Health System က်န္းမာေရးစနစ္အတြက္ မဲေပးၾကပါရန္

ဆရာရွင့္ WHO က ထုတ္ျပန္ေၾကညာလိုက္တယ္ဆိုတဲ့ က်န္းမာေရးအဆင့္သတ္မွတ္ခ်က္မွာ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၉ဝ မွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက အဆင့္ ၁၉ဝ မွာ ႐ွိေနတယ္ဆိုတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ့ရဲ႕သေဘာထားအျမင္ကို သိခ်င္ပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဒီသတ္မွတ္ခ်က္က ဘယ္လိုအခ်က္ေတြအရ သတ္မွတ္လိုက္တာလဲဆိုတာ ဆရာေျပာျပႏိုင္မယ္ဆိုရင္ ေျပာျပေပးပါ႐ွင့္။ လက္႐ွိျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ က်န္းမာေရးအဆင့္အတန္းအေျခအေန၊ လိုအပ္ခ်က္ေတြကိုလည္း ဆရာ သံုးသပ္ ေျပာၾကားေပးပါ႐ွင့္။ (တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြမွာ နာမည္မသံုးေစခ်င္ရင္လည္း မသံုးပါဘူး႐ွင့္) အခုေနာက္ပိုင္းမွာဆိုရင္ အစိုးရေဆးရံုေတြအပိုင္းက အရမ္းတိုးတက္ေကာင္းမြန္လာတယ္ဆိုၿပီး ေျပာၾကတာေတြလည္း႐ွိသလို ပုဂၢလိက ေဆးရံုေတြအပိုင္းမွာေတာ့ စိတ္ခ်ရမႈမ႐ွိ ေငြကုန္ေၾကးက်မ်ားၿပီး အဆင္မေျပတာေတြ မ်ားေနတယ္ဆိုတဲ့ အသံေတြ သမီးတို႔ပတ္ဝန္းက်င္မွာကို ၾကားသိေနရပါတယ္ဆရာ။ အဲဒါနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ဆရာ့ရဲ႕အျမင္ကိုလည္း သိခ်င္ပါတယ္။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျဖၾကားေပးပါဦးေနာ္။ ဆရာ့ရာထူးကို ဘယ္လိုသံုးရမလဲဆိုတာလဲ သိခ်င္ပါတယ္႐ွင့္။

ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ WHO ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲၾကီးသတ္မွတ္ခ်က္ အဆင့္ (၁၉ဝ) ဆိုတာ က်န္းမာေရးစနစ္ျဖစ္တယ္။ အဆင့္အတန္းမဟုတ္ပါ။ စနစ္ဆိုတာ ေပၚလစီျဖစ္တယ္။ ေပၚလစီခ်တာ အစိုးရတာဝန္ျဖစ္တယ္။

Health system က်န္းမာေရးစနစ္ကို Health care system က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္လို႔လည္းေခၚတယ္။ တိုင္းျပည္တခုမွာ လူဦးေရ၊ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာေနရာဌာနေတြနဲ႔ တိုင္းျပည္မွာရွိတဲ့ ရင္းျမစ္ေတြကို ဘယ္လိုဘယ္နည္းနဲ႔ စီမံခန္႔ခြဲသလည္းကိုေျပာတာျဖစ္တယ္။ လူဦးေရလိုအပ္ခ်က္ကိုျပည့္မီေအာင္ ဘယ္လိုရည္မွန္းျပီး ေပၚလစီေတြ ခ်လုပ္သလည္းကို ဆိုလိုတာပါ။ WHO အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ = (အဖြဲ႔အစည္းေတြ + လူေတြ + လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ) ကေန တိုင္းျပည္ေနလူေတြ က်န္းမာေနေစဘို႔နဲ႔ တိုးတက္ေစဘို႔ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးစနစ္ေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ထားရတယ္။ ဥပမာ အားလံုးက်န္းမာ သကၠရာဇ္ ၂ဝဝဝ မွာ။

က်န္းမာေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ေပးသူေတြ (ဆရာဝန္၊ သူနာျပဳ၊ က်န္းမာေရးမွဴး) ရွိမယ္။ ေငြဘယ္ကရမလည္းရွိတယ္။ ရံပံုေငြရရွိနည္း အဓိက ၅ မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ အခြန္အမ်ိဳးမ်ိဳး (ဖက္ရယ္၊ ျပည္နယ္၊ ခရိုင္၊ ျမိဳ႕နယ္)၊
၂။ လူမႈဖူလံုေရးက်န္းမာေရးအာမခံ၊
၃။ ေစတနာ့ဝန္ထမ္းနဲ႔ ပုဂၢလိက အာမခံ၊
၄။ ကိုယ္တိုင္ေပးစနစ္၊
၅။ အလွဴေငြ။

ႏိုင္ငံကတာႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ကို မၾကာေသးခင္ႏွစ္ေတြကသံုးလာတယ္။ တႏိုင္ငံနဲ႔တႏိုင္ငံ အေတာ္မတူၾကပါ။ WHO ကေန ၂ဝဝဝ ခုႏွစ္မွာ ႏိႈင္းယွဥ္ခ်က္ထုတ္လာပါတယ္။ တစံုးလံုးလႊမ္းျခံဳသံုးသပ္ထားတဲ့ ကိန္းဂဏန္းေတြကို အေျခခံပါတယ္။ လူထုတခုလံုးဆီေရာက္ရွိႏိုင္တဲ့ အဆင့္အတန္းနဲ႔ သင့္တင့္မွ်တတဲ့ေငြေၾကးရရွိမႈ ပါဝင္တယ္။

တိုင္းတာတဲ့အခ်က္အလက္ေတြရွိတယ္။
၁။ Life expectancy အသက္ရွင္ႏိုင္တဲ့အသက္၊
၂။ IMR ေမြးကင္းစကေလးေသႏွဳန္း၊
၃။ လူ ၁ သိန္းမွာ ကာကြယ္လို႔ရတဲ့ေရာဂါေၾကာင့္ေသႏွဳန္း၊
၄။ လူ ၁ဝဝဝ မွာရွိတဲ့ ဆရာဝန္ဦးေရ၊
၅။ လူ ၁ဝဝဝ မွာရွိတဲ့ သူနာျပဳဦးေရ၊
၆။ Per capita expenditure on health (USD PPP) က်န္းမာေရးအသံုးစရိတ္၊
၇။ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္ဟာ GDP ရဲ႕ % ဘယ္ေလာက္လည္း၊
၈။ အစိုးရအခြန္ရေငြထဲက က်န္းမာေရးအတြက္ ဘယ္ေလာက္သံုးႏိုင္သလည္း၊
၉။ က်န္းမာေရးကုန္က်စရိတ္အတြက္ အစိုးရထည့္ဝင္ေငြ၊

ျမန္မာျပည္မွာ က်န္းမာေရးအပါအဝင္ ဝန္ၾကီးဌာနတိုင္းမွာ လြတ္လပ္ခြင့္မရွိ၊ ပညာပိုင္းအသိနဲ႔ လုပ္မျဖစ္တာ ၁၉၆၂ ကတည္းကျဖစ္တယ္။ သုေတသနေတြ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈေတြကို အသံုးခ်တာအလြန္နည္းပါတယ္။ WHO, UNICEF လို ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔အစည္းၾကီးေတြအပါအဝင္ INGO, NGO အဖြဲ႔ေတြက ျမန္မာျပည္မွာ ရံုးထိုင္ကြင္းဆင္းလုပ္ေနၾကလို႔ သူတို႔ တရားဝင္ တင္ထားတဲ့ ကိန္းဂဏန္းတခ်ိဳ႕မွာ သံသယရွိစရာေတြပါတတ္ေသးတယ္။ အစိုးရမ်က္ႏွာကို ၾကည့္ၾကရေသးတယ္။ ေျပာခ်င္တာက ကြ်န္ေတာ္႔အေျခအေနဟာ စာရြက္ေပၚမွာထက္ ပိုဆိုးပါတယ္။

ဥပမာ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ လူမႈေရးေဆးပညာသင္ရတံုးက လူမႈ-စီးပြါးေရးညံ့တဲ့အေၾကာင္းခံေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါေတြကို အဲလိုေၾကာင့္ျဖစ္တယ္လို႔ ေျပာခြင့္မရွိဘူး။ ျမန္မာျပည္လို ဆင္းရဲတဲ့တိုင္းျပည္ေတြမွာ အဲလိုေရာဂါေတြ သိပ္မ်ားတယ္။ ဝမ္းေလွ်ာ၊ ဝမ္းကိုက္၊ ကာလဝမ္း၊ တိုက္ဖြိဳက္။ အသက္ရွဴလမ္းအေပၚပိုင္း ကူးစက္ေရာဂါေတြ။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြမွာျဖစ္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြ၊ မီးတြင္းေသဆံုးမႈ၊ ေမြးကင္းစကေလးေသဆံုးမႈ စတာေတြ အျဖစ္မ်ားတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ သုေတသနကို အစိုးရကအားမေပးတာက အမွန္ေတြကို လူသိမွာစိုးလို႔ထင္ရတယ္။ ဒါ့ျပင္  ေငြရွိတဲ့သူေတြက အဲတာကိုေငြေထာက္ပံ့ေပးျပီး ကူညီဘို႔ အသိေတာင္မရွိၾကဘူး။ အခုအစိုးရလက္ထက္မွာ NGO ေတြေပၚလာတာ ေကာင္းပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းနဲ႔ အားမနာတမ္းေျပာပါရေစ။ တခ်ိဳ႕က NGO ႏိုင္ငံေရး လုပ္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕က စီးပြါးေရးလို လုပ္ၾကတယ္။ တျခားတိုင္းျပည္ေတြမွာလည္း အဲလိုပါပဲ။ ေနာက္တခ်က္က ႏိုင္ငံတကာကေန ေဆးသုေတသနေတြ လာလုပ္တာကို အက်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဂုဏ္ယူစရာမေကာင္းပါ။ အစမ္းသပ္ခံရတာလို႔ပါ သိရမယ္။

အဆင့္ (၁၉ဝ) ကိုၾကည့္ရင္ ျမန္မာျပည္မွာ အစိုးရအမ်ိဳးမ်ိဳးေျပာင္းေပမယ့္ စနစ္ကမေျပာင္းလို႔ က်န္းမာေရးစနစ္က ေကာင္းမလာတဲ့အျပင္ ကမာၻမွာ ေနာက္ဆံုးေနရာ ေရာက္ေနတာျဖစ္တယ္။

အုပ္စိုးသူေတြက အဝတ္အစားေျပာင္းဝတ္ယံုနဲ႔ မသိတဲ့လူေတြကို လွည့္စားလို႔ရေပမယ့္ ေရာဂါပိုးအမႊားေတြကို ယူနီေဖါင္းေျပာင္းဝတ္ေပးလို႔မရပါ။ ျမန္မာျပည္မွာ က်န္းမာေရးေကာင္းလာေအာင္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကိုသာ ျပင္ရမယ္။ စီးပြါးေရးမဟုတ္ဘူးဆိုတာၾကည့္ပါ။ ဦးေနဝင္းလက္ထက္မွာ (မဆလ) ပါတီဝင္ေတြ ခ်မ္းသာတယ္။ စစ္အစိုးရေခတ္မွာ ခရိုနီေတြ က်ိက်ိတက္ ခ်မ္းသာၾကတယ္။ အခုအစိုးရလက္ထက္မွာ ဘီလီယန္နာေတြ ေပၚလာတယ္။ စစ္တပ္နဲ႔ စစ္တပ္နဲ႔ဆိုင္သူေတြသာရတဲ့ ေက်ာက္စိမ္းစီးပြါးေရး အျမတ္ေငြ ၃၁ ဘီလီယန္ေဒၚလာရွိသတဲ့။ အဲဒီေငြေတြရေနသူေပါင္း ၅၃ ေယာက္သာဆိုရင္၊ လူဦးေရ သန္း ၅၃ အတြက္ က်န္းမာေရးသံုးေငြဟာ သူတို႔ ၅၃ ေယာက္ရဲ႕ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္း တခုတည္းကေနရတာရဲ႕ ၄၆ ပံု ၁ ပံုသာရွိပါသတဲ့ဗ်ာ။

ျမန္မာျပည္မွာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးလုပ္လို႔ နစ္နာမႈ အၾကီးမားဆံုးႏွစ္ခုကေတာ့ အက်င့္စာရိတၲအဆင့္အတန္းနဲ႔ က်န္းမာေရး အဆင့္အတန္း ေအာက္ဆံုးေရာက္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ျပင္ဘို႔အခ်ိန္ဆိုတာ ေနာက္က်တယ္လို႔မရွိပါ။ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲဟာ အဲဒီအခြင့္အလမ္းသာျဖစ္ပါေစ။ က်န္းမာေရးစနစ္အတြက္ မဲေပးၾကပါခင္ဗ်ား။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၄-၁ဝ-၂ဝ၁၅
ကြ်န္ေတာ့္မွာ ရာထူးမရွိေတာ့ပါ။ ၁၉၇၂ မွာ ေဆးပညာဘြဲ႔ရတယ္။ ၁၉၈၈ အထိ ၁၅ ႏွစ္အစိုးရဆရာဝန္အမ်ိဳးမ်ိဳး လုပ္ခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ဘို႔ ေလွ်ာက္လႊာတင္ျပီး အလုပ္ကထြက္တယ္။ နယူးေဒလီမွာ ျမန္မာဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ယမုန္နာေဆးခန္းဖြင့္ခဲ့တယ္။ အခုေတာ့ က်န္းမာေရး အြန္လိုင္း အေမး-အေျဖေတြ လုပ္ေနတယ္။ ေဆးပညာစာေတြ အမ်ားၾကီးေရးေနတယ္။ ဒါပါပဲ။