ထဲ။

• နာတာရွည္ ဆီးလမ္း၊ က်ား-ဆီးႀကိတ္ေရာင္ျခင္း၊ = Ciprofloxacin 250-500 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ ဒါမွမဟုတ္ Ofloxacin 200-400 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ လ၊ Trimethoprim-Sulfamethoxazole 160/800 mg တေန႔ ၂ ၾကိမ္၊ ၁-၃ လ၊

• ဆီးလမ္းျပြန္အဝ ေရာင္ျခင္း၊ = Cefixime 400 mg တၾကိမ္တည္း။ Ciprofloxacin 500 mg တၾကိမ္တည္း။ Ceftriaxone 250 mg IM တၾကိမ္တည္း။

• Acute Interstitial Nephritis (Penicillins, Cephalosporins, Sulfonamides, NSAIDs, Rifampin, Phenytoin, Allopurinol and Infections) ေဆးမ်ားေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ျခင္းမ်ား၊ = Methylprednisolone 0.5-1 Gm/day x 1-4 days or Prednisolone 60 mg/day ၁-၂ ပါတ္ေပးပါ။

• Acute Glomerulonephritis = စတီရြိဳက္ေဆး အဆမ်ားမ်ားေပးပါ။

ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ = ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ၊ လိင္ကိစၥ မတိုင္ခင္နဲ႔ ျပီးတိုင္းမွာ ဆီးသြားပါ၊ သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ရာမွာ လက္ကို ေရွ႕ကေန ေနာက္ဘက္ဆီသာ တလမ္းသြားလုပ္ပါ၊ မိန္းမကိုယ္သန္႔ရွင္းေရး ေဆးရည္ေတြ မသံုးပါနဲ႔။ ေရခ်ိဳးရင္ ေၾကြကန္ထဲ စိမ္မခ်ိဳးဘဲ အထက္ကေန မိုးရြာသလိုက်ေနတဲ့ ေရခ်ိဳးနည္းလုပ္ပါ။ (ခရင္ဘယ္ရီ) သီးေကာင္းတယ္လို႔ ေျပာၾကတယ္။ ကာကြယ္ရာမွာသာ ေကာင္းတယ္ ျဖစ္ေနတာကိုေတာ့ ေပ်ာက္ေအာင္ မစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ