Thyrosit လည္ပင္းၾကီး-ေဟာ္မုန္းေဆး

၁။ က်မအသက္ ၂၃ ပါ။ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ အခုလက္ရွိ (႕႕႕႕႕) မွာပါ။ ငယ္ငယ္ကတည္းက လည္ပင္းႀကီးေရာဂါ ရွိပါတယ္။ ေက်ာင္းမွာ လာစစ္ေပးတဲ့ က်န္းမာေရးမွဴးက ေျပာလို႔သိရတာပါ။ ၃-၄ တန္းတုန္းကေလာက္ပါ။ အဲ့ဒီတုန္းကေတာ့ အိုင္အိုဒင္းဆား စားရံုကလြဲလို႔ ဘာမွ မကာကြယ္ျဖစ္ပါဖူး။ က်မ (႕႕႕႕႕) ကို ေရာက္ေတာ့မွ လည္ပင္းအထူးကုနဲ႔ ျပေတာ့ ေဆးေပးပါတယ္။ လည္ပင္းက သိသိသာသာ ႀကီးတာေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဖူး။ ေဆးနာမည္ေတာ့ မမွတ္မိေတာ့ပါဖူး။ အဲဒါက လြန္ခဲ့တဲ့ ၂ ႏွစ္ကပါ။ ေဆး ၁ ႏွစ္ေလာက္ စားၿပီးေတာ့ ေဆးစားတာ နားခိုင္းလိုက္ပါတယ္။ က်မလည္း ေပ်ာက္ၿပီ ထင္သြားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဆးျဖတ္ၿပီး ၂ ႏွစ္ေလာက္ ရွိေတာ့မွ လည္ပင္းက အရင္ကထက္ နည္းနည္း ပိုႀကီးလာတယ္ ထင္လို႔ ေပ်ာက္-မေပ်ာက္ ေသခ်ာသြားေမးမယ္ဆိုၿပီး ထပ္သြားေတာ့ အရင္ျပတဲ့ အထူးကုပါပဲ၊ ေဆး ၁ လစာ ထပ္ေပးစားပါတယ္။ ေဆးနာမည္က Thyrosit 100mcg ပါ။ နံနက္အစာ စားၿပီး ၁ လံုးေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ေဆးစားၿပီး မသက္သာရင္ေတာ့ အသားကိုယူ စစ္မယ္ေျပာပါတယ္။ ေသြးေတာ့ စစ္ၿပီးပါၿပီ။ သိခ်င္တာက က်မလည္ပင္းက တျဖည္းျဖည္း ႀကီးလာမဲ့သေဘာ ရွိပါသလား။ အသားကို စစ္ရင္ေရာ ပိုက္ဆံ အရမ္းကုန္မွာလား။ ခြဲရမဲ့အေနအထားေရာ ရွိႏုိင္ပါသလား။

• လည္ပင္းၾကီးနဲ႔ ဆိုင္တဲ့ေရာဂါေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ ငယ္ကတည္းကဆိုရင္ ေနရာေဒသအလိုက္ ျဖစ္တတ္တဲ့ အိုင္အိုဒင္းဆား နည္းရာ အရပ္ေဒသမွာ ေနခဲ့ရသူျဖစ္မယ္။ အရြယ္အစားၾကီးေနမယ္။ Simple Goiter ရိုးရိုး-လည္ပင္းၾကီးေရာဂါလို႔ ေခၚတယ္။ ၾကည့္ရတာ တမ်ိဳးျဖစ္ေနတာကလြဲရင္ ဘာမွ စိုးရိမ္စရာ မလိုဘူး။ အိုင္အိုင္ဒင္းဆား အျမဲစားေနရမယ္။ ၾကီးလာတာကို တခ်ိန္ခ်ိန္မွာ ခြဲရတယ္။ ကင္ဆာလဲ မျဖစ္ဘူး၊ မ်ိဳရတာလဲ မခက္ဘူး၊ အသက္ရွဴလဲ မခက္ဘူး။ ျပန္ေသးသြားတယ္ဆိုတာ မရွိသေလာက္ဘဲ။
• ေနာက္အမ်ိဳးေတြက ေဟာ္မုန္းေတြနဲ႔ ဆိုင္တယ္။ နည္းသူရွိတယ္၊ မ်ားသူရွိတယ္။ မ်ားသူမွာ အရြယ္အစား မသိမသာသာ ၾကီးေနႏိုင္တယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးလံုး ေဆးအျမဲေသာက္ရတယ္။ မ်ားသူဆိုရင္ ခြဲတာလဲ လုပ္ရႏိုင္တယ္။ အႏုျမဴေဆးလဲ ေသာက္ရတတ္တယ္။ နည္းေနသူဆိုရင္ တသက္လံုးလိုလို ေဆးေသာက္ေနရမယ္။
• ေနာက္အမ်ိဳးေတြလဲ ရွိျပန္ေသးတယ္။ အသားပိုလို အက်ိတ္ျဖစ္တာ။ ၾကီးေနမယ္။ ကင္ဆာ နဲ႔ ကင္ဆာ-မဟုတ္တာ ႏွစ္မ်ိဳး ရွိျပန္တယ္။ ခြဲစိတ္ရမယ္။ ေဆးနဲ႔မရပါ။
• ေျပာျပတဲ့ေဆးက ေဟာ္မုန္း နည္းေနသူအတြက္ေပးတာ ျဖစ္တယ္။ ေရးထားတာရွိတယ္။ လည္ပင္ၾကီး ခြဲျပီးေနာက္ ေဟာ္မုန္းနည္းသြားလို႔ ျဖစ္တဲ့အေၾကာင္း ေရးဘူးတယ္။ Hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး ခြဲျပီးသည့္ေနာက္ (၁)
• ေဆးစစ္ရင္ ေသြးလည္းစစ္ရတယ္။ ေဟာ္မုန္း အနည္း-အမ်ား စစ္တာေျပာတာပါ။ နည္းေနသူကို အဲဒီေဆး Thyrosit ေပးမယ္။

၂။ က်မ ဒီေရာဂါနဲ႔ ကေလးယူလို႔ ရ-မရ သိခ်င္ပါတယ္။ က်မ (႕႕႕႕႕) ျပည္နယ္ (႕႕႕႕႕) ကပါ။ က်မ ေရာဂါက ခြဲမွ အဆင္ေျပမွာလား။ မခြဲရင္ တျဖည္းျဖည္း ႀကီးလာမဲ့သေဘာရွိတယ္။ ေနာက္ၿပီး ဒီေရာဂါက အစားအေသာက္ ေရွာင္ရမလား။ ေကာ္ဖီ၊ လက္ဖက္၊ ice tea ေသာက္လို႔ ရ-မရ။

• ေမးတာေတြ မေျဖခင္ ေသြးစစ္ေတာ့ လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္း အနည္း-အမ်ား သိခ်င္ေသးတယ္။ မ်ားမ်ား၊ နည္းနည္း ကေလးယူလို႔ ရပါတယ္။ တိတိက်က်ေတာ့ အေသအျခာသိရမွ ေျပာပါမယ္။ အစားအေသာက္ ေရွာင္စရာ မလိုပါ။ ခြဲဘို႔ဆိုတာလဲ အဲဒါသိမွ ေျပာပါမယ္။ ရိုးရိုးၾကီးေနသူေတြဟာ လွပခ်င္လို႔သာ ခြဲရတာ မ်ားပါတယ္။

၃။ တစ္ခ်ဳိ႕လူေတြက က်မကို ဒီအခုျပေနတဲ့ေဒါက္တာနဲ႔ မသက္သာရင္ ေနာက္အသစ္တစ္ေယာက္နဲ႔ ျပဖို႔ အၾကံေပးပါတယ္။ အဲ့လို ေဒါက္တာေျပာင္းတာ ဘာေတြ ထူးျခားသြားပါသလဲ။ ေျပာင္းဖို႔ သင့္မသင့္ ေျဖၾကားေပးပါ။ က်မ Thyrosit ေဆး ေသာက္ေနတာ 10 လံုး ရွိေနပါၿပီ။ က်မျပေနတဲ့ (႕႕႕႕႕) ေဒါက္တာက တစ္လစာ အလံုး 30 ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ေဆးကုန္ၿပီးမွ ေဆးရုံကို ျပန္လာခိုင္းပါတယ္။ ေဆးက မနက္အစာစားၿပီး ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်မအလုပ္ခ်ိန္ရဲ့ အေျခအေနေၾကာင့္ ေန႔လယ္ ၁၂ ခြဲ ၁ နာရီေလာက္မွ ေသာက္ျဖစ္ပါတယ္။ အခု က်မ ျဖစ္ေနတာက ေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း မနက္အိပ္ရာထတဲ့ အခ်ိန္ကစၿပီး ေမာၿပီး ရင္ေတြ တုန္ေနတယ္။ ေခါင္းမူးေနတယ္။ ေနာက္ နည္းနည္း သက္သာလို႔ အလုပ္ နည္းနည္းပါးပါး ျပန္လုပ္တာနဲ႔ ျပန္ေမာၿပီး မလုပ္ႏုိင္ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အဲ့လိုျဖစ္ေနတာ ေဆးနဲ႔ ဆိုင္ပါသလား။ ဒါမွမဟုတ္ က်မ အားနည္းလို႔ ျဖစ္တာပါလား။ ေဆးနဲ႔ ဆိုင္ရင္ က်မေဆးရံုကို ျပန္သြားသင့္သလား။ အားနည္းေနရင္လည္း ဘာေတြ လုပ္သင့္ေၾကာင္းကို ညြန္ၾကားေပးပါရွင့္။

• Thyrosit = Levothyroxine sodium salt ေဆးကို Hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး-ေဟာ္မုန္းေရာဂါ အတြက္ ေပးတယ္။
• ေဆးစေသာက္ျပီး ၄-၆ ပါတ္ေနမွ ေဆးအစြမ္းျပတယ္။
• ကီလို ၇ဝ ရွိသူတေယာက္ကို 100-125 mcg/day ေပးတယ္။ အသက္ၾကီးရင္ နည္းေပးမယ္။ 200 mcg/day အထိ ေပးရတယ္ဆိုတာ ရွားတယ္။ လူနာမွာ ႏွလံုးေရာဂါအခံရွိေနရင္ 25-50 mcg/day ကေနစေပးမယ္။
• Thyroid cancer လည္ပင္းၾကီး-ကင္ဆာျဖစ္ေနသူေတြကိုလဲ ခြဲစိတ္တာ၊ ဓါတ္ကင္တာေတြအျပင္ ဒီေဆး ေပးတယ္။
• ကိုယ္ဝန္ရွိေနလဲ ေသာက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးနည္းနည္းပိုေပးရတတ္တယ္။
• ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးမ်ား = ေခါင္းကိုက္၊ အအိပ္ပ်က္၊ စိတ္တို၊ စိုးရိမ္စိတ္ကဲ၊ စိတ္လႈတ္ရွာမႈမ်ား၊ ကိုယ္ပူ၊ မ်က္ႏွာနီျမန္း ေခြ်းထြက္၊ အစားအေသာက္ စားခ်င္စိတ္ေျပာင္း (ပိုစားခ်င္လာ)၊ လူပိန္တတ္တယ္။ အပူကို သူမ်ားေလာက္ မခံႏိုင္။ ေျခ-လက္တုန္၊ ရင္တုန္၊ ရင္ခုန္ႏွဳန္းျမန္၊ ေသြးဖိအားတက္၊ ႏွလံုးေရာဂါ အခံရွိသူ ဆိုးလာႏိုင္။ အသက္ရွဴၾကပ္၊ ဝမ္းပ်က္၊ ဗိုက္ေအာင့္၊ ဆံပင္ကြ်တ္၊ အရိုးအားနည္း၊ ရာသီရက္မမွန္၊ ကေလးရဘို႔ ခက္ခဲ၊
• အမ်ားသံုးေလ့ရွိတဲ့ Antacids ေလနာသက္သာေဆး (Aluminum & Magnesium Hydroxides) နဲ႔ Ferrous Sulfate ေသြးအားေကာင္းေဆးေတြေၾကာင့္ ေဆးစုပ္ယူမွာကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ဒီေဆးေတြနဲ႔ ၄ နာရီျခား ေသာက္ပါ။
• ေဆးမေသာက္ခင္ ဆရာဝန္ကို အသိေပးဘို႔လိုမွာေတြ ရွိတယ္။ ကိုယ္ဝန္ရွိေန-မေန၊ ကေလးကိုႏို႔တိုက္ေန-မေန၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်င္တယ္။ ႏွလံုးေရာဂါရွိ-မရွိ၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ေသြးမခဲတတ္တဲ့ေရာဂါ၊ တျခားထူးျခားေရာဂါေတြ ရွိ-မရွိ။
• ေဆးကို ဆရာဝန္ညႊန္တဲ့အတိုင္း အတိအက်ေသာက္ပါ။
• ေဟာ္မုန္းကို အစာထိုး ေသာက္ရတဲ့ေဆးျဖစ္လို႔ transient hypothyroidism ေရာဂါကလြဲရင္ တသက္လံုး ေသာက္ေနရတတ္တယ္။
• ေဆးကို အမ်ားအားျဖင့္ တေန႔မွာ တၾကိမ္ထဲ ေသာက္ခိုင္းတယ္။ ေဆးကို အစာမရွိခ်ိန္မွာ ေသာက္သင့္တယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

Goitre လည္ပင္းၾကီးေရာဂါအေၾကာင္း ေရးထားျပီးစာေတြရွိပါတယ္။ လင့္ခ္ေတြေတာ့ မလုပ္အားေသးပါ။
1. Carbimazole လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းမ်ားျခင္းအတြက္ေဆး၏ ဆိုးက်ိဳးမ်ား
2. Hyperthyroidism and Fertility လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါ နဲ႔ သား-သမီးရႏိုင္ျခင္း
3. Hyperthyroidism လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါ
4. Hypothyroid in Children လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါ ကေလးမွာာလာျဖစ္
5. Hypothyroidism လည္ပင္းၾကီး ခြဲျပီးသည့္ေနာက္
6. Nuclear Medicine အႏုျမဴေဆးပညာ
7. Thyroid Disorders လည္ပင္းၾကီးေရာဂါေတြ
8. Thyroid Function Tests လည္ပင္းၾကီး ေဟာ္မုန္း စစ္ေဆးျခင္း
9. Thyroid လည္ပင္းၾကီးေရာဂါ
10. Thyrosit လည္ပင္းၾကီး-ေဟာ္မုန္းေဆး
11. Thyrox လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းေဆး တသက္လံုးေပး
12. Toxic goiter Q and A လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းမ်ားေနျခင္း

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ