Sinus ဆိုင္းနပ္စ္ေရာဂါ

ပံုၾကည့္ျပီး မကုလားမေတြ လက္ေတြ-ေျခေတြမွာ လုပ္ၾကတဲ့ Mehndi (မင္ဒီ) ကုိ မ်က္ႏွာမွာ အလွျခယ္ထားတယ္ မထင္ပါနဲ႔။ နဖူး နဲ႔ မ်က္လံုးၾကားမွာနာတယ္။ အေပၚသြားေတြနာမယ္။ မ်က္ႏွာက ျပည့္ေနသလိုခံစားရမယ္။ ႏွာေခါင္း ပြစိပြစိျဖစ္မယ္။ ဒါဆိုရင္ (ဆိုင္းနပ္စ္) ျဖစ္ေနႏိုင္တယ္။

Air Spaces ေခါင္းရိုးခြံထဲမွာ ေလခိုေနတဲ့ အေခါင္းေလးေတြ ရွိတယ္။ အေခါင္းေလးေတြကို Mucous membranes အလႊာပါးေလးနဲ႔ ဖံုးထားတယ္။ Sinuses ေတြဟာ fingerprints လူ႔လက္ေဗြေတြလို တေယာက္နဲ႔ တေယာက္ မတူၾကပါ။ ဘယ္-ညာ မွာ (၄) စံုရွိတယ္။

1. Two frontal sinuses မ်က္လံုးေတြအထက္ နဖူးရိုးထဲမွာ (၂) ခု၊

2. Two maxillary sinuses ပါးရိုးထဲမွာ (၂) ခု၊ (ပံုထဲမွာ တရိဂံပံုေမွာင္ေနတဲ့ေနရာ)

3. Ethmoid sinuses ႏွာေခါင္းေနာက္ဖက္မွာအုပ္စုလိုက္ရွိတယ္၊

4. Sphenoid sinuses ႏွာေခါင္းေနာက္ဖက္ ဦးေႏွာက္ေအာက္မွာ

• What Is Sinusitis (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္) ဆိုတာ

ေခါင္းရိုးခြံထဲက အေခါင္းေလးေတြကိုဖံုးေနတဲ့ အလႊာပါးေလးမွာ အင္မတန္ေသးလွတဲ့ အေမႊးႏုႏုေလးေတြရွိတယ္။ cilia ေခၚတယ္။ အခြ်ဲရည္ကို အေပါက္ဘက္ဆီထြက္ေစဘို႔ ဖန္တီးထားတယ္။ ေခါင္းရိုးခြံထဲက အေခါင္းေလးေတြနဲ႔ ႏွာေခါင္းဟာ တနည္းနည္းနဲ႔ ဆက္ေနၾကလို႔ အခြ်ဲကို ထြက္သြားေစေအာင္လုပ္ေပးထားတယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္တာ၊ (အလာဂ်ီ) ရတာျဖစ္ရင္ အဲဒီေနရာေတြ ေရာင္ရမ္းလာတယ္။ အဲလိုေၾကာင့္ နီရဲျပီးေဖါင္းေနတာကို (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္) လို႔ ေခၚတယ္။

• Just a Cold at First အစကေတာ့ အေအးမိသလိုပါဘဲ

အေအးမိလို႔ေရာင္တာ နဲ႔ (အလာဂ်ီ) ျဖစ္တာေတြက ဒါတင္ အဆံုးသတ္မသြားရင္ေတာ့ (ဆိုင္းနပ္စ္) ေတြေရာင္တာ ျဖစ္လာေစႏိုင္တယ္။

• Stuffy, Puffy, and Sore ႏွာေခါင္းပိတ္၊ ႏွာေခါင္းပြစိပြစိျဖစ္ျပီး နာမယ္

အထဲမွာ ေရာင္တဲ့ေနရာလိုက္ျပီး နာတာခံရမယ္။ ႏွာေခါင္းက အရည္ေတြယိုမယ္။ ဝါမယ္၊ စိမ္းမယ္၊ ၾကည္မယ္။ အားယုတ္ေနမယ္။ အနံ႔ေကာင္းေကာင္းမရဘူး။ အရသာပ်က္မယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးမယ္။ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္။ ခံတြင္းအနံ႔ မေကာင္းျဖစ္မယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ေရွ႕ကုန္းရင္ပိုနာမယ္။ ကိုယ္ပူမယ္။

• Chronic Sinusitis နာတာရွည္ (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္)

ပံုထဲမွာ အျပာေရာင္ေနရာေတြက Maxillary sinuses (မက္ဆလယ္ရီ) ဆိုင္းနပ္စ္ႏွစ္ဖက္လံုးက အဖံုးလႊာပါးေလးေတြ ေရာင္ေန-ထူေနတာကိုျပတယ္။ အဲလို (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာင္ေနတာ ၃ လေက်ာ္ရွိေနျပီ။ နာတာရွည္ (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္) ေခၚတယ္။ တခါတေလ (ဗက္တီးရီးယား) ေတြလဲဝင္တတ္တယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီပိုးေတြေၾကာင့္ေတာ့ နာတာရွည္မျဖစ္ေစဘူး။ (ဆိုင္းနပ္စ္) တည္ရွိေနပံု၊ (အလာဂ်ီ)၊ အသားပိုအလံုး၊ ခုခံအားက်တာ၊ သြားေရာဂါေတြကေနလဲ နာတာရွည္ (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္) ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။

• Nasal Polyps ႏွာေခါင္းထဲက အသားပို

(ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာင္လာရင္ အဖံုးလႊာေလးေတြ ထူလာျပီးေရာင္မယ္။ သိသိသာသာထူတာျဖစ္ရင္ စပ်စ္သီးခိုင္လို ျဖစ္လာမယ္။ ဒါကို ႏွာေခါင္းထဲက အသားပိုလို႔ေခၚတယ္။ (ဆိုင္းနပ္စ္) ထဲကေန ႏွာေခါင္းထဲ တိုးထြက္လာတာလဲ ရွိတယ္။ ႏွာေခါင္းေပါက္ကို အနည္းနဲ႔အမ်ားဆို႔ပိတ္ေနမယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ လံုးဝနီးနီး ပိတ္ေနတယ္။

• Nasal Decongestants ႏွာေခါင္းထဲ ထည့္တဲ့ေဆးေတြ

ႏွာေခါင္းထဲ ထည့္တဲ့ Decongestants ေဆးေတြက ပိတ္ေနတာကို ပြင့္ေစျပီး စီဆင္းထြက္က်စရာကို ျဖစ္လာေစမယ္။ ခရီးသြားေနရတံုး၊ ေရာဂါဆိုးတာခံေနရတံုးမွာ သံုးတာ အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ရက္ရွည္သံုးတာ မေကာင္းပါ။ ၾကာၾကာသံုးရင္ ေျပာင္းျပန္အက်ိဳးရေစတယ္။ ႏွာေခါင္း ျပန္ပိတ္လာမယ္။ နာတာရွည္သမားေတြအတြက္ မေပးရပါ။

• Oral decongestants ပါးစပ္ကေသာက္ရတဲ့ စားေဆးေတာ့ ေပးတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳး သတိထားပါ။

ရက္တို (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာင္တာအတြက္ အေကာင္းဆံုးနည္းကေတာ့ Nasal steroid sprays ႏွာေခါင္းထဲ ထည့္ရတဲ့ (စတီရြိဳက္) ေဆးရည္ နဲ႔ Saline sprays ဆားရည္ျဖစ္တယ္။ ဒါနဲ႔မွမရရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ နာတာရွည္ ျဖစ္ေနသူေတြမွာ Deviated septum ႏွာေခါင္းကို ဘယ္-ညာကန္႔ထားတဲ့ အကန္႔က တိမ္းေစာင္းေနတာ ရွိလာႏိုင္တယ္။ ေဆးကုလို႔ရပါတယ္။

• Antibiotics Usually Not Needed ပဋိဇီဝေဆး အမ်ားအားျဖင့္ မလိုပါ။

Common cold အေအးမိတယ္ဆိုတာ Viral infection (ဗိုင္းရပ္စ္) ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ အေအးမိတာ သူ႔ဖါသူေပ်ာက္တာ မ်ားတယ္။ ကံဆိုးရင္ အေအးမိရာကေန (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာင္တာ ဆက္ျဖစ္တယ္။ Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးေတြက (ဗိုင္းရပ္စ္) ကို မေသေစႏိုင္ပါ။

• Allergy-Related Sinusitis (အလာဂ်ီ) ကေန ဆက္ျဖစ္တဲ့ (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္)

Saline solution ဆားရည္နဲ႔ ေဆးျပစ္သလိုလုပ္တာ အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ Neti pot နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ Squeeze bottle နဲ႔ ျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Nasal steroid sprays (စတီရြိဳက္) ေဆး ႏွာေခါင္ထဲထည့္တာလဲ သံုးၾကပါတယ္။ Antihistamines (အင္တီဟစ္တမင္း) ေဆးလဲ ေပးႏိုင္တယ္။

• When to See the Doctor ဆရာဝန္ကို ဘယ္ေတာ့ျပမလဲ

ႏွာေခါင္းထဲကေန ခပ္ဝါဝါ၊ ခပ္စိမ္းစိမ္းအရည္ေတြ က်လာရင္ (ဗက္တီးရီးယား) ပါထပ္ဝင္တာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ပဋိဇီဝေဆး မေပးလဲ ၂ ပါတ္အတြင္းေပ်ာက္ပါမယ္။

• Chronic Sinusitis Treatment နာတာရွည္ (ဆိုင္ႏူဆိုက္တစ္စ္) ကုသနည္းက ခက္လွတယ္

ျဖစ္ေစတာမ်ိဳးကေန ေဝးေဝးေရွာင္ပါ။ Nasal steroid sprays နဲ႔ Antibiotics ေဆး ေပးႏိုင္တယ္။

• Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္းမွာ Functional endoscopic sinus surgery ကိုလုပ္တယ္။ အေတာ္အသင့္ ေကာင္းပါမယ္။

• Sinusitis Complications အဆိုးဆံုး ဘာျဖစ္ႏိုင္လဲ

အနံ႔ေကာင္းေကာင္းမရတာ၊ အရသာပ်က္တာေတြျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ သတိထားရမွာက (ဆိုင္းနပ္စ္) ေတြနဲ႔ ဦးေႏွာက္ၾကားမွာ အရိုးလႊာေလးသာျခားတယ္။ (ဆိုင္းနပ္စ္) ေရာင္ရာကေန အရိုးကိုပါ ေရာက္တဲ့ေနာက္ ဦးေႏွာက္ကို ကူးလို႔ Meningitis ဦးေႏွာင္ေျမွးေရာင္တာ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဦးေႏွာင္ (တစ္ရွဴး) လဲ ေရာင္ႏိုင္တယ္။ ေနာက္ျပီး မ်က္စိကို ကူးလာႏိုင္တယ္။

• Preventing Sinusitis ဘယ္လို ကာကြယ္မလဲ

အတိအက် မေျပာႏိုင္ပါ။ ျဖစ္လာရင္ Saline sprays or Nasal irrigation မၾကာခဏလုပ္ေပးပါ။ အခန္းထဲမွာ ေျခာက္ေသြ႔မေနပါေစနဲ႔။ ကိုယ့္ႏွာေခါင္းကို ကလိေစတာမ်ိဳး ေရွာင္ေနပါ။ ဥပမာ အနံ႔ျပင္းတာမ်ိဳး နဲ႔ မိုးခိုးေငြ႔ေတြ။

Dr. တင့္ေဆြ