Antibiotic Resistance ေဆးယဥ္တဲ့ ပဋိဇီဝေဆး

• ဆရာရွင့္ ကေလး လူႀကီး ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ဆရာဝန္ေပးတဲ့ေဆးကို ကုန္ေအာင္ေသာက္ရမယ္ဆိုတာ ဟုတ္ပါသလားရွင့္။ ကၽြန္မရဲ႕ ကေလးေတြ ပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ပတ္သပ္ျပီး သက္သာသြားရင္ ပိုးသတ္ေဆး က်န္ေနေသးလဲ ေဆးေတြက ျပင္းလြန္းတဲ့ အတြက္ မတိုက္ခ်င္ေတာ့တာပါရွင့္။ အမ်ားတာၾကားဘူးလို႔ ပိုးသတ္ေဆး ကုန္ေအာင္မတိုက္ရင္ ေနာက္ေဆးမတိုးေတာ့ဘူးလို႔ ေျပာေနၾကလို႔ပါရွင့္။

• ေဆးအမည္ မသိ။ ဘာေရာဂါအတြက္ေပးသလဲ မသိ။ ေဆးျပင္းလြန္းဆိုတာ ဘယ္လိုျဖစ္လို႔ေျပာသလဲ မသိ။ ဆရာဝန္က လိုတာညႊန္ပါမယ္။

• ပိုးသတ္ေဆးတိုင္းကို ေျပာတာပါရွင့္။ ပိုးသတ္ေဆးတိုင္း ကုန္ေအာင္မတိုက္ရင္ ေနာက္ေဆးမတိုးေတာ့ဘူးလို႔ အမ်ားက ေျပာၾကလို႔ပါရွင့္။ မွန္ မမွန္ သိခ်င္တာပါရွင့္။

၇-၄-၂ဝ၁၅ ေန႔ကေရးခဲ့ပါတယ္။ တကယ္လို႔ ေဆးယဥ္တဲ့ပိုေဆးကို မထိန္းႏိုင္ရင္ လူေပါင္း ၈ ေသာင္ေသဆံုးရႏိုင္တယ္။ ၅ ေယာက္ျဖစ္ရင္ ၃ ေယာက္ ေသႏိုင္တယ္လို႔ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ အမ်ိဳးသားအေရးေပၚအႏၲရာယ္ မွတ္တမ္းတင္ဌာနက ထုတ္ျပန္လိုက္တာပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ အႏွစ္ ၂ဝ မွာ အဲလိုျဖစ္လာခဲ့တယ္။ အဲလိုျဖစ္ေနလို႔ ကိုယ္အဂၤါ အစားထိုးခြဲစိတ္မႈ၊ အူလမ္းခြဲစိတ္မႈနဲ႔ ကင္ဆာေရာဂါေတြကို ကုသရာ ပိုျပီးခက္ခဲေစတယ္လို႔ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ဆက္လက္ ပါရွိပါတယ္။ လူေပါင္း ၂ သိန္းမွာ ေသြးထဲ ဗက္တီးရီးယား ပိုးေရာက္တာခံစားရႏိုင္တယ္။ ေပၚေနျပီးသား ပိုးေသေဆးေတြနဲ႔ ႏိုင္မွာ မဟုတ္။ လူရွစ္ေသာင္းေသႏိုင္တယ္။

ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ျခင္းဟာ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာအႏၲရာယ္ျဖစ္ေနျပီလို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီးကေနေျပာလိုက္တာပါ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၁၄ ႏိုင္ငံကေနရတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကို ဆန္းစစ္မႈလုပ္ေတာ့ ကမာၻ႔ေဒသတိုင္းမွာ ပဋိဇီဝေဆးေတြကို ပိုးေတြက ယဥ္ပါးေနၾကျပီလို႔ေျပာႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိဇီဝေဆးလြန္ကာလမွာ သာမန္ကာရွန္ကာ ပိုးဝင္တာေလးနဲ႔ ေသဆံုးရႏိုင္တယ္လို႔ ေဖၚျပလိုက္ပါေသးတယ္။ ဒီလိုပိုးဝင္တာကို အရင္ ၁ဝ-၂ဝ ႏွစ္ေလာက္ကဆိုရင္ အလြယ္ေလးနဲ႔ ကုသေပးႏိုင္ပါတယ္။

အစီရင္ခံစာထဲမွာ အဓိက ႏူမိုးနီးယား၊ ဝမ္းပ်က္တာနဲ႔ ေသြးထဲပိုးဝင္တာေတြကိုျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ ဗက္တီးရီးယား (၇) မ်ိဳးကို အာရံုစိုက္ထားပါတယ္။လက္ရွိသံုးေနတဲ့ ပင္မပဋိဇီဝေဆး ၂ မ်ိဳးကို တခ်ိဳ႕တိုင္းျပည္ေတြမွာ သံုးမရေတာ့ပါ။ တခုကေတာ့ Carbapenem ကာဘာဇီပင္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေဆးကို အသက္ကိုရန္ရွာႏိုင္ေလာက္တဲ့ ႏူမိုးနီးယားနဲ႔ ေသြးထဲပိုးဝင္တာေတြ အတြက္ ေနာက္ဆံုးလက္နက္အျဖစ္သံုးႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ေမြးစကေလးငယ္ေလးေတြကို ဝင္ႏိုင္တဲ့ K. pneumonia ပိုးကိုလဲ ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဆီးလမ္းပိုးဝင္တာျဖစ္ေစတဲ့ အီး-ကိုလိုင္ပိုးက ၁၉၈ဝ တံုးကေဆးယဥ္တလံုးဝမရွိခဲ့ရာကေန အခုဆိုရင္ တဝက္ေက်ာ္ေလာက္က ေဆးယဥ္လာၾကျပီျဖစ္တယ္။ လိင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဂႏိုးရီးယား ကိုကုသရတာလဲ ေဆးယဥ္ပါးတဲ့ဒုကၡရွိေနပါျပီ။

• Escherichia coli = Cepalosporins (3rd generation), Fluroquinolones = ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊
• Klebsiella pneumoniae = Cepalosporins , Carbapenems (3rd generation) = ႏူမိုးနီးယား၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိုးဝင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊
• Staphylococcus aureus = Methicillin MRSA = အနာဒဏ္ရာပိုးဝင္ျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးဝင္ျခင္း၊
• Streptococcus pneumoniae = Penicillin = ႏူမိုးနီးယား၊ ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ျခင္း၊ နားေရာင္ျခင္း၊
• Nontyphoidal Salmonella = Fluroquinolones = အစာထဲပိုးပါျပီးဝမ္းေလွ်ာျခင္း၊ ေသြးထဲပိုးပါျခင္း၊
• Shigella species = Fluroquinolones = ဝမ္းပ်က္၊ ဝမ္းကိုက္ျခင္း၊

ဒီျပႆနာၾကီးကိုရင္ဆိုင္ဘို႔ရာ ေဆးသစ္ေတြ ရွာရပါမယ္။ ဘယ္ေတာ့ရလာမလဲ မေျပာႏိုင္ပါ။ ဒါေၾကာင့္ သန္႔ရွင္းမႈကို ပိုဂရုျပဳၾကရပါမယ္။ ေသာက္သံုးေရသန္႔ကို လက္လွမ္းမီႏိုင္ေအာင္စီမံရပါမယ္။ က်န္းမာေရး ဌာနေတြမွာ ကူးစက္ေရာဂါႏွိမ္နင္းေရး ပိုထိေရာက္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ရပါမယ္။ ပိုးေသေဆးကို မလိုဘဲမသံုးရပါ၊ ပိုးေသေဆးကို ဆရာဝန္က ေသာက္ခိုင္းသေလာက္ ေဆးအေလးခ်ိန္အျပည့္၊ ရက္အျပည့္ ေသာက္ရမယ္။ ေဆးအေလးခ်ိန္မျပည့္တဲ့ ပိုးေသေဆးေတြကို ဖမ္းဆီးအေရးယူရမယ္။

၂၃-၈-၂ဝ၁၇ ေန႔ကေမးခြန္းတခုရပါတယ္။ အသက္ ၁၇နွစ္ အပ်ိဳပါ။ ေဆးစစ္ခ်က္အေျဖမွာ MRSA လို႔ျပေနပါတယ္။ ဆရာဝန္က ေဆးမတိုးတဲ႔ပိုး ေပါက္ေနတယ္လို႔လဲ ေျပာပါတယ္။ အဲ႔တာဘာေရာဂါလဲ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္တာလဲ ဘာေတြကိုေရွာင္ရမလဲ ေက်းဇူးျပဳ၍ ရွင္းေျပာျပေပးပါဆရာ။ အမွားပါရင္ခြင့္လႊတ္ပါ။ ေလးစားစြာျဖင့္။

ေဆးယဥ္တဲ့ပိုးဝင္ျခင္းဆိုတာ Methicillin-resistant Staphylococcus aureus (MRSA) ဗက္တီးရီးယားပိုးဝင္တာကို ေခၚတယ္။ MRSA ကို ၁၉၆၁ ခုႏွစ္မွာစေတြ႔ပါတယ္။ ေဆးကုရတာခက္တယ္။ ေဆာရီး။ Staphylococcus aureus ပိုးအမ်ိဳးအစားကေန အမ်ားဆံုးျဖစ္ေစတယ္။ သံုးေနက်ပဋိဇီဝေဆးေတြကိုယဥ္ေနတယ္။ ပိုးဝင္တာ ဘယ္ေနမွာလဲအေပၚ မူတည္တယ္။ သာမန္အေရျပားအနာေတြက မဆိုးလွပါ။ ခြဲစိတ္နာေတြ၊ အဆုပ္မွာ၊ ဆီးလမ္းမွာျဖစ္တာေတြ႔တာမ်ိဳးက ဆိုးတယ္။ ေဆာရီး။ အမ်ားအားျဖင့္ေတာ့ မဆိုးတာျဖစ္ၾကတယ္။ အသက္ကို ရန္ရွာႏိုင္တာမ်ိဳးကို Super bug လို႔ ေခၚၾကတယ္။

လူ ၂% မွာ အဲလိုပိုးကရွိေနတယ္။ ေရာဂါမရေသးပါ။ လူ ၃ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္ ႏွာေခါင္းထဲမွာရွိတယ္။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ။ ခြဲစိတ္နာေတြကေနတဆင့္ ကိုယ္ထဲဝင္လာရင္ ေရာဂါရမယ္။ တခ်ိဳ႕က အလိုလိုေပ်ာက္တယ္။ ဆိုးတာက ႏူမိုးနီးယားလို အဆုပ္ပိုးဝင္တာ။ ေဆးရံုေတြမွာ အဲလိုပိုးေတြရွိေနတယ္။ ပိုးေသေဆးေရြးေပးရတယ္။

1. Antibiotic resistance ပဋိဇီဝေဆးယဥ္ျခင္းဟာ ကမာၻလံုးဆိုင္ရာ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေနျပီ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/antibiotic-resistance.html
2. Antibiotics for Viral Infections ပဋိဇီဝေဆး ေကာင္းက်ိဳး-ဆိုးက်ိဳး http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/antibiotics-for-viral-infections.html
3. Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/antibiotics.html
4. Hospital-acquired infection ေဆးရံုကူးစက္ေရာဂါ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/hospital-acquired-infection.html
5. New Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးသစ္ကို ယူအက္စ္ေဆးပညာရွင္ေတြကေတြ႔ရွိ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/01/new-antibiotics.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၂-၁ဝ-၂ဝ၁၇