Fictional and Factual အႏုပညာနဲ႔ သုတပညာ

သမိုင္းနဲ႔ဆိုင္တဲ့ မွတ္ေလာက္သားေလာက္တဲ့စကားေတြထဲမွာ ကေန႔လူရြယ္ေတြအတြက္ ႏွစ္ခ်က္ရွိမယ္ထင္ပါတယ္။ ဆရာသန္းထြန္းရဲ႕ သမိုင္းသင္ရတာ မအဘို႔ရာျဖစ္တယ္နဲ႔ ဆရာေအာင္သင္းရဲ႕ သမိုင္းမသိရင္ ႏိုင္ငံေရးမလုပ္နဲ႔။

ကြ်န္ေတာ္ကေတာ့ ၅ တန္းတက္ရလို႔ ရာဇဝင္သင္ရတာပါ။ စာဖတ္တဲ့အရြယ္ေရာက္ေတာ့ သမိုင္းစာအုပ္ေတြပါလာတယ္။ ႏိုင္ငံေရးထဲေရာက္ေတာ့လည္း သမိုင္းစာေတြပါလာတယ္။ အဲတာမွာေတာ့ ခ်င့္ခ်ိန္စရာေတြ မ်ားလာျပီ။ လူ႔သမိုင္းၾကီးကို အပိုင္းပိုင္းျခားတာကအစ အယူအဆေတြနဲ႔လုပ္ၾကတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္နဲ႔ ဆိုရွယ္လစ္ (မဆလ အပါအဝင္) ေတြက ေခတ္ၾကီးေလးေခတ္လုပ္ၾကတယ္။ သမိုင္းဦးဘံုေျမေခတ္၊ ေက်းပိုင္ကၽြန္ပိုင္ေခတ္၊ ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္ေခတ္၊ ဖက္ဆစ္၊ နယ္ခ်ဲ႕အရွင္းရွင္ေခတ္။

(အဲရစ္ ေဟာ့စ္ေဘာင္း) က The Age of Revolution: Europe 1789–1848, The Age of Capital: 1848–1875 and The Age of Empire: 1875–1914), The Age of Extremes: The Short Twentieth Century, 1914–1991 စာအုပ္ေတြနဲ႔ ကမ႓ာ့သမိုင္းျဖစ္စဥ္ကို ေလးပိုင္းခြဲတယ္။ သူက မာ့စ္ဝါဒသမားျဖစ္တယ္။ အီဂ်စ္မွာေမြးခဲ့ေပမယ့္ ဗီယင္နာ၊ ဘာလင္နဲ႔ လန္ဒန္မွာေနခဲ့သူျဖစ္တယ္။

ရိုးရိုးသမိုင္းကိုေတာ့ (တိုင္းမ္လိုင္းစ္) အခ်ိန္ကာလနဲ႔သာခြဲပါတယ္။ ေနရူးရဲ႕ Glimpses of World History မွာလည္း အခ်ိန္ကာလအရ စီကာစဥ္ကာေရးတယ္။ သူက အာရွတိုက္သားျဖစ္လို႔ အာရွတိုက္ကယဥ္ေက်းမႈျဖစ္ထြန္းမႈၾကီးေတြပါ စံုေအာင္ပါတယ္။ အေနာက္ႏိုင္ငံက သမိုင္းဆရာေတြေရးရင္ အဲတာကနည္းတယ္။

ျမန္မာ့သမိုင္းစာေတြကို ဖတ္ခ်င့္စဖြယ္ျဖစ္ေအာင္ ေရးဖြဲ႔သီကံုးၾကတယ္။ ဥပမာ အေနာ္ရထာအေၾကာင္း။ ပ်ဴေခတ္ကို ေရးဖြဲ႔ၾကတာမွာ ဆြတ္ပ်ံ႕ဘြယ္ရာေတြ၊ အလြမ္းအေမာေတြပါတာမ်ားတယ္။ အႏွစ္ကိုရွာရတာခက္တယ္။

ဘာသာေရးလည္း ၾကည္ညိဳဘြယ္ျဖစ္ေအာင္ တင္စားမႈေတြ၊ ခိုင္းႏိႈင္းတာေတြ အလွ်ံပယ္ေတြကိုလည္း ဖတ္ရတယ္။ ဥပမာ က်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္ေရးသားတဲ့ ဇိနတၳပကာသနီက်မ္း။ ေငြဥေဒါင္းေရးတဲ့ ဗုဒၶစာပန္းခ်ီ။ ရသေျမာက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရွိကိုသိခ်င္တဲ့အခါ အဲဒီအရသာေတြကို ဖယ္ျပီးမွသာယူရတယ္။

သီခ်င္းေတြ၊ ဇာတ္ခင္းတာေတြမွာလည္း အႏုပညာရဲ႕သေဘာအရ နားေထာင္းသူ၊ ဖတ္ရႈသူ၊ ၾကည့္ရႈသူေတြကို စိတ္ခံစားမႈအမ်ိဳးမ်ိဳးေပးႏိုင္ဘို႔ရာ အႏုပညာနဲ႔ အတုေတြပါထည့္ၾကတယ္။ ေကာင္းေတာ့ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အရွိထက္ ပိုတာေတြ၊ လိုတာေတြ၊ အျဖစ္မွန္ကေန ေသြဖယ္သြားတာေတြ အေသအခ်ာပါေနတယ္။ မ်က္ႏွာဖံုး သရုပ္ေဖၚပံုေတြကေနလည္း ပန္းခ်ီဆရာ့အျမင္နဲ႔ သရုပ္ေဖၚတာေတြဟာလည္း တေယာက္တမ်ိဳး၊ တႏိုင္ငံတမ်ိဳး။

Aesthetics (အက္စ္သက္တစ္စ္) ဆိုတာ အႏုပညာ၊ အလွအပနဲ႔ အရသာေတြရဲ႕ သေဘာသဘာဝေတြကို ဖန္တီးမႈပါတဲ့ သီကံုးဖြဲ႔စပ္တင္ဆက္ျခင္း (ဖီေလာ္ေဆာ္ဖီ) လို႔ဆိုပါတယ္။

အႏုပညာရဲ႕အစြမ္းသတၱိက အေတာ္ၾကီးမားတယ္။ အဲဒီအတိုင္းပဲ တကယ္လို႔ ထင္မွတ္မွားသြားေစတယ္။ ဖတ္သူ၊ နားေထာင္သူ၊ ၾကည့္ရႈသူေတြဖက္က အခံေကာင္းဘို႔လိုမယ္။ သီကံုးေရးဖြဲ႔တဲ့ဆရာေတြဖက္ကလည္း အၾကံေကာင္းဘို႔ လိုတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၇-၁၁-၂ဝ၁၅