Waterborne Diseases ေရကတဆင့္ကူးစက္သည့္ ေရာဂါမ်ား

ေရကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြဟာ မသန္႔ရွင္းတဲ့ေရနဲ႔ ပတ္ဝန္းက်င္ကေနျဖစ္ေစတယ္။ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲျခင္းနဲ႔ ဆက္စပ္ျပီး ျမစ္ေရၾကီးျခင္းနဲ႔ မိုးေခါင္ျခင္းကဆက္ျပီး ေသာက္ေရ သံုးေရမသန္႔ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ေရထဲကို အညစ္အေၾကးေတြ ကူးစက္မယ္။ ဝမ္းေလွ်ာဝမ္းပ်က္ေၾကာင့္ ကမာၻမွာႏွစ္စဥ္ လူ ၂ သန္းေသဆံုးေနရတယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ အမ်ားဆံုး။

ေရာဂါရေစတဲ့ပိုးမႊား၊ အဆိပ္အေတာက္၊ လူနဲ႔မသင့္တဲ့ ဓါတ္ပစၥည္းေတြပါဝင္ေနတဲ့ မသန္႔ရွင္းတဲ့ေရကို ေသာက္သံုးမိရင္ ကူးစက္ေရာဂါေတြရႏိုင္တယ္။ ကူးစက္ေရာဂါမ်ားထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနရဲ႕ ၁၉၇၂-၂ဝဝဝ စာရင္းအရ ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႔ႏိုင္တယ္။

ပိုးအမ်ိဳးအမည္ႏွင့္ ရာခိုင္ႏွဳန္း
1. Giardia lamblia 35.8% ဝမ္းပ်က္ေရာဂါ၊
2. Shigella spp. 11.4% ဝမ္းကိုက္ေရာဂါ၊
3. Hepatitis A 6.3% အသည္းေရာင္ ေအ ေရာဂါ၊
4. Noroviruses 5.7% ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါ၊
5. Campylobacter jejuni 4.5% အစာလမ္းေရာဂါ၊
6. Cryptosporidium 4.2% အစာလမ္းေရာဂါ၊
7. Samonella, nontyphoidal 3.9% အစာလမ္းေရာဂါ၊
8. Escherichia coli O157-H7 2.4% အစာလမ္းေရာဂါ၊
9. Salmonella Typhi 1.3% တိုက္ဖြိဳက္ေရာဂါ၊
10. Vibrio cholera 0.6% ကလာဝမ္းေရာဂါ၊
11. Enterotoxigenic Escherichia coli 0.3% အစာလမ္းေရာဂါ၊
12. Yersinia enterocolitica 0.3% အစာလမ္းေရာဂါ၊
13. Rotavirus 0.3% ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါ၊
14. Entamoeba histolytica 0.3% အမီးဘားဝမ္းကိုက္ေရာဂါ၊
15. Plesiomonas shigelloides 0.3% အစာလမ္းေရာဂါ၊
16. Small round virus 0.3% အစာလမ္းေရာဂါ၊
17. Miscellaneous chemicals 0.3% ဓါတုပစၥည္းမ်ား။

ေရကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြဟာ ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုုင္းရပ္စ္နဲ႔ ဆစ္စ္ေတြကေနျဖစ္ေစတယ္။
1. Travelers' Diarrhea ခရီးသြားဝမ္းပ်က္ေရာဂါ၊
2. Giardia and Cryptosporidium ဂိုင္ယာဒီးယားႏွင့္ ခရစ္ပတို စပိုဒီယမ္ေရာဂါ၊
3. Dysentery ဝမ္းကိုက္ေရာဂါ၊
4. Salmonella ဆာလ္မိုနဲ႔လားေရာဂါ၊
5. E. coli အီးကိုလိုင္ေရာဂါ၊
6. Typhoid Fever တိုက္ဖြိဳက္ေရာဂါ၊
7. Cholera ကာလဝမ္းေရာဂါ၊
8. Hepatitis A အသည္းေရာင္ေအေရာဂါ၊
9. Hepatitis E အသည္းေရာင္အီးေရာဂါ၊
10. Campylobacter ကမ္ဖိုင္လိုဘက္တာေရာဂါ။

ေရသန္႔နည္းမ်ား
၁။ ကလိုရင္းေဆးနည္း
ေရ ၁ ဂါလံထဲကို Chlorine bleach (sodium hypochlorite) အလြယ္ဝယ္ရ အိမ္သံုး ဘလိခ်္ ေခၚ ခြ်တ္ေဆး ၁ဝ စက္ ထည့္ျပီး မိနစ္ ၃ဝ ၾကာေစာင့္ပါ။ ကလိုရင္းအနံ႔မရေသးရင္ အဲဒီအတိုင္း ေနာက္တၾကိမ္ ထပ္လုပ္ပါ။ သန္႔ထားျပီးေရက ကလိုရင္းနံ႔ ေပ်ာက္လိုရင္ ေရကို ပြက္ေအာင္အပူေပးပါ။

Chlorine ကလိုရင္းဆိုတာ sodium hypochlorite solution (NaOCl) နဲ႔ solid calcium hypochlorite (Ca(OCl)2 တမ်ိဳးမ်ိဳးကို သံုးႏိုင္တယ္။ ေရ ၁ လီတာထဲကို ကလိုရင္း (5.25% chlorine) ၂ စက္ (0.1 mL) ထည့္ျပီးသမေအာင္ေရာပါ။ ဖံုးထားပါ။ နာရီဝက္ ေစာင့္ရင္ ေသာက္လို႔ရျပီ။ အမ်ားဆံုး ၈ စက္ပါတဲ့ေရအထိသံုးႏိုင္တယ္။

၂။ Aquatabs ေရသန္႔ေဆးျပားနည္း
ေဆး ၁ ျပားကေန ေရအၾကည္ ဂါလံဝက္၊ ေရအေနာက္ ၁/၅ ဂါလံကို သန္႔ေပးႏိုင္တယ္။ ေရေနာက္ေနရင္ အရင္စစ္ေပးပါ။ အနယ္ထိုင္ေစပါ။ အဲဒီေရအတြက္ ေဆး ၁ ျပား 0.8 quarts လို႔လဲ သတ္မွတ္ထားတယ္။ ဒီေဆးျပားဟာ ရိုးရိုးေရေရာ သူမ်ားေတြက သန္႔ေအာင္လုပ္ထားတာကို ေသခ်ာေစဘို႔ အတြက္ပါ လူေသာက္ေရအျဖစ္သံုးႏိုင္တယ္။ ျမစ္ေရ၊ ေခ်ာင္းေရ၊ ကန္ေရ၊ က်ံဳးေရ၊ တြင္းေရ၊ ေလွာင္ေရ အားလံုးအတြက္ ျဖစ္တယ္။ ေရအပူခ်ိန္ 4°C အထိရတယ္။ မသန္႔ဘူးထင္တဲ့ေရကို သန္႔တဲ့ထည့္စရာထဲထည့္ပါ။ Aquatabs ေဆး ၁ ျပားကို ေရ 1/5 gallon (0.75 litres) ထဲ ထည့္ပါ။ ၁ဝ မိနစ္ၾကာေရာေမႊေပးပါ။ ၃ဝ မိနစ္ေစာင့္ပါ။ 6.5 ppm (6.5 mg/L) chlorine solution ရလာမယ္။ အခန္းတြင္းအပူခ်ိန္ရွိတဲ့ေရ ၂ ကြာတ ကို Aquatabs ၁ ျပားထည့္ပါ။ 2.6ppm (2.6mg/L) chlorine solution ရလာေအာင္ ၁ဝ မိနစ္ၾကာေရာေမႊပါ။ ၃ဝ မိနစ္ေစာင့္ပါ။

ျမန္မာျပည္မွာ ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ား ေရၾကီးေနသတဲ့။ ေဘးအႏၲရာယ္ကေန အျမန္လြတ္ကင္းၾကပါေစ။ ပံုေတြကို ေဖ့စ္ဘြတ္ကေနယူပါတယ္။ ေက်းဇူး။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၅-၈-၂ဝ၁၄
၂၈-၇-၂ဝ၁၈