Pediatric Bacterial Meningitis ကေလးေတြမွာျဖစ္တဲ့ ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ရာဂါ

၁။ သာစည္ျမိဳ႕ႏွင့္မႏၱေလးျမိဳ႕မ်ားတြင္ ကူးစက္ျမန္ဦးေႏွာက္အေျမွးပါးေရာဂါေၾကာင့္ မတ္လ ၁၄ ရက္တြင္ ကေလးငယ္ ၂ ဦး ေသဆုံးခဲ့
၂။ ေတာင္ဒဂုံျမိဳနယ္ ၂ဝ ရပ္ကြက္ရွိ စည္ပင္ပတ္ဝန္းက်င္သန္႔ရွင္းေရးဌာနစိတ္ဝန္ထမ္းမ်ားအိမ္ယာ၌ မတ္လ ၁၈ ရက္တြင္ ကေလး ၂ ဦးမွာ ဦးေႏွာက္အေျမွးေရာင္ေရာဂါျဖင့္ဆုံးပါးခဲ့ျပီး ကေလး ၁၇ ခန္႔အား ေဆးရုံတြင္ ကာကြယ္ကူသေပးလွ်က္ရွိ
၃။ ရန္ကုန္၊ မတ္ ၂၁ ။ ကူးစက္ျမန္ ဦးေႏွာက္အေျမွးေရာင္ ေရာဂါကာကြယ္ေဆးအား ရန္ကင္း ကေလးေဆးရုံတြင္ တိုက္ေကၽြးေပးမည္
၄။ ေဆးတိုက္တာက ေရာဂါျဖစ္ပြားတဲ့သူနဲ႔ နီးကပ္တဲ့ အိမ္သားေတြလို လူမ်ိဳးေတြကိုတိုက္ရတာပါ။ ေၾကာက္ေၾကာက္နဲ႔ အေဝးႀကီးက လူက ႀကိဳေသာက္လို႔ ဘာအက်ိဳးမွ မရွိပါဘူး။ ထူးထူးဆန္းဆန္းေဆးေတြလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ေဆးခန္းတိုင္းမွာရွိတဲ့ rifampicin တို႔ ciprofloxacin တို႔ပါပဲ။ လူနာနဲ႔ေတြ႔လိုက္ရတဲ့ဆရာဝန္ ဆရာမေတာင္ ႏႈတ္ခမ္းခ်င္းေတ့မႈတ္ အသက္ကယ္ခဲ့ရတဲ့အဆင့္ မဟုတ္ရင္ တိုက္ဖို႔ မၫႊန္ၾကားပါဘူး။ ေဆး႐ုံအုပ္ႀကီးေျပာတဲ့ ကေလးေတြထဲမွာ ခုထိ ပိုးေတြ႔ေၾကာင္း အတည္ျပဳခဲ့တာ တေယာက္ပဲလို႔သိရပါတယ္။ ေဒါက္တာ ရဲျမင့္ေက်ာ္

Pediatric bacterial meningitis ကေလးေတြမွာျဖစ္တဲ့ ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ရာဂါဟာ ေသဆံုးႏိုင္တဲ့အထိ ဆိုးတယ္။ မေသရင္လည္း ေနာက္ဆက္တြဲေတြခံစားရႏိုင္တယ္။ ကူးစက္ခံရတဲ့ကေလးေတြမွာလည္း လူၾကီးေတြမွာသာ ျဖစ္တဲ့ ဦးေႏွာက္ေသြးေၾကာေရာဂါ Stroke (ဆထုတ္) လိုျဖစ္တယ္။ ျဖစ္လို႔ကုသတာမွာလည္း heparin နဲ႔ aspirin ေသြးက်ဲေဆးေတြေပးရတယ္။

ဒီေရာဂါျဖစ္ရင္ ဒါေတြခံစားရမယ္။
• ဖ်ားမယ္။
• ေခါင္းကိုက္မယ္။
• ဦးေႏွာက္အဖံုးလႊာလကၡဏာေတြရွိမယ္။
• အသက္ ၁ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြမွာျဖစ္ရင္
• ႏို႔စို႔နည္းမယ္။
• ေပ်ာ့ဖတ္ဖတ္ေနမယ္။
• ငိုေနမယ္။
• အသက္ရွဴမူမမွန္ျဖစ္မယ္။
• ကိုယ္ပူမယ္။
• အပူခ်ိန္နည္းလြန္းမယ္။
• တက္မယ္။
• အသားဝါမယ္။
• ငယ္ထိပ္ေဖါင္းေနမယ္။
• ျဖဴဖတ္ျဖဴေရာ္ျဖစ္မယ္။
• ေရွာ့ခ္ရမယ္။
• အသားေတြအားနည္းေနမယ္။
• ငိုေနမယ္။
• သၾကားဓါတ္နည္းေနမယ္။
• အက္ဆီဒိုးဆစ္ျဖစ္မယ္။

တႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္ေရာ ၾကီးတဲ့ကေလးေတြမွာ
• လည္ပင္း၊ ဇက္ေက်ာ၊ ခါး တင္းေတာင့္ေနမယ္။
• ငယ္ထိပ္ေဖါင္းေနမယ္။
• တက္မယ္။
• အလင္းေရာင္ေၾကာက္မယ္။
• ေခါင္းကိုက္မယ္။
• ငို-စိတ္တို-ေခ်ာ့မရျဖစ္မယ္။
• အားယုတ္မယ္။
• မစားခ်င္ျဖစ္မယ္။
• ပ်ဳိ႕မယ္။
• အန္မယ္။
• သတိလစ္မယ္။
• ဖ်ားမယ္။

ကုသနည္း
ေဆးရံုတက္ကုသရမယ္။ ပိုးေသေဆးကို ေသြးေၾကာထဲသြင္းေပးရမယ္။
အသက္ရက္ ၃ဝ ေအာက္ = ampicillin and an aminoglycoside or a cephalosporin
ရက္ ၃ဝ-၆ဝ ကေလး = ampicillin and a cephalosporin
အသက္ၾကီးတဲ့ကေလး = cephalosporin or ampicillin plus chloramphenicol with vancomycin

Vancomycin plus either ceftriaxone or cefotaxime ကို Neisseria meningitidis အတြက္ ၇ ရက္။
Haemophilus influenzae အတြက္ ၇ ရက္။
Streptococcus pneumoniae အတြက္ ၁ဝ-၁၄ ရက္။ -
S agalactiae (GBS) အတြက္ ၁၄-၂၁ ရက္။
Aerobic gram-negative bacilli အတြက္ ၂-၃ ပါတ္။
Listeria monocytogenes အတြက္ ၂၁ ရက္။

Chemoprophylaxis ေဆးေပးကာကြယ္နည္း
• Rifampin, ceftriaxone, ciprofloxacin; ciprofloxacin and ceftriaxone ေတြကိုေပးတယ္။
• Neisseria meningitidis အတြက္ ေဆးကုသမႈအျပီး ၄ ပါတ္ၾကာေပးတယ္။
• Haemophilus influenzae type b (Hib) အတြက္ Rifampin ေဆးေပးတယ္။

ေရာဂါျဖစ္ေနသူနဲ႔ထိေတြ႔မႈရွိသူေတြကို MenHibrix ကာကြယ္ေဆးထိုးမယ္။ Haemophilus influenzae type b (Hib) အတြက္ Hib နဲ႔ meningococcal serogroups C and Y ေတြကေနကာကြယ္မယ္။ Neisseria meningitides အတြက္ Quadrivalent (A, C, Y, W-135) meningococcal conjugate vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးမယ္။ ေရာဂါကူးစက္ခံရႏိုင္သူေတြကိုသာထိုးတယ္။

ေမြးစကေလးေတြမွာ ကေလးေမြးေနစဥ္ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေနေရာဂါကူးစက္လာတယ္။ တလေက်ာ္ကေလးေတြမွာ S pneumoniae နဲ႔ N meningitides ပိုးေတြကေန အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ Hib ပိူကေတာ့ conjugate vaccine ကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔အျဖစ္နည္းလာျပီ။

ျဖစ္ေစတဲ့ပိုးေတြ
Streptococcus pneumoniae ပိုးေတြကအသက္ရွဴလမ္းအထက္ပိုင္းမွာရွိေနၾကတယ္။ လူခ်င္းတိုက္ရိုက္ထိေတြ႔မႈကေန ကူးစက္တာမ်ားတယ္။ ပိုးဝင္ျပီး ၁-၇ ရက္မွာခံစားရမယ္။ ပနယ္စလင္ကိုခံႏိုင္ရည္ရွိတာ ၁ဝ-၆ဝ% ရွိတယ္။  trimethoprim-sulfamethoxazole, tetracyclines, chloramphenicol, and macrolides ေတြကိုပါ ေဆးယဥ္ေနတတ္တယ္။ cephalosporins (cefotaxime and ceftriaxone) ေဆးသံုးႏိုင္တယ္။ vancomycin နဲ႔ various oxazolidinones ေဆးေတြလည္းသံုးႏိုင္တယ္။ fluoroquinolones (levofloxacin) ေဆးက ကေလးေတြနဲ႔ မသင့္ေပမယ့္ပိုးကိုႏိုင္တယ္။

Neisseria meningitides ပိုးေတြက အာေခါင္နဲ႔ခံတြင္းမွာရွိေနတယ္။ ကိုယ္ခ်င္းထိကပ္တာ၊ အသက္ရွဴလမ္းကေန ထုတ္တဲ့ေတြကေန ေနာက္တေယာက္အသက္ရွဴလမ္းထဲဝင္တာကေနကူးစက္တယ္။ ကူးေပမယ့္ ေရာဂါမရသူေတြလည္း ရွိတယ္။ ပိုးဝင္ခံရျပီး ၄ (၁-၇ ရက္) ရက္ေနေတာ့ေရာဂါစခံရတယ္။ အသက္ ၆ လ နဲ႔ ၁၂ ၾကားကေလးေတြမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ဒုတိယအုပ္စုက ျမီးေကာင္ေပါက္မျဖစ္ခင္အရြယ္ေတြျဖစ္တယ္။  အေရျပား အနီ-အျပာကြက္ေလးေတြ ထြက္ႏိုင္တယ္။ အျမန္ျဖစ္ရင္ ေအာက္ကအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ေသဆံုးႏိုင္တယ္။
• ေသြးဖိအားနည္းတာ။
• ေရွာ့ခ္ရတာ။
• ေသြးျဖဴဥနည္းတာ။
• အသက္ငယ္လြန္းတာ။
• ေသြးျခည္ဥသလိုအေရျပားကြက္ေတြက ၁၂ နာရီအတြင္းျဖစ္တယ္။
• Disseminated intravascular coagulation (DIC) ေသြးခဲတာ။
• အက္စီဒိုးဆစ္ျဖစ္တာ။
• ေသြးျဖဴဥထဲပိုးေတြ႔တာ။
• ESR နည္းတာ။
• C-reactive protein (CRP) level နည္းတာ။
• Serogroup C disease အမ်ိဳးအစားျဖစ္တာေတြကေန ေသဆံုးဘို႔ အခြင့္အလမ္းမ်ားတယ္။

Haemophilus influenzaetype b (Hib) ကေလး အသက္ တလကေန ၃ ႏွစ္အတြင္းျဖစ္တယ္။ ပိုးရွိသူနဲ႔ အတူ ပူးပူးကပ္ကပ္ေနတာနဲ႔ အသက္ရွဴလမ္းကေနဝင္လို႔ ကူးစက္တယ္။ ပိုးဝင္ျပီး ၁ဝ ရက္ေနေတာ့ခံစားရတယ္။ ၅% သာ ေသဆံုးတယ္။

Listeria monocytogenes ေမြးစကေလးေတြမွာျဖစ္တယ္။

တျခားပိုးေတြလည္းရွိတယ္။ S epidermidis နဲ႔ coagulase-negative staphylococci ပိုးေတြျဖစ္တယ္။

ဘယ္လိုကေလးေတြမွာကူးစက္ႏိုင္သလည္း
• ဝင္ေငြနည္းမိသားစု။
• ကေလးထိန္းေက်ာင္းေနကေလး။
• ဦးေခါင္းခိုက္မိတဲ့ကေလး။
• ေဘလံုးထုတ္ထားသူ။
• နာတာရွည္ေရာဂါ (facial cellulitis, periorbital cellulitis, sinusitis, and septic arthritis) ရွိသူ။
• မိခင္မွာပိုးရွိနစဥ္ေမြးတဲ့ကေလး။

Neisseria Vaccine ကာကြယ္ေဆးက ကေလးငယ္ေတြမွာ မထိေရာက္ပါ။ ခုခံအားမေကာင္းေသးတဲ့အရြယ္ျဖစ္လို႔။

အလားအလာ
• ေသဆံုးမႈႏွဳန္း ၅-၁ဝ% ရွိတယ္။ တႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြမွာ ၁၅-၂ဝ% ရွိတယ္။ ကေလးၾကီးရင္ ၃-၁ဝ% ရွိတယ္။
• S pneumoniae meningitis ပိုးကေန အမ်ားဆံုး ေသဆံုးရနယ္။ ၂၆-၃ဝ% ေသတယ္။
• Hib meningitis ကေန ၇႕၇-၁ဝ႕၃% ေသတယ္။
• N meningitidis ကေန ၃႕၅-၁ဝ႕၃% ေသတယ္။

ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ႏိုင္တာေတြရွိတယ္။
တက္မယ္။ (SIADH), subdural effusions, and brain abscesses ေခၚတဲ့ဦးေႏွာက္ထိခိုက္မႈေတြျဖစ္မယ္။ ၃ဝ% မွာ နာတာရွည္ထိခိုက္မႈခံရမယ္။

(အျမန္ေရးရလို႔ စာရိုက္က်တာ၊ သတ္ပံုလြဲတာေတြရွိပါမယ္။ ေနာက္မွာျပင္ပါမယ္။ ထပ္ျဖည့္ေရးပါအုန္းမယ္။)

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၂-၃-၂ဝ၁၆