Iodine and Goitre အိုင္အိုဒင္း နဲ႔ လည္ပင္းၾကီး

၁။ အိုင္အုိဒင္းဆား အစားမ်ားရင္ လည္ပင္းၾကီးျပီး မ်က္လုံးျပဴးလာတယ္ဆိုတာ ဟုတ္ပါသလားဆရာ။ ရိုးရုိးဆားဘဲ စားရမွာလားဆရာ။

၁။ ဆရာ သမီးအသက္ကအခု ၃ဝ ပါ။ သမီး ၉တန္းတုန္းက ေက်ာင္းမွာ က်န္းမာေရးလာစစ္ေတာ့ လည္ပင္းႀကီးခ်င္ေနတယ္ ေျပာပါတယ္။ အိုင္အိုဒင္းဆားးစားပါေျပာပါတယ္။ သမီးလည္ပင္းက အခုထိ အဲတုန္းကအတိုင္း ေဖာင္းေဖာင္းေလးပါပဲ။ အဲဒါ လည္ပင္းႀကီးေရာဂါလား သဘာဝအတိုင္း လည္ပင္းေဖာင္းတာလားဆရာ။

၃။ သမီးနာမည္က မ႕႕႕႕႕ပါ၊ အိမ္ေထာင္မရိွပါ။ ရန္ကုန္မွာေနပါတယ္။ အသက္ကေတာ့ ၂၄ ႏွစ္ရိွပါျပီ။့ သမီး လည္ပင္းက ပံုမွန္ထက္အနည္းငယ္ ေဖာင္းေနပါတယ္။ ငယ္ငယ္တည္းက သူမ်ားထက္ အနည္းငယ္ ပိုေဖာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ခုတစ္လေက်ာ္အတြင္း ပိုေဖာင္းလာသည့္အျပင္ အသက္ရူပါမဝ ျဖစ္လာပါတယ္။ လည္ပင္ကလည္း တစ္ခုခုဆြဲထားသလို စီးစီးၾကီးျဖစ္ေနပါတယ္။ ညဘက္ေတြလည္း အသက္ရူမ၀ေတာ့အိပ္လို႔ မေပ်ာ္ပါဘူး။ နီးစပ္ရာလူေတြကပါ သတိေပးလာျပီး သမီးလည္း စိတ္ထင့္ေန၍ ေဆးရံုသြားျပပါတယ္။ ႏွား၊ နွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္း ေဆးရံုၾကီးမွာသြားျပပါတယ္။ လိုအပ္တဲ့ ေဆးစစ္မ်ားလုပ္အျပီးေျပာတာက အားလံုးေကာင္း၍ ေရာဂါလည္းမေတြ႔ရပါတဲ့။ ဒါေပမယ့္ သမီးလည္ပင္းကေတာ့ လည္ပင္းၾကီးအအက်ိတ္ပါတဲ့။ အခုေလာေလာဆယ္ေဆးလည္းေသာက္စရာမလိုပါ ပါတဲ့ ဒီအတိုင္းထားရင္ေတာ့ သမီးလည္ပင္းမွာ ၾကီးလာႏုိင္ပါတယ္တဲ့၊ အကယ္၍ အရွင္းေပ်ာက္ခ်င္ပါက ခြဲမွသာ ေပ်ာက္နိုင္ပါတယ္တဲ့။ ခြဲရင္လည္း အသံအိုး ထိႏုိင္ပါတယ္တဲ့၊ အသက္ရူက်ပ္ေနတာကေတာ့ လည္ပင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ဘူးဟု ေျပာပါတယ္။ က်ိန္းေသေအာင္ ႕႕႕႕႕ ေဆးရံုမွာျပၾကည့္ပါတယ္။ သမီးအားဘာလုပ္ခ်င္လဲေမး၍ သမီးက ျဖစ္နိုင္ရင္ မခြဲခ်င္ေၾကာင္းေျပာသျဖင့္ ေျခာက္လ ေဆးေသာက္ ခိုင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေပ်ာက္မယ္လို႔ေတာ့ အာမမခံေၾကာင္းေျပာပါတယ္။ သမီးသိခ်င္တာကေတာ့ ေဆးစစ္တုန္းက ေရာဂါမေတြ႔ပဲ ဘာေၾကာင့္သမီးက အက်ိတ္ျဖစ္ေနရတာလဲ။ ေဆးေသာက္မယ္ဆိုရင္ ပိုသက္သာလာနိုင္လား။ ေဆးေသာက္ရင္ေရာ ဘယ္လို ဆိုးက်ိဳးမ်ား သက္ေရာက္နိုင္မလဲ။  အသက္ရူက်ပ္တာကေရာ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္မလဲ။ ခြဲတာကေရာ ပိုေကာင္းနိုင္မလား ခြဲခဲ့ရင္ေရာဘာေတြျဖစ္နိုင္မလဲ။ သမီးေဆးစစ္ထားတဲ့ မွတ္တမ္းမ်ားကို ပို႔ထားပါတယ္။

ဒုတိယေမးခြန္းေမးတဲ့သူမွာ ရိုးရိုးလည္ပင္းၾကီးေနတာျဖစ္တယ္။ ေဆးစစ္တယ္ဆိုတာ ေဟာ္မုန္း အနည္း-အမ်ား မရွိတာကိုစစ္တယ္။ ကင္ဆာမဟုတ္တာကိုစစ္တယ္။ စိတ္သက္သာရပါ။ ဒီစာကိုဖတ္ပါ။ စိုးရိမ္စိတ္ မထားပါနဲ႔။ ထူးျခားရင္ေတာ့ ဆရာဝန္ျပပါ။ လိုေသးရင္ ေမးပါ။

လူေတြလိုအပ္တဲ့ ဓါတ္ဆားတြထဲမွာ (အိုင္အိုဒင္း) ဟာ အေရးပါတာတခု ျဖစ္တယ္။ လည္ပင္းၾကီးေရာဂါနဲ႔ ဆက္စပ္ေနတယ္။ တကမာၻလံုးမွာ (အိုင္အိုဒင္း) နည္းေနသူေပါင္း သန္း ၂ဝဝဝ ရွိေနတယ္။ Iodized Salt (အိုင္အိုဒင္း) ဆားလဲ အိမ္တိုင္းမွာ စားေနၾကပါတယ္။ ၾကာၾကာဖြင့္ထားရင္ ေလထဲက ေအာက္စီဂ်င္နဲ႔ သြားေပါင္းတာမို႔ သတၲိပ်ယ္ေစတယ္။ သံဓါတ္ပါတည့္ထားတဲ့ Double-fortified salt (DFS) ဆား အမ်ိဳးအစားလဲ ရွိေသးတယ္။

လည္ပင္ၾကီးေနသူေတြကိုေတြ႔ရင္ တေယာက္မက အမ်ားၾကီး တထိုင္ထဲေတြ႔ရတတ္တယ္။ ပုလဲနယ္မွာ နယ္လွည့္ ေဆးကုသြားရင္း ေတာင္ေပၚပိုင္းၾကတဲ့ ရြာတခ်ိဳ႕မွာ “ပုဂံက ေစတီပုထိုးေတြကို ေျပာသလို လက္ညွိဳးထိုးမလဲြ” လည္ပင္းၾကီးေတြခ်ည္းဘဲ ေတြ႔ရဘူးတယ္။ ဒါကို ၾကည့္ရင္ ေနရာေဒသနဲ႔ ဆိုင္ေနတာ ေသျခာသြားတယ္။ ေနရာ တခုထဲမယ္ လူအမ်ားၾကီးမွာ ျဖစ္ေနတာကုိ Endemic goiter ေခၚတယ္။

အဲလို ေနရာေတြမွာက ဘာကြာလို႔လဲ။ ေရထဲ၊ ေျမထဲမွာကိုက (အိုင္အိုဒင္း) ဆားေတြ နည္းပါးေနလို႔ပါ။ (မင္းဂနီးစ္) နဲ႔ (ကိုေဘာ့ခ္) ဓါတ္ဆားေတြ မ်ားေနတဲ့ ေနရာေတြမွာ (အိုင္အိုဒင္း) နည္းေနတယ္။ ေတာနယ္၊ ေတာင္ေပၚေတြမွာ သိတဲ့အတိုင္း ေစ်းရယ္ ဆိုင္ရယ္ရွိတာ မဟုတ္ဘူး။ လိုျခင္တာကို ဝယ္ျခင္တိုင္း ဝယ္လို႔ရတာ မဟုတ္ေတာ့ ကုိယ့္ေျမမွာ စိုက္တာ-ပ်ိဳးတာ ကိုသာ စားသံုးၾကရတယ္။ ေရသန္႔လဲ ဝယ္ေသာက္ၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ သူတို႔ေျမထဲမွာ ဒီဆားမ်ိဳးဟာ နည္းနည္းသာ ရွိတဲ့အထဲ မိုးတခါရြာလိုက္ရင္တခါ ေတာင္ေစာင္းတေလွ်ာက္ ေအာက္ဖက္ကို စီးဆင္းပါသြားျပန္လို႔ နည္းသထက္ နည္းရျပန္ေရာ့။ ဒီေတာ့ ေနတဲ့သူမွန္သမွ် ခံစရာလဲ အတူတူ၊ နာစရာရွိလဲ အတူတူ။

လူတိုင္းမွာ Thyroid ေခၚတဲ့ လည္ပင္းအအက်ိတ္ ကိုယ္စီရွိၾကတယ္။ မၾကီးရင္ စမ္းလို႔မရဘူး။ သူကေန (အိုင္အိုဒင္း) ဆား သံုးျပီး၊ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳး ထုတ္ေပးတယ္။ Thyroxine (T4) နဲ႔ Triiodothyronine (T3) ေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီေဟာ္မုန္းေတြက (ဆဲလ္) မွန္သမွ်အေပၚ သက္ေရာက္ျပီး ဇီဝျဖစ္စဥ္ေတြကို ထိန္းညွိေပးတယ္။ အရိုးရွည္ အမ်ိဳးအစားေတြ ၾကီးထြားဘို႔မွာ လိုတယ္။ နည္းေနသူ လူပုေနမယ္။ လိုအပ္ခ်က္ ျပည့္မီေအာင္ ထုတ္ႏိုင္ဘို႔ စက္ကို အတင္းအလည္ခိုင္းေတာ့ စက္ပန္း က်လာသလိုမ်ိဳး ေသာက္တဲ့ေရ၊ စားတဲ့အစာမွာ ဆားနည္းေနရင္ စက္နဲ႔တူတဲ့ လည္ပင္းက ၾကီၾကီးလာေတာ့တယ္။

ဒီဆားနည္းေနတာျဖစ္ရင္ လည္ပင္းၾကီးယံု။ အရပ္ပုရံုသာမက ဥာဏ္ရည္လည္း နိမ့္ေစတယ္။ ရင္သားကင္ဆာ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာ၊ ဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ သားအိမ္ကင္ဆာ၊ မ်ိဳးဥအိမ္ကင္ဆာေတြနဲ႔ပါ ဆက္စပ္ေနတာ ေတြ႔ရတယ္။ လည္ပင္ၾကီးကင္ဆာ မျဖစ္ဘူးလဲ မေျပာႏိုင္ပါ။ သိပ္မ်ားသြားတဲ့အခါ နည္းတာနဲ႔ ဆင္တာ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။

ဒီဆားနည္းရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကေန တလတလံုး ထြက္ရမဲ့ မ်ိဳးဥမထြက္ဘဲ အိမ္ေထာင္က်ရင္ ကေလးမရ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြမွာျဖစ္ရင္ မေအေရာ ကေလးအတြက္ပါ ဆိုးတယ္။ ေသြးတိုးႏိုင္တယ္။ ေမြးမဲ့ကေလး ဦးေႏွာက္ခ်ိဳ႕ယြင္းႏိုင္တယ္။

အရပ္ပုလို႔ အိုင္အိုဒင္းဆား တအားစားမယ္ မၾကံနဲ႔။ သူမ်ားရင္လဲ လည္ပင္းအအက်ိတ္အလုပ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ အမ်ားဆံုးေပးႏိုင္တဲ့ အကန္႔အသတ္ကို သတ္မွတ္ ေပးထားတယ္။ တေန႔မွာ အမ်ားဆံုး 200 mcg က ၁-၃ ႏွစ္၊ 300 mcg က ၄-၈ ႏွစ္၊ 600 mcg က ၉-၁၃ ႏွစ္၊ 900 mcg က လူရြယ္ေတြအတြက္ သတ္မွတ္ေပးတယ္။ လူၾကီး 1100 mcg ထက္ မေက်ာ္ေစရပါ။ မ်ားသြားရင္ လူကဆားနံ႔ရလာမယ္၊ သြား-သြားဖံုးနာမယ္၊ ပါးစပ္-လည္ေခ်ာင္း ပူမယ္၊ တံေတြး မ်ားမယ္၊ လည္ေခ်ာင္းေရာင္၊ အစာမေက်၊ ဝမ္းပ်က္၊ လူပိန္၊ စိတ္ပိန္တာေတြပါ ျဖစ္လာမယ္။ အေမရိကန္ FDA ကေန တေန႔မွာ က်ားေရာ မပါ 150 mcg အနည္းဆံုး လိုတယ္လို႔ သတ္မွတ္ေပးထားတယ္။

(အိုင္အိုဒင္း) ပါတဲ့ေဆးေတြကို အေရျပား မိႈေရာဂါ၊ Fibrocystic ရင္သားေရာဂါ၊ ရင္သားကင္ဆာ၊ မ်က္စိေရာဂါ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုးေရာဂါေတြကို ကုသရာမွာ သံုးႏိုင္တယ္။ Potassium iodide ေဆးကို ဓါတ္ေရာင္ျခည္ သင့္သူေတြကို အေရးေပၚ ကုေပးရာမွာ သံုးပါတယ္။

(အိုင္အိုဒင္း) ကို တျခားေနရာေတြမွာပါ သံုးေသးတယ္။
၁။ Tincture of iodine 2-7% ဆိုတာ Potassium iodide or Sodium iodide + Ethanol ကို ေရနဲ႔ ေဖ်ာ္ထားတာကို အနာေတြမွာ သံုးတယ္။ ေရွးဦးသူနာျပဳအိတ္ေတြမွာ ပါမယ္။ ေသာက္ေရ ၁ လီတာထဲကို 2% Tincture ၅ စက္ထည့္ရင္ ပိုးသန္႔ေစတယ္။
၂။ Lugol's iodine ဆိုတာက 5 g Iodine နဲ႔ 10 g Potassium iodide ကို ေရနဲ႔ ေဖ်ာ္တာကို ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ ဆိုးေဆး အျဖစ္ သံုးတယ္။
၃။ Betadine, Povidone iodine 9-12% ေရာဂါပိုးသန္႔ဘို႔ အမ်ားဆံုး သံုးေနပါတယ္။ ေဆးဆိုင္ေတြမွာ အလြယ္ဝယ္ရတဲ့ 10% Povidone-iodine in water က အနာအဆာထည့္ဘို႔၊ အနာမခြဲခင္ အေရျပားသန္႔ဘို႔ သံုးႏိုင္တယ္။
၄။ Diluted iodophor ဆိုတာကို ဝိုင္-အရက္ခ်က္သူေတြ၊ ႏို႔လုပ္ငန္းသမားေတြက ပုလင္းေတြ၊ ကရိယာေတြ သန္႔ေစအာင္ သံုးတယ္။

(အိုင္အိုဒင္း) ဆား အမ်ားဆံုးရွိတာက ပင္လယ္ထဲမွာပါ။ ဒီဆား မ်ားမ်ားပါတဲ့ အစာေတြဟာ ပင္လယ္စာလို႔ ေျပာႏိုင္သလို သူေဌးစာေျပာလဲ ဟုတ္ေနေသးတယ္။ Iodized Salt (100 grams) ဆားတထုပ္မွာ 3000 mcg ပါတာနဲ႔ ယွဥ္သိေအာင္ ေျပာပါမယ္။
• Kelp ပင္လယ္ေရညွိ (0.25 cup) = 415 mcg
• Haddock ပင္လယ္ငါး (100 grams) = 300 mcg
• Cod ငါးၾကီး (100 grams) = 90 mcg
• Low Fat Yogurt အဆီနည္း (ေရာဂတ္) (1 cup) = 87 mcg
• Cow Milk (2%) ႏြားႏို႔ (1 cup) = 58-59 mcg
• Jaffa cakes ကိတ္မံု႔ (100 grams) = 32 mcg
• Bread ေပါင္မံု႔ (100 grams) = 29-30 mcg
• Meat အသား (100 grams) = 26-27 mcg
• Boiled Egg ၾကက္ဥျပဳတ္ (1 egg) = 23.76 mcg
• Raw Oyster မုတ္ေကာင္ (13-14 grams) = 21-22 mcg
• Cheese ဒိန္ခဲ (40 grams) = 13.6 mcg
• Ice Cream အိုက္စ္-ခရင္မ္ (45-50 grams) = 9.6-9.7 mcg
• Fruits သစ္သီး (100 grams) = 4-5 mcg

အသီးအရြက္ (100 grams) ထဲမွာ Iodine 32-33 mcg ပါေပမဲ့ လည္ပင္းၾကီးေနသူေတြနဲ႔ မတည့္တဲ့တာေတြလဲ ရွိတယ္။ ကညြတ္၊ မံုလာထုပ္၊ မံုလာပြင့္စိမ္း၊ မံုညင္းစိမ္း၊ သစ္ေတာ့သီးေတြ ျဖစ္တယ္။ Cassava ပီေလာပီနံ က လည္ပင္းၾကီး ျဖစ္ေစတဲ့သတၲိ ရွိတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ