Dyspareunia (3) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၃)

လင္-မယား ဆက္ဆံတဲ့အခါ မနာသင့္ဘဲ နာတယ္ဆိုတာ စာ ၂ ပုဒ္ ေရးထားပါတယ္။ အဲလိုအခ်ိန္မ်ိဳးမွာ နာတယ္ဆိုတဲ့ေနရာေတြဟာ Labia မိန္းမကိုယ္ႏႈတ္ခမ္း၊ Vagin (ဗဂ်ိဳင္းနား) နဲ႔ Pelvic areas တင္ပါးဆံုတြင္း ေနရာေတြ ျဖစ္တယ္။ ဒီေနရာေတြမွာ Sexual intercourse လိင္ဆက္ဆံမႈျပဳတဲ့အခါ နာလာတဲ့ ေဆးေဝါဟာရ Dyspareunia စကားလံုးက ဂရိကေနလာတယ္။ Badly mated “မိတ္လုိက္တဲ့အခါ ဆိုးဝါးတာ” လို႔ အဓိပၸါယ္ရတယ္။ ေရွးေဟာင္း (ဟီဘရူး) စာေတြထဲမွာ ဒီလိုျဖစ္ေနသူနဲ႔ လင္မယား ကြာရွင္းခြင့္ျပဳတယ္လို႔ ပါတယ္။

အမ်ိဳးသမီး ဘယ္ႏွစ္ေယာက္မွာ ဒီေဝဒနာခံစားေနရသလဲ မေျပာႏိုင္ဘူး။ စာရင္းေကာက္ဘို႔ ခက္ခဲသလို နာတယ္ဆိုတဲ့ အတိုင္းအတာကိုလဲ ခြဲျခားဘို႔ ခက္တယ္။ ေနာက္ျပီး ဆရာ-လူနာ ဆက္ဆံေရးမွာလဲ ပြင့္လင္းမႈ နည္းေနေသးတာက အေနာက္ႏိုင္ငံမွာပါ ရွိေနေသးတယ္။ ေလ့လာမႈတခုအရ အမ်ိဳးသမီး ၆ဝ% မွာ အခုျဖစ္ျဖစ္ အရင္တံုးကျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို နာတာမ်ိဳးကို ခံစားေနရတယ္။ တဝက္ေလာက္က ဆရာဝန္ဆီမလာၾကဘူး။

Causes လိင္ဆက္ဆံေရး ျပႆနာေတြထဲမွာ အျဖစ္မ်ားတဲ့ အေျခအေနတခု ျဖစ္တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ပိုျပီး အျဖစ္လာတယ္လို႔ ယူဆတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေျခအေၾကာင္း ၃ မ်ိဳးရွိတယ္။ ၁။ Changes in sexual behavior လိင္အမူအက်င့္ေတြ ေျပာင္းလာလို႔၊
၂။ Increase in sexually transmitted diseases (STDs) လိင္ကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြပိုျဖစ္လာလို႔ နဲ႔
၃။ Increased willingness to discuss sexual behavior ဆရာဝန္ကိုေျပာဘို႔ ပိုျပီးပြင့္လင္းမႈရွိ လာၾကလို႔။

Symptoms ေရာဂါလကၡဏာေတြ
• Sharp or burning pain နာပံုနာနည္းက စူးရွိျပီး ပူေလာင္သလို နာတယ္။
• Pain on entry အမ်ားဆံုးက က်ားလိင္အဂၤါ ဝင္စဥ္မွာနာတယ္။
• Deep pain ဒုတိယအမ်ားဆံုးက အတြင္းနက္ရာေနရာမွာ နာတယ္။
• Muscle spasms, cramps ပူးတြဲခံစားရတတ္တာေတြကေတာ့ ၾကြက္သားေတြ တံုလႈတ္ေနသလို၊ တင္းၾကပ္ေနသလို နာတာေတြ ျဖစ္တယ္။

Types နာနည္းက မတူၾကပါ -
• Primary pain လိင္ဆက္ဆံမႈ စရွိဘူးကတည္းက နာတတ္သူ၊
• Secondary pain တခ်ိဳ႕အခ်ိန္ေတြမွာနာျပီး တခ်ိဳ႕အခ်ိန္ေတြမွာ မနာဘူး၊
• Complete pain လိင္ဆက္ဆံမႈျဖစ္စဥ္ တေလွ်ာက္လံုး နာတာကို အျပည့္အဝနာျခင္းလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
• Situational pain ဆက္ဆံဘက္တေယာက္နဲ႔ေနမွသာျဖစ္ျဖစ္၊ အေနအထား-ပံုစံတမ်ိဳးသံုးမွျဖစ္ျဖစ္ နာေပမဲ့ က်န္တဲ့ အေျခအေနေတြမွာ မနာဘူး။
• Superficial-entrance pain က်ား-လိင္အဂၤါ စျပီးထိုးသြင္းမႈ အစပိုင္းမွာ နာျခင္း။
• Deep thrust pain (ဗဂ်ိဳင္းနား) အတြင္းဆံုးမွာ အထက္က သားအိမ္ဝရွိတယ္။ သူ႔ကိုထိမွသာနာတယ္။
• Psychological cause တခ်ိဳ႕မွာ ရုပ္ပိုင္းနဲ႔မဆိုင္ဘဲ စိတ္ကနာေနတာလဲရွိတယ္။

လိင္ဆက္ဆံတာနဲ႔ဆက္စပ္ျပီး အရင္ကနဲ႔မတူတဲ့ နာတာမ်ိဳး၊ ေသြးဆင္းတာမ်ိဳး၊ အျဖဴစသည္ ဆင္းလာတာမ်ိဳးရွိရင္ ဆရာဝန္ျပပါ။ Diagnosis ေရာဂါေသျခာေအာင္ အေျခအေနကို ေဒါင့္စံုေအာင္ေမးမယ္။ ေနာက္ေၾကာင္းရာဇဝင္လဲ ေမးမယ္။ စစ္ေဆးမႈေတြ ဆက္လုပ္မယ္။
1. Lubrication လိင္ဆက္ဆံမႈ အစပိုင္းမွာ လိင္အဂၤါစိုစြပ္လာရတယ္။ အဲလိုျဖစ္တာ မရွိရင္၊ နည္းရင္နာမယ္။ ေဟာ္မုန္း အေျပာင္းအလဲ (ေသြးဆံုးခ်ိန္) နဲ႔ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြကေနလဲ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
2. Inflammation at the vulvar opening မိန္းမကိုယ္အဝ ေရာင္ေနတာ ရွိသလား။
3. Painful spasms of the vagina အထဲထိထိုးသြင္းမႈကို ခုခံေနတဲ့ ၾကြက္သားေတြ တုန္ခါေနမႈ ရွိသလား။ ဆရာဝန္ရဲ႕ စမ္းသပ္တဲ့ လက္ေခ်ာင္း ညင္ညင္သာသာ ထည့္တာေတာင္ နာမယ္။
4. (ဗဂ်ိဳင္းနား) တေလွ်ာက္လံုးမွာ နာတာဆိုရင္ Vulvar muscle degeneration မိန္းမကိုယ္-ၾကြက္သား အားနည္းျခင္း၊ Fungal (မိႈ = ဖန္းဂတ္စ္) Parasitic (ပါရာဆိုက္ = ကပ္ပါးေကာင္) Bacterial (ဗက္တီးရီးယား) စတဲ့ Vaginal infection ပိုးဝင္တာတခုခု ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
5. ဆီးသြားေပါက္ေနရမွာသာနာရင္ Inflammation of the urethra ဆီးလမ္းေရာင္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
6. Deep thrust pain အတြင္းေနရာနာတာဆိုရင္ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါ၊ Adhesions အထဲမွာ တခုနဲ႔တခု ကပ္တြယ္ေနတာ၊ သားအိမ္ပံုစံမူမွန္ျဖစ္တာ၊ Sagging of the ovaries or Fallopian tubes မ်ိဳးဥအိမ္နဲ႔ သားအိမ္ျပြန္ေတြ တြဲက်ေနတာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
7. အလည္ေနရာနာတာက သားအိမ္ကနာတာျဖစ္မယ္။ ေဘးတဖက္စီမွာနာတာဆိုရင္ Tubes သားအိမ္ျပြန္ေတြ Ovaries မ်ိဳးဥအိမ္ေတြနဲ႔ Ligaments အရြတ္ေတြမွာ နာတာျဖစ္မယ္။

ဆရာဝန္ကေန ဒါေတြလုပ္မယ္။
• Physical exam ဝမ္းဗိုက္၊ မိန္းမကိုယ္၊ ေမြးလမ္း၊ ခါးေအာက္ပိုင္း၊ စအို။
• Pap smear (ပက္ပ္-စမီးယား) ယူျပီး ဓါတ္ခြဲခန္းမွာ စမ္းမယ္။
• CT scan or an MRI of the pelvis တင္ပါးဆံုေနရာ ဒါေတြရိုက္မယ္။
• Urethrogram ဆီးသြားျပြန္ ဓါတ္မွန္။
• Cystogram ဆီးအိမ္ ဓါတ္မွန္
• Cystoscopy ဆီးအိမ္ထဲ ကရိယာထည့္ၾကည့္တာ။

Treatment ကုသနည္းမ်ား
Lubricating gels ဆက္ဆံမႈမျပဳခင္မွာ ေခ်ာဆီကို ဗဂ်ိဳင္းနား အဝနဲ႔ အတြင္းထဲမွာ သုတ္လိမ္းပါ။ Water-soluble lubricants အမ်ိဳးအစားကိုသာ သံုးပါ။ မဟုတ္ရင္ (ကြန္ဒြမ္) ေပါက္ျပဲေစႏိုင္တယ္။ လိင္စိတ္ျဖစ္ေပၚမႈ အားနည္းေနရင္ Foreplay လိင္ဆက္ဆံျခင္း ပဌမအဆင့္အတြက္ အခ်ိန္ေပးပါ။ ဒါမွမဟုတ္ Sex toys လိင္-ကရိယာေတြျဖစ္တဲ့ Vibrators တုံခါကရိယာ၊ Dildos က်ားအဂၤါအတုေတြကိုလဲ သံုးႏိုင္တယ္။

Medical Treatment ေဆးဝါးမ်ား
(၁) အဝေနရာမွာနာတာ -
• Atrophy ေသြးဆံုးျပီဆိုရင္ နည္းလာတဲ့ ေဟာ္မုန္းေၾကာင့္ မိန္းမကိုယ္၊ ေမြးလမ္းေတြက ေျခာက္ျပီး ပါးလာတယ္။ ေဟာ္မုန္းအစားထိုးကုသမႈ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Estrogen vaginal cream ကအျမန္ဆံုးနည္း ျဖစ္တယ္။
• Urethritis ဆီးသြားျပြန္ေရာင္တာဆိုရင္ Antibiotics ပဋိဇီဝေဆးေပးမယ္။
• Vaginismus (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေနရာကၾကြက္သားေတြက စိတ္ကေနလုပ္တာ မဟုတ္ဘဲ အလိုလိုတင္းၾကပ္တဲ့ေရာဂါ ဆိုတာရွိတယ္။ ၾကမ္းၾကမ္းတမ္းတမ္း ဆက္ဆံမႈ ၾကံဳဘူးရင္၊ အလိုမတူျပဳက်င့္တာ ၾကံဳဘူးရင္ျဖစ္တတ္တယ္။ Behavioral therapy စိတ္ကုသနည္းနဲ႔ Vaginal relaxation exercises ေလ့က်င့္ခန္းနည္းေတြ လုပ္ေပးမယ္။

• Vaginal strictures ေရာဂါတခုခုေၾကာင့္ ခြဲစိတ္ကုသခံရတာ၊ ဓါတ္ကင္ထားတာ၊ ေသြးဆံုးသြားတာေတြကေန (ဗဂ်ိဳင္းနား) က်ဥ္းေနႏိုင္တယ္။ Estrogen ေဟာ္မုန္းသံုးႏိုင္တယ္။ Surgical techniques ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးႏိုင္တယ္။
• Interstitial cystitis နာတာရွည္ ဆီးအိမ္ေရာဂါျဖစ္ေနရင္ Cystoscopy ကရိယာနဲ႔စစ္ေဆးမယ္။ Amitriptyline, Nifedipine, Elmiron ေဆးေတြေပးမယ္။ ဆီးအိမ္ကို Dimethyl sulfoxide (DMSO) ေဆးသံုးမယ္။ Transcutaneous electric stimulation (TENS) လွ်ပ္စစ္နည္း၊ Acupuncture အပ္စိုက္နည္းေတြနဲ႔ ကုႏိုင္တယ္။
• Endometriosis (အင္ဒိုမီထရီယိုးဆစ္) ေရာဂါ အျဖစ္မနည္းပါ။ သားအိမ္ (ဆစ္ရွဴး) က တျခားေနရာေတြမွာ ရွိေနတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ ရာသီလာရင္လဲ အေတာ္နာမယ္။ ဆက္ဆံရင္လဲနာတယ္။ ကုသနည္းအတိုင္း လုပ္ရမယ္။ ကုသရခက္တယ္။ ေရးထားပါတယ္။
• Vulvovaginitis မိန္းမကိုယ္ နဲ႔ ဗဂ်ိဳင္းနားေရာင္ျခင္းျဖစ္တာက ျပန္ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ ေဆးေတြနဲ႔ ကုႏိုင္တယ္။ Sexually transmitted diseases (STDs) လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြကို လင္မယား ႏွစ္ေယာက္လံုး စစ္ေဆး ကုသပါ။

(၂) အတြင္းနက္ရာမွာနာတာ
• Pelvic adhesions တင္ပါးဆံုအတြင္းမွာ (တစ္ရွဴး) ေတြ တြယ္ကပ္မႈ ရွိေနရင္ ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ရမယ္။
• Uterine retroversion သားအိမ္ပံုစံ အေနမမွန္ရင္ Ovarian cysts မ်ိဳးဥအိမ္အက်ိတ္၊ Pelvic inflammatory disease (PID) အတြင္းအဂၤါေတြေရာင္ျခင္း၊ Endometriosis (အင္ဒိုမီထရီယိုးဆစ္) Retroversion of the uterus ေတြစစ္ေဆးကုသရမယ္။

Prevention ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
• Perfumed soaps ေရေမႊးပါဆပ္ျပာေတြ မသံုးပါနဲ႔။
• Douching ေမြးလမ္းေၾကာင္းကို ေဆးေတြနဲ႔ေဆးေၾကာတာ မလုပ္ပါနဲ႔။
• Vaginal perfumes ေမြးလမ္းေနရာ ေရေမႊးမသံုးပါနဲ႔။
• Bubble baths ေရဘူေပါင္းထေစတဲ့ေရကန္မွာ ေရမခ်ိဳးပါနဲ႔။
• Scented or tinted toilet papers သန္႔ရွင္းေရးသံုး (တစ္ရွဴး) စကၠဴကိုလဲ အေမႊးနံ႔သာပါတာ မသံုးပါနဲ႔။
• Panty liners or tight synthetic undergarments အတြင္းခံအမ်ိဳးမ်ိဳးဟာ ဆန္းျပားတာ၊ တင္းၾကပ္တာေတြ မဝတ္ပါနဲ႔။

Dyspareunia (1) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/dyspareunia-1.html
Dyspareunia (2) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/dyspareunia-2.html
Dyspareunia (3) ဆက္ဆံခ်ိန္မွာ နာက်င္တာ (၃) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/12/dyspareunia-3.html

Dr. တင့္ေဆြ