Nightmares အိပ္မက္ဆိုးမ်ား

၁။ ကြ်န္ေတာ္ အသက္က ၂၆ နွစ္။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ိဳးသမီးက ျမန္မာျပည္မွာပါ။ ကြ်န္ေတာ္ အခု (႕႕႕႕႕) မွာ အလုပ္လုပ္ေနပါတယ္။ အိပ္မေပ်ာ္တာ သံုးႏွစ္ေက်ာ္ေလးႏွစ္ထဲ ေရာက္ေနပါျပီ။ ဆရာတင္ထားတယ့္ Sleeping pills အေၾကာင္းလည္း ဖတ္ရပါတယ္။ စိတ္ဖိစိီးမႈေတာ့ မရွိပါ။ ျမန္မာျပည္မွာတုန္းက အာရံုေၾကာအထူးကုနဲ႔ ျပခဲ့ပါတယ္။ Melatonin 3mg နဲ႔ အျခား အိပ္ေစမယ့္ေဆးေတြ ေပးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အမ်ားေျပာနဲ႔ ေဆးစြဲမွာ ေၾကာက္လို႔ ေသာက္လိုက္မလိုက္နဲ ့လံုးဝမေသာက္ပဲေနခဲ့တယ္။ အျခားဗမာေဆးေတြနဲ႔ Cyproterone ကိုလည္း ေလး-ငါးလၾကာ ေသာက္ၾကည့္ ဖူးပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ ဘာေဆးမွ မေသာက္ပဲ ၾကိဳးစားျပီး အိပ္ၾကည့္တာ အိပ္တဲ့အခါ အိပ္တယ္၊ မအိပ္တယ္အခါလည္း မအိပ္ဘူး။ အိပ္ရင္လည္း နွစ္ႏွစ္ျခိဳက္ျခိဳက္ မရွိဘူး။ နွစ္ရက္သံုးရက္ ဆက္တိုက္ နွစ္နာရီ သံုးနာရီေလာက္ပဲ အိပ္လို႔ရျပီးေတာ့ ေနာက္တစ္ေန႔မွာ ၅ နာရီေလာက္ အိပ္နိုင္တာ မ်ိဳးလည္း ရွိခဲ့တယ္။ မအိပ္နိုင္တာက အိပ္ခ်ိန္မရွိလို႔ မဟုတ္ပါ။ ခႏၶာကိုယ္ကကို သူ႔အလို အိပ္မရ ျဖစ္တာပါ။ ေနာက္ ႏိုင္ငံျခားကို ထြက္လာခဲ့တယ္။ ဦးေႏွာက္နဲ႔ အာရံုေၾကာ အထူးကု ဆရာဝန္နဲ႔ ကိုးလေက်ာ္ေလာက္ ဆက္တုိက္ ျပခဲ့ပါတယ္။ ဆရာဝန္က ခႏၶာကိုယ္ကို နားက်ပ္နဲ႔ေတာင္ မစမ္းသပ္ဘူး။ စျဖစ္ပံုကိုေမးတယ္။ လုပ္တဲ့အလုပ္ကိုေမးတယ္။ တစ္ခ်ိန္လံုး ကြန္ပ်ဴတာ ၾကည့္ရတဲ့ အလုပ္ျဖစ္လို႔ ညဘက္ အိပ္ရာဝင္ကို ကြန္ပ်ဴတာ မသံုးဖို႔ တီဗြီ မၾကည့္ဖို႔ေျပာျပီး Melatonin 3 mg နဲ႔ အျခား အိပ္ေဆး တစ္မ်ဳိးကို ႏွစ္လစာ ေပးပါတယ္။ ညတစ္ခါပဲ ေသာက္ရတယ္။ အျခား အိပ္ေဆးတစ္မ်ဳိးကို Melatonin ေသာက္လို႔ အိပ္မရမွ ေသာက္ဖို႔ ေျပာပါတယ္၊။ တစ္လေလာက္ပဲ ေသာက္ျပီး လံုးဝ မေသာက္ေတာ့ဘူး။ Melatonin တစ္မ်ဳိးထဲပဲ ဆက္ေသာက္တယ္။ မေသာက္ပဲေနတာနဲ႔ စာရင္ေတာ့ အိပ္လို႔ရတယ္။ အိပ္မေပ်ာ္တဲ့ေရာဂါကို ခံစားရရင္ ေပ်ာက္ေအာင္ ကုလို႔ ရ-မရ။ ေရာဂါေပ်ာက္နိုင္ မေပ်ာက္နိုင္။ ပံုမွန္အေျခေနကို ျပန္ရ-မရ သိပါရေစ။ Melatonin ေဆးက စြဲနိုင္လား။ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳးနဲ ့ေဆးအေၾကာင္းကို သိပါရေစ။ ခုခ်ိန္ထိ အဲေဆးကို ေသာက္ေနပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အိပ္တဲ့ Cycle က ခုခ်ိန္ထိ ပံုမွန္မရေသးဘူး။ တစ္ခုခု မျပည့္စံုသလို လိုေနသလို ခံစားရတယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ညဘက္အိပ္ရင္ ဆီးခဏခဏ သြားတာပါ။ ဆီးေရာ ေသြးေရာ စစ္ျပီးပါျပီ။ ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳ မရွိ ပံုမွန္လို႔ သိရပါတယ္။ အိပ္ေဆး ေသာက္တဲ့အတြက္ ေရေတာ့ ေန႔ခင္းပိုင္းေရာ ညဘက္မအိပ္ခင္ေရာ မ်ားမ်ားေသာက္ပါတယ္။ အိပ္ယာ စဝင္ျပီး အိပ္မေပ်ာ္ခင္ထိ ဆီးခဏခဏ သြားပါတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္တဲ့ခ်ိန္မွာလည္း အနည္းဆံုး သံုးခါေလာက္ ဆီးသြားဖို႔ ထရပါတယ္။ အိပ္တဲ့ အခ်ိန္ ရွည္ရင္ ရွည္သေလာက္ ဆီးသြားဖို႔ ထရတဲ့ အၾကိမ္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ အိပ္ေပ်ာ္ဖို႔ကို အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ စအိပ္ကတည္း မနက္နိုးတဲ့အထိ တေရးတည္း မထတမ္းအိပ္ခ်င္ပါတယ္။

၂။ What should I do? Nightmares are killing me more than 10 times per month.

ပဌမေမးသူအတြက္သာေျဖပါမယ္။ ဒုတိယေမးသူအတြက္လည္း အေထာက္အကူရေစပါမယ္။

(၁) Melatonin ဆိုတာ လူေတြမွာ ဦးေႏွာက္ထဲကေန ထုတ္ေပးေနတဲ့ ေဟာ္မုန္းတမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ Melatonin ကို အားေဆးသေဘာ ေရာင္းၾကသံုးၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ကို ဗီတာမင္ေတြ၊ (ဟာဗယ္) ေတြနဲ႔ ေရာထားတယ္။ ကင္ဆာ၊ ေရာဂါျပီးစနစ္ေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါ၊ Seasonal affective disorder (SAD) ရာသီဥတုအလိုက္ (ေဆာင္း-ေႏြ) စိတ္က်တာ၊ Circadian rhythm sleep disorders အိပ္ရမဲ့အခ်ိန္မ်ိဳးမွာ အိပ္မရတာ၊ လိင္ပိုင္းခ်ိဳ႕ယြင္းတာေတြအတြက္ သံုးႏိုင္တယ္။

အခုေမးသူနဲ႔ဆိုင္မွာကေတာ့ Delayed sleep phase syndrome (DSPS) အိမ္ရမဲ့ကာလ သိပ္ေနာက္က်တာနဲ႔ ၂၄ နာရီ တေနကုန္ ႏိုးေနသလို ျဖစ္ေနတာေတြျဖစ္မယ္။ (ဂ်က္ လက္) ေခၚတဲ့ အေဝးၾကီး ခရီးသြားလို႔ အိပ္ခ်ိန္ မမွန္တာ နဲ႔ သူမ်ားေတြအိပ္ခ်ိန္မွာ ကိုယ္က အလုပ္လုပ္ရလို႔ ကိုယ့္အိပ္ခ်ိန္မွာ မအိပ္ႏိုင္တာမ်ိဳး အတြက္လဲ သံုးႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ၂ဝဝ၆ သုေတသနတခုအရ (ဂ်က္ လက္) နဲ႔ အလုပ္ခ်ိန္ေျပာင္းရတာကို မသက္သာေစဘူးလို႔ေတြ႔ရတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ေစဘို႔ ယူတဲ့အခ်ိန္ကို ပိုျပီးတိုေစဘို႔ရာ အိပ္မေပ်ာ္ေရာဂါ ရွိသူေတြထက္ DSPS ျဖစ္ေနသူေတြအတြက္ ပိုေကာင္းတယ္။ မအိပ္ခင္ မိနစ္ ၃ဝ-၉ဝ ေစာျပီး ေသာက္ထားရင္ အိပ္ခ်င္စိတ္ျဖစ္လာမယ္။ အျပင္းစားၾကီးေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ၂ဝဝ၇ ခုမွာ ကမာၻ႔ က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီးကေန ညပိုင္းအခ်ိန္ေနာက္က်အထိ အလုပ္လုပ္ရတာဟာ ကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ ေျပာခဲ့တယ္။

Melatonin ေဆးဟာ ကင္ဆာျဖစ္မွာကို ႏွိမ္ေပးႏိုင္တယ္။ (အယ္လ္ဇိုင္းမား) ေရာဂါအတြက္လည္း သံုးလာၾကတယ္။ စိတ္ကေယာင္ေျခာျခားျဖစ္တာကိုလည္း ေဆး နဲနဲေလးေပးတာနဲ႔သက္သာေစတယ္။ DHD ပတ္၀န္းက်င္ကို သတိမမူတဲ့ စိတ္ေရာဂါအတြက္လဲ သံုးႏိုင္တယ္။ ေသြးဆံုးကာနီးအမ်ိဳးသမီးေတြ ရာသီလာတာအတြက္သာမက ကေလးရႏိုင္ေစဘို႔လဲ အေထာက္အကူ ေပးတယ္။ (မိုင္ဂရင္း) ေရာဂါ နဲ႔ Cluster headaches ေခါင္းကိုက္ေရာဂါအတြက္လည္း သံုးႏိုင္တယ္။ စိတ္က်ေရာဂါ နဲ႔ ရာသီေျပာင္းစိတ္မူေျပာင္း ျဖစ္တာအတြက္လဲ သံုးတယ္။ ကင္ဆာလူနာေပါင္း ၆၄၃ ေယာက္ကို စမ္းသပ္တဲ့အခါ ေသဆံုးႏွဳန္း နည္းေစတာေတြ႔ရတယ္။ သည္းေျခေက်ာက္ျဖစ္မွာကိုလည္း နည္းေစတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကိုလည္း ေလ်ွာ့ေပးတယ္။ ဓါတ္ေရာင္ျခည္သင့္တာကိုလည္း ကာကြယ္ႏိုင္တယ္။ Tinnitus နားထဲမွာ တဝီဝီျမည္ေနသံေတြ ၾကားေနရတဲ့ေရာဂါ အတြက္လည္း သံုးေသးတယ္။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ
လူကကိုယ္ခံေကာင္း၊ ေဆးကလည္း မမ်ားရင္ ၃ လအထိ ေသာက္ခိုင္းတာမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး နည္းတယ္။ တေန႔မွာ (~3 mg/day or more) ေပးရင္ ေခါင္းကိုက္၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္၊ ေနာက္ေန႔မွာ ေနမေကာင္းသလိုျဖစ္မယ္။ ေဟာ္မုန္းမတည္ျငိမ္ ျဖစ္မယ္။ အိပ္မက္ဆိုးမက္၊ ကိုယ္ပူခ်ိန္က်တာေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အိပ္ခ်င္စိတ္ျဖစ္ေနလို႔ ကားေမာင္းတာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ဘူး။ ေဆးမ်ားရင္ ကိုယ္အိပ္မက္မက္ေနတာကို မက္ေနမွန္းသိတာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ မက္တဲ့အိပ္မက္ကို ျပန္ေဖၚလို႔ လြယ္ေစတယ္။ ေရာဂါျပီးစနစ္မေကာင္းတာျဖစ္တဲ့ Lupus, Hashimoto’s thyroids, Rheumatoid arthritis, Graves ေရာဂါေတြ ရွိရင္ မေသာက္ရပါ။ ဆီးခ်ိဳ၊ MAO inhibitor စိတ္က်ေဆးေသာက္ေနရင္၊ အတက္ေရာဂါရွိရင္၊ Lymphoma and leukemia တက္ေစ့ေရာဂါေတြရွိရင္လည္း မေသာက္ရပါ။ ကေလးေတြ၊ လူငယ္ေလးေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြ မေသာက္ရပါ။ ေဆးစြဲသလား အတိအက်ေျပာမရပါ။ (အင္တာနက္) အေမးအေျဖေတြထဲမွာ Melatonin ေဆး ၁၅ ႏွစ္ေသာက္ေနသူကေတာ့ ေဆးမစြဲပါဘူးလို႔ေရးတာ ဖတ္ရတယ္။

(၂) Cyproterone acetate ေဆးကို Androcur, Cyprostat, Cyproteron, Procur, Cyprone, Cyprohexal, Ciproterona, Cyproteronum, Neoproxil, Siterone နာမည္ေတြနဲ႔ရွိတယ္။ Antiandrogen အမ်ိဳးအစားျဖစ္တယ္။ က်ားေဟာ္မုန္း (တက္စတိုစတီရုန္း) ကို တားဆီးေပးတယ္။ က်ားဆီးက်ိတ္ကင္ဆာ၊ ေယာက္်ား ဆီးက်ိတ္ေရာင္ေရာဂါ၊ က်ားလိင္အဂၤါ ဒါမွမဟုတ္ မ-လိင္အစိ ျပန္မက်ဘဲ သန္မာေနတဲ့ေရာဂါ၊ Hirsutism မိန္းမေတြမွာ ကိုယ္ေမႊးေတြ အလြန္အကြ်ံေပါက္ေနတာ၊ လိင္စိတ္ဆႏၵ သိပ္ကဲလြန္ေနတာေတြအတြက္ သံုးတယ္။ Leuprolide မေပၚခင္က Precocious puberty အခ်ိန္မတိုင္ခင္ အရြယ္ေရာက္တာအတြက္ Cyproterone ေဆးကိုသာ သံုးခဲ့ရတယ္။ (Cyproterone acetate 2 mg + Ethinylestradiol 35 or 50 mcg) ကိုယ္ဝန္တား စားေဆးအျဖစ္သံုးတယ္။ ၂၁ ရက္ ေသာက္ရတယ္။

ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးေတြ
မ်ားမ်ားေပးရင္ အဆိပ္အေတာက္သေဘာျဖစ္ေစႏိုင္လို႔ အသည္းေကာင္းဘို႔လိုမယ္။ ဆိုဒီယန္ဆားဓါတ္ နည္းေစႏိုင္တယ္။ (ပိုတက္စီယန္) နည္းေစႏိုင္တယ္။ ဗိုက္ေၾကာျပတ္တာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ စိတ္က်ေစႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္ေနတာလဲရွိတယ္။ ေယာက္်ားေတြဆိုရင္ ရင္သားထြားလာႏိုင္တယ္။ လိင္အဂၤါသန္မႈ နည္းေစႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြကို မေပးရဘူး။

(၃) ဆီးသြားတဲ့အၾကိမ္မ်ားတာကိုျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတာေတြကေတာ့ ဆီးလမ္း ပိုးဝင္တာ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ကိုယ္ဝန္ရွိတာ၊ ေယာက္်ားဆီးက်ိတ္ေရာဂါတခုခု။ သိပ္အျဖစ္မမ်ားတာေတြကေတာ့ စိုးရိမ္စိတ္ကဲတာ၊ Interstitial cystitis ဆီးအိမ္ေရာင္ေရာဂါ၊ ဆီးသြားေစတဲ့ေဆး၊ ဆီးအိမ္အလုပ္လြန္ေရာဂါတမ်ိဳး၊ ဦးေႏွာက္ေရာဂါေတြ၊ တင္ပါးဆံုအတြင္း အက်ိတ္ျဖစ္ေနတာ၊ ဆီးမလံုတဲ့ေရာဂါ၊ ဗဂ်ိဳင္းနားပိုးဝင္တာ၊ အျဖစ္အနည္းဆံုးေတြကေတာ့ ဆီးအိမ္ကင္ဆာ၊ ဆီးအိမ္အလုပ္မမွန္တာ၊ ကင္ဆာအတြက္ ဓါတ္ကင္တာ။

ေမးတဲ့သူမွာ စိတ္ပိုင္းမွာလိုအပ္ခ်က္ ရွိေနတယ္။ စိတ္အထူးကုဆရာဝန္နဲ႔ စနစ္တက်ကုသသင့္ပါတယ္။ စိတ္ေရာဂါဆိုလို႔ အထင္မလြဲ၊ အထင္မေသးေစလိုပါ။ ျမန္မာျပည္မွာလည္း သူမ်ားတိုင္းျပည္ေတြမွာလို စိတ္ပိုင္းကို စနစ္တက် ကုသရမယ္ဆိုတဲ့အသိ ရွိၾကေစခ်င္ပါတယ္။ လူအေတာ္မ်ားမ်ား လိုအပ္ၾကတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ