Contraceptives and breastfeeding ကိုယ္ဝန္တားေဆးမ်ား ႏွင့္ ကေလးႏို႔တိုက္ျခင္း

၁။ မဂၤလာပါဆရာ မိခင္နို႔အျပည့္အဝတိုက္ရင္ သားဆက္ျခားနည္းတစ္ခုခုသံုးစရာလိုပါသလား ဆရာ။
၂။ ဆရာ သမီးက ကေလးေမြးထားတာ ၄၇ ရက္ရွိပါျပီ။ ခုထိရာသီမလာေသးပါဘူး။ ဘယ္ေတာ့မွလာတတ္ပါသလဲ။
ျပီး ေဆးက နို႔တိုက္မိခင္ေသာက္တဲ့တားေဆးရွိတယ္ေျပာက်ပါတယ္ ဆရာေဆးနာမည္ေဘးညြန္ေပးပါေနာ္ ကေလးမရခင္ေတာ့ မာဗလြန္ ၂၈ ေသာက္ခဲ့ပါတယ္။ သမီးနဲ႔လည္းတည့္ပါတယ္။ နို႔တိုက္မိခင္ေသာက္ တားေဆးေလးေျပာေပးပါရွင့္။
၃။ ဆရာ႐ွင့္ ကေလးေမြးၿပီးကတည္းက သားဆက္ျခားတဲ့အေနျဖင့္ သံုးလခံေဆးထိုးထားပါတယ္ဆရာ။ သံုးေခ်ာင္း ထိုးဖူးပါတယ္ဆရာ။ ကေလး ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ေတာ့ marvelon 28 ဆက္ေသာက္ပါတယ္။ ခုကေလး ၁ ႏွစ္နဲ႔ ၁ဝ လ႐ွိပါၿပီ။ ႏို႔လဲမျဖတ္ရေသးပါဘူး။ ခုသမီးတားေဆးျဖတ္လိုက္ပါၿပီဆရာ။ အဲ့ဒါေနာက္ကေလး ထပ္ယူရင္ ကိုယ္၀န္ခ်က္ခ်င္း ကပ္ႏိုင္လားဆရာ ႏို႔တိုက္တဲ့အခ်ိန္ တားေဆးစားရင္ ႏို႔ထြက္နဲေစတာလား ကေလးကိုေရာဆိုးက်ိဳးေပးႏိုင္ပါသလားဆရာ။ သမီး OG က ႏို႔တိုက္ေနရင္ တားေဆးလံုးဝ မစားရဘူးလို႔ေျပာလို႔ပါ။ ဆရာ့ေဆာင္းပါးထဲမွာ ေဟာ္မုန္း ၁ မ်ိဳးထဲပါတာ စားရင္ေတာ့ ရတယ္လို႔ေရးထားတာေတြ႔လို႔ပါ။ ခုတားေဆးျဖတ္လိုက္ေတာ့ ရာသီလဲမမွန္ပါဘူးဆရာ။ အရင္လိုရာသီ လစဥ္ျပန္မွန္ေအာင္ ဘာလုပ္ရမလဲဆရာ။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ ၁၆ ပတ္ရွိရင္ ႏို႔ေတြကေန ႏို႔ရည္ထြက္ႏိုင္ေျခရွိလာျပီ။ အရြယ္အစား ၾကီးထြားလာလို႔ပါ။ ဒါေပမဲ့ အခ်င္းကေန ထုတ္ေပးေနတဲ့ (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ (ပရိုဂ်က္စတင္) ေဟာ္မုန္းေတြေၾကာင့္ ႏို႔ထြက္ေအာင္လုပ္ေပးေသး၊ ဦးေနာက္မွာရွိတဲ့ (ပစ္က်ဴထရီ ဂလင္း) ကေန ႏို႔ထြက္ေဟာ္မုန္းကို ထြက္မလာေအာင္ တားထားေသးတယ္။

ကေလးဖြါးျပီး အခ်င္းက်တာနဲ႔ (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ (ပရိုဂ်က္စတင္) ေတြ နည္းလာျပီး ေျပာခဲ့တဲ့ ႏို႔ထြက္ေဟာ္မုန္း (ပရိုလက္တင္) ထြက္လာျပီးသကာလ ႏို႔ေတြကေန ႏို႔ရည္ေတြ ထြက္ေတာ့မယ္။ တခုရွိျပန္တာက ကေလးကို ႏို႔မတိုက္ရင္ေတာ့ အဲလို မျဖစ္ေတာ့ ျပန္ဘူး။ ကေလးက ႏို႔ကို စို႔ (စုပ္) တာကေန ႏိုးဆြေပးတဲ့သေဘာ သက္ေရာက္တယ္။

ကေလးမီးဖြါးျပီး ရာသီျပန္လာတာ မတူၾကပါ။ ကေလး တလခြဲရွိတဲ့အထိ တားေဆးမသံုးဘဲလဲ ေနႏိုင္တယ္။ ကေလးႏို႔ျဖတ္ျပီးရင္ ၾကိဳက္တဲ့နည္းကို ေျပာင္းသံုးႏိုင္တယ္။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲကို ကေလး ၆ လရျပီးမွာသံုးရင္ ႏို႔ထြက္နည္းတာကို ေရွာင္ႏိုင္မယ္။ ကေလးကို ႏို႔တိုက္ေပးေနရင္ ေနာက္ကေလး ရဘို႔ ေဝးတတ္တယ္။ ရာသီမဆင္း၊ ကေလးမရတာမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ကေလးေမြျပီးတဲ့ေနာက္ အမ်ိဳးသမီးမ်ားဟာ ခင္ပြန္းနဲ႔ အတူျပန္ေနတာမွာ ျမန္ၾကတာ မ်ားတယ္။ ၄ ပတ္ဆိုရင္ ၃ ပံု ၁ ပံုနဲ႔ ၈ ပတ္ဆိုရင္ ၈၈% လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။

ကိုယ္ဝန္တားေဆးေတြက နာမည္အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႔ လာတယ္။ အမ်ိဳးသမီး အမ်ိဳးမ်ိဳးကို သက္ေရာက္ေစတာကလဲ အမ်ိဳးမ်ိဳး ရွိႏိုင္တယ္။ ကုိယ္ဝန္တား စားေဆးေတြထဲမွာ အမ်ားဆံုး သံုးေနၾကတာက ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲ၊ တေန႔တလံုး စားရတဲ့ ေဆးမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေဟာ္မုန္းေတြဆိုတာ (အီစထိုဂ်င္) နဲ႔ (ပရိုဂ်က္စတင္) ေတြျဖစ္တယ္။ ကေလး ႏို႔တိုက္သူေတြနဲ႔ သိပ္မကုိက္ဘူး။ ဒီေဆးမ်ိဳးထဲမွာပါတဲ့ (အီစထိုဂ်င္) က ႏို႔ထြက္နည္းေစမယ္။

ကေလး ႏို႔တိုက္တံုးသံုးႏိုင္တဲ့ ကိုယ္ဝန္တားေဆးမ်ား
၁။ Depo-Provera ၃ လခံထိုးေဆးလဲ သံုးႏိုင္တယ္။
၂။ Progestin-only pill (POP) တမ်ိဳးထဲပါတဲ့ တားေဆးမ်ိဳးက ပိုအဆင္ေျပတယ္။ ဒီေဆးမ်ိဳးကို Mini pill လို႔လဲ ေခၚတယ္။ တားေဆးထဲက ေဟာ္မုန္းဟာ မိခင္ႏို႔ရည္ထဲ မေရာက္ႏိုင္လို႔ ကေလးကိုဒုကၡမေပးပါ။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးပါအမ်ိဳးအစားထက္ ကိုယ္ဝန္တားရာမွာ ထိေရာက္မႈ ရာႏွဳန္းနည္းတယ္။ ေဆးကိုေန႔တိုင္းမွန္မွန္နဲ႔ အခ်ိန္လဲမွန္မွန္ေသာက္ဘို႔ သတိၾကီးရမယ္။ ေဆးနာမည္ေတြက Exluton, Micronor, Nor-QD နဲ႔ Ovrette ေတြျဖစ္တယ္။
၃။ Progestin-only implants အေရျပားေအာက္မွာ ထည့္ထားရတဲ့ အေခ်ာင္းမ်ိဳးသံုးႏိုင္တယ္။ ဥပမာ Norplant and Jadelle (Norplant II), Implanon, Sino-implant (II) (Zarin, Femplant and Trust), Nexplanon ေတြကို သံုးႏိုင္တယ္။
၄။ Barrier methods အဖံုး-အကာ-အစြပ္နည္းေတြထဲက Condom (ကြန္ဒြမ္) က ပိုအဆင္ေျပႏိုင္တယ္။ Diaphragm (ဒိုင္ယာဖရမ္) နည္းကေတာ့ ကေလးေမြးျပီးစမွာ အရြယ္အစား ရင္စားျပန္မရေသးလို႔ အေနမေတာ္ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
၅။ Intrauterine system (IUS), IUD with progestogen, IntraUterine Contraceptive (IUC) လို႔ ေခၚတာက သားအိမ္အဝမွာ (ပရိုဂ်က္စတင္) တမ်ိဳးထဲသာ ပါလို႔ ႏို႔ထြက္တာကို မသက္ေရာက္ေစဘူး။
၆။ Intrauterine devices (IUD) သားအိမ္ထဲ (ေကာပါး-တီ) ထည့္နည္းမွာ ဘာေဟာ္မုန္းမွ မပါလို႔ ႏို႔ထြက္တာကို သက္ေရာက္မႈ မရွိပါ။

Vaginal rings သေႏၶတား သားေရကြင္း ထဲမွာလဲ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲပါလို႔ ႏို႔ထြက္နည္းမယ္။ Contraceptive patch = Transdermal patch (Evra, Ortho Evra) ထဲမွာ Estrogen နဲ႔ Progestin hormones ေတြပါလို႔ ႏို႔ထြက္နည္းေစမယ္။

Dr. တင့္ေဆြ