Vertigo အမူးေရာဂါ

၁။ မဂၤလာပါဆရာ က်ေနာ့္အသက္ ၅၂ နွစ္ပါ။ အသက္ ၃၇ နွစ္မွာ လည္ပင္းအရိုးၾကီးေပါင္းျဖစ္ပါတယ္။ အသက္ ၅၀ မွာ မူးတဲ႔ေဝဒနာခံစားရပါတယ္။ အေပၚေမာ့္ၾကည့္တဲ႔အခါ ညာေစာင္းအိပ္တဲ႔အခါ မူးပါတယ္။ အဲဒီမူးတာနဲ႔ဘဲ အလုပ္ကေန အိမ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာေဆးျပန္ကုတာသက္သာပါတယ္ဆရာ။ အခုအသက္ ၅၂ မွာ နားအတြင္းကအသံ  ျမည္ေနတာပါ။ ထိုင္ရာကထတဲ႔အခါ ညာ-ဘယ္ဘက္ေစာင္းအိပ္တဲ့အခါ၊ ဘုရားဦးခ်ေနတဲ့အခါ နားထဲကအသံေတြျမည္ေန ပါတယ္ဆရာ။ ကိုယ္ကိုျပန္မတ္လိုက္ယင္ေတာ့အသံမျမည္ေတာ့ပါ။ ေလးစားစြာျဖင့္။

၂။ ဆရာရွင့္ က်မအသက္က ၄၁ ႏွစ္ပါရွင့္။ ကေလးႏွစ္ေယာက္ရွိပါတယ္ရွင့္။ အျခားေထြေထြထူးထူးေရာဂါမရွိပါဘူးရွင္။ လြန္ခဲ႔တဲ့ ၂၀၁၅ တုန္းကတခါ၊ အခု ၂၀၁၇ ေဖေဖၚဝါရီထဲမွာတခါ  မ်က္စိကေလးေစာင္းႀကည့္လို႔မရေအာင္ကို မူးတာပါရွင့္။ ေခါင္းကိုလည္း နည္းနည္းေလးမွလွဳပ္မရဘဲ မ်က္စိမွိတ္ထားမွ ေနသာပါတယ္။ စားသမ်ွအကုန္အန္ထြက္ျပီး ေတာ္ေတာ္ေလးေနရခက္ပါတယ္။ အိမ္နားကေဆးခန္းက အာရံုေႀကာအေအးပတ္တာလို႔ေျပာပါတယ္ရွင့္။ က်မထပ္ျဖစ္မွာ အရမ္းေႀကာက္ပါတယ္ဆရာႀကီးရွင့္။ အဲဒီေရာဂါက ဘာအေႀကာင္းေတြေႀကာင့္ ျဖစ္တတ္ပါသလဲ။ ထပ္မျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုဆင္ျခင္ေနထိုင္ရမလဲဆိုတာ ေက်းဇူးျပဳျပီးေျဖႀကားေပးပါရွင္။

Vertigo ဗာတိုင္ဂို အမူးေရာဂါျဖစ္ရင္ လည္ေနသလိုမူးတယ္။ ျမင္ျမင္သမွ်က လည္ေနသလိုထင္တယ္။ ဟန္ခ်က္မထိန္းႏိုင္ပဲ ထိုင္က်၊ လဲက်ေတာ့မယ္။ နားအတြင္းဆံုးအစိတ္အပိုင္းနဲ႔သက္ဆိုင္တယ္။ အတြင္းနားကေန ဦးေႏွာက္ကို ကမာၻ႔ဆြဲအား အေျခအေနကို သတင္းပို႔ေပးေနျပီး ကိုယ္ခႏၡာကို ထိန္းႏိုင္ေအာင္ကူညီေနတယ္။

မူးပံုမူးနည္းကေတာ့ Spinning ဂ်င္လွည့္သလိုမူးတာ၊ Tilting ေစာင္းသြာသလိုခံစားရတာ၊ Swaying ဖယ္ရမ္းခံရသလို ခံစားရတာ၊ Unbalanced မွေခ်ပ်က္တာ၊ Pulled to one direction တဖက္ဖက္ကိုဆြဲယူခံရသလို အမ်ိဳးမ်ိဳးမူးႏိုင္တယ္။ မူးတာနဲ႔အတူ ပ်ိဳ႕ခ်င္လာႏိုင္တယ္။ ေလတက္မယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ေခြ်းျပန္မယ္။ နားထဲမွာဝီဝီ မည္ေနမယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ လႈပ္ရွားတာမွာ ဆတ္ကနဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။

BPPV ဆိုတဲ့အမူးေရာဂါမွာေတာ့ အတြင္းနားမွာ ပံုေဆာင္ခဲေလးေတြ မလိုအပ္ပဲစုေဝးေနရာေန မူးေစတယ္။ အသက္ၾကီးတာနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။

Meniere's disease ေရာဂါမွာေတာ့ အတြင္းနားမွာ အရည္စုေဝးေနလို႔မူးေစတယ္။ နားအၾကားကိုပါထိခိုက္ႏိုင္တယ္။

Vestibular neuritis ဒါမွမဟုတ္ labyrinthitis ေရာဂါမွာေတာ့ အတြင္းနားကို ပုိးဝင္ရာကေနျဖစ္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တာမ်ားတယ္။

အမူးေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ တျခားအေၾကာင္းခံေတြလည္းရွိေသးပါတယ္။ ဦးေခါင္းကိုထိခိုက္မိတာ၊ ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြနဲ႔ မိုင္ဂရင္းေရာဂါေတြျဖစ္ၾကတယ္။

ေဆးမလိုပဲ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ Vestibular rehabilitation နည္းမွာ ဖီဇစ္ကယ္လ္သာရပီလုပ္ေပးတယ္။ Canalith repositioning maneuvers နည္းမွာဖစ္သူေတြကို BPPV ကိုယ္ခႏာလႈတ္ရွားမႈေတြအတြက္ နည္းနာေတြ သင္ေပးမယ္။ Infection ပိုးဝင္ေနသူကို ပိုးေသေဆးေပးမယ္။ Meniere's disease ျဖစ္သူကို diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆးေပးမယ္။ Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္း တခ်ိဳ႕မွာလိုမယ္။

 Migraine Emergency treatment မိုင္ဂရင္း အေရးေပၚေဆးမ်ား (အန္တာကို သက္သာေစသည္။ အိပ္ခ်င္မည္။)
1. Ergotamine Inhalation and Rectal, Not for Coronary disease, Prgenancy and Hypertension (ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားမွအပ) ရွဴေဆး၊ စအိုမွလည္းေပးသည္။
2. Chlorpromazine 0.1 mg/Kg IV, Excellent antiemetic ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
3. Prochlorperazine 10 mg IV, Excellent antiemetic ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
4. Metoclopramide 10-20 mg IV, Excellent antiemetic ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
5. Dihydroergotamine (DHE) 0.75 to 1 mg Slow IV, Not for Coronary disease, Prgenancy and Hypertension (ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားမွအပ) ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
6. Sumatriptan 6 mg S/C, Not for Coronary disease, Prgenancy and Hypertension (ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားမွအပ) အေရျပားေအာက္-ထိုးေဆး၊
7. Ketorolac 60 mg IM အသားထဲထိုးေဆး၊

Acute Periphreral Vertigo Emergency treatment ရုတ္ရက္ အျပင္းအထန္ေခါင္းမူးေရာဂါအတြက္ အေရးေပၚ ေဆးမ်ား
1. Meclizine 25 mg တေန႔ ၁-၂-၃ ၾကိမ္ ေသာက္ေဆး၊ (ကြ်န္ေတာ္ တခါတခါေသာက္ရပါတယ္။)
2. Scopolamine 0.5 mg Intra-dermal patch 3-4 times a day (Behind ear) နားေနာက္မွာ ကပ္ခြါေဆး၊
3. Dimenhydrinate 50-100 mg IM or PO 4 hourly အသားထိုးေဆး နဲ႔ ေသာက္ေဆး၊
4. Diphenhydramine 25-50 mg IM or PO 6 hourly အသားထိုးေဆး နဲ႔ ေသာက္ေဆး၊
5. Cyclizine 50 mg တေန႔ ၄-၆ ၾကိမ္ ေသာက္ေဆး၊
6. Hydroxyzine 25-50 mg 6 hourly ေသာက္ေဆး၊
7. Promethazine 25-50 mg 6-8 hourly ေသာက္ေဆး၊

• BPPV အရက္မေသာက္ဘဲ မူးတဲ့ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/bppv.html
• Vertigo အမူးေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/vertigo.html
• Dizziness အမူးေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/06/dizziness.html
• Acute Periphreral Vertigo အမူးေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/08/acute-periphreral-vertigo.html
• PPPD ေခါင္းမူးေရာဂါတမ်ိဳး http://doctortintswe.blogspot.com/2017/05/pppd.html
• Migraine (1) မိုင္ဂရင္း (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/migraine-2.html
• Migraine (2) မိုင္ဂရင္း (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/migraine-2.html
• BPPV အရက္မေသာက္ဘဲ မူးတဲ့ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/bppv.html

Dr. တင့္ေဆြ