Bacterial Meningitis ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါ

Neisseria meningitides ဦးေႏွာက္အေျမွးေရာင္ ကူးစက္ေရာဂါကိုေရးထားျပီးျဖစ္တယ္။ Japanese encephalitis (JE) ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါကိုလည္းေရးထားပါတယ္။

Meningitis ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္တာကို ဗက္တီးရီးယား၊ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကေနရေစႏိုင္တယ္။ ဦးေႏွာက္ေရာဂါေတြနဲ႔ ထိခိုက္မိလို႔လည္း ရလာႏိုင္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ေတြကေတာ့ enteroviruses, arboviruses and herpes simplex viruses ေတြျဖစ္ၾကတယ္။ Fungal meningitis ဖန္းဂတ္စ္မိႈပိုးကေနလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ိဳရွိသူ၊ ကင္ဆာရွိသူနဲ႔ HIV ပိုး ရွိသူေတြမွာျဖစ္တယ္။ Parasites ပါရာဆိုက္ေကာင္ေတြကေနလည္းျဖစ္ႏိင္တယ္။ Angiostrongylus cantonensis ပါရာဆိုက္က အစားအေသာက္နဲ႔ေရကေနကူးစက္တယ္။

ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါက ဆိုးတယ္။ ကူးစက္တယ္။ ျပန္ျပီးေနေကာင္းလာသူေတြမွာလည္း ေနာက္ဆက္တြဲဒဏ္ေတြခံစားေနရမယ္။ ဦးေႏွာက္အလုပ္ေတြခ်ိဳ႕ယြင္းနိုင္တယ္။ နားမႀကားတာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ျဖစ္ေစတဲ့ဗက္တီးရီးယားက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။ Haemophilus influenzae (type b, Hib), Streptococcus pneumoniae, group B Streptococcus, Listeria monocytogenes နဲ႔ Neisseria meningitides ေတြကေန ျဖစ္ေစတယ္။ အေမရိကမွာ တႏွစ္ျဖစ္သူ ၄၁ဝဝ ေယာက္ထဲက ၅ဝဝ ေသဆံုးတယ္။

ေမြးစကေနတႏွစ္ကေလး = Group B Streptococcus, Escherichia coli, Listeria monocytogenes
တႏွစ္အထက္ကေလး = Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae type b
ကေလးၾကီးနဲ႔ လူလတ္ပိုင္း = Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae
လူၾကီး = Streptococcus pneumoniae, Neisseria meningitidis, Listeria monocytogenes

အရြယ္မေရြးျဖစ္တယ္။ ကေလးငယ္ေလးေတြမွာျဖစ္တယ္။ လူနထူထပ္ရာေနသူေတြမွာျဖစ္တယ္။ ေက်ာင္းေတြ၊ ေကာလိပ္ေတြ၊ အလုပ္တူစုေဝးေနထိုင္ရာေတြ၊ စစ္တပ္၊ ရဲတပ္၊ အလုပ္သမားစခန္းေတြမွာ Neisseria meningitides ျဖစ္တာမ်ားတယ္။

နမ္းတာကေနလည္းကူးစက္တယ္။ တံေတြး၊ သြားရည္ကေနလည္းကူးစက္တယ္။ သာမန္ထိေတြ႔မႈကေနမကူးစက္ပါ။ ခုခံအားနည္းေနသူေတြကိုကူးစက္ႏိုင္တယ္။ Listeria monocytogenes ပိကေတာ့ အစားအေသာက္ကေနကူးႏိုင္တယ္။

ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ေတြကပိုသတိထားရမယ္။ Listeria monocytogenes ကေနကူးစက္ႏိုင္တယ္။ အစားအေသာက္ ဂရုစိုက္ရမယ္။ ဖ်ားမယ္။ အားယုတ္မယ္။ ကိုက္ခဲမယ္။ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ႏိုင္တယ္။ ကေလးအေသေမြးႏိုင္တယ္။ ေစာေမြးႏိုင္တယ္။ ေမြးလာတဲ့ကေလးကိုကူးႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မွာ group B Streptococcus ပိုးစမ္းေတြ႔ထားရင္ ေမြးေနတုန္းမွာ သူ႔ကေလးကိုကူးစက္လာႏိုင္တယ္။ ကိုယ္ဝန္ ၃၅-၃၇ ပါတ္မွာ group B strep ပိုးစစ္သင့္တယ္။

ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ရင္ ဖ်ားမယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ လည္ပင္းဇက္ေက်ာတင္းေတာင့္ေနမယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္တာ၊ အလင္းေရာင္မခံႏိုင္တာ၊ စိတ္မၾကည္လင္တာေတြျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ကူစက္ခံရျပီး ျမန္ျမန္ျဖစ္တယ္။ ၃-၇ ရက္သာၾကာမယ္။
ကေလးငယ္ေတြဆိုရင္ ဖ်ားတာ၊ လည္ပင္းတင္းေနတာအျပင္ တက္ၾကြမႈလည္းနည္းေနမယ္။ ငိုမယ္။ အန္မယ္။ အစာမစားခ်င္ျဖစ္မယ္။ ငယ္ထိပ္ေဖါင္းေနမယ္။ အာရံုေၾကာတုန္႔ျပန္မႈ မူမမွန္ျဖစ္မယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ တက္မယ္။ သတိလစ္မယ္။

ေရာဂါေသခ်ာေအာင္ ခါးရိုးထဲကအရည္ကိုထုတ္ယူစစ္ေဆးရတယ္။ အရည္ကိုပိုးေမြးယူရတယ္။

ကုသတာမွာ Antibiotics ပိုးေသေဆးေပးရတယ္။ ေဆးမီရင္ ေသဆံုးမႈ ၁၅% သာရွိတယ္။

ကာကြယ္ေဆးက ပိုး (၃) မ်ိဳးကို ကာကြယ္ေပးမယ္။ Neisseria meningitidis (meningococcus) ပိုး၊ Streptococcus pneumoniae ပိုးနဲ႔ Haemophilus influenzae type b (Hib) ေတြျဖစ္ၾကတယ္။ Hib vaccine ကာကြယ္ေဆးကေန အသက္ ၂ လ + ၄ လ + ၆ လ နဲ႔ ၁၂-၁၅ လမွာ ထပ္ထိုးရတယ္။

Meningococcal vaccines မင္နင္ဂိုေကာ္ကယ္ကာကြယ္ေဆး (၃) မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ Meningococcal conjugate vaccines (Mentactra®, MenHibrix®, and Menveo®)
၂။ Meningococcal polysaccharide vaccine (Menomune®)
၃။ Serogroup B meningococcal vaccines (Bexsero® and Trumenba®)

ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြအတြက္ Quadrivalent Meningococcal Conjugate Vaccine ကာကြယ္ေဆး ထိုးရတယ္။ ၁၁-၁၂ ႏွစ္ကေလးေတြကို တလံုးသာထိုးတယ္။ ၁၆ ႏွစ္အရြယ္မွာ ဘူစတာထပ္ထိုးမယ္။ ၁၆-၁၈-၂၃ ႏွစ္ အရြယ္အတြက္ Serogroup B Meningococcal Vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးႏိုင္တယ္။

ေရာဂါျဖစ္ရာေနရာကို မသြားေစပါနဲ႔။ လူထူထပ္ရာေရွာင္ပါ။

ဖတ္စရာမ်ား -
1. Adult Vaccines လူၾကီးေတြလဲ ကာကြယ္ေဆးလိုတယ္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/06/adult-vaccines.html
2. ARV ေမ်ာက္ကိုက္၍ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးထိုးရျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/05/arv.html
3. BCG vaccine တီဘီ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/01/bcg-vaccine.html
4. Chickenpox ေရေက်ာက္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/01/chickenpox.html 5. Child Immunization Chart ကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား၊ (အသက္အလိုက္) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/child-immunization-chart.html
6. Hepatitis B medical treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/05/hepatitis-b-medical-treatment.html
7. HPV Vaccine for Ca Cx သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2013/08/hpv-vaccine-for-ca-cx.html
8. Pentavalent Vaccine (2) ျမန္မာကေလးမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးသစ္ (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/02/hepatitis-b-vaccine-hepatitis-b-vaccine.html
9. Pneumococcal Vaccine ႏူမိုေကာ္ကယ္ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/pneumococcal-vaccine.html
10. Bacterial Meningitis ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/bacterial-meningitis.html
11. Child Immunization Chart ကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား၊ (အသက္အလိုက္) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/child-immunization-chart.html
12. Vaccines ကာကြယ္ေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/vaccines.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၁-၃-၂ဝ၁၆