ASO ဆိုတာ

1.     သမီး အသက္ (၃၁) ႏွစ္ရွိပါၿပီ။ ငယ္ငယ္ကတည္းက အာသီးေရာင္ၿပီး ခဏခဏဖ်ားတတ္ပါတယ္။ (၁၈) ႏွစ္မွာ ေလးဖက္နာပိုး ASO ၃၅၀ ေက်ာ္ရွိလို႔ (Pen V) ၇ ႏွစ္ ေသာက္ခဲ့ရပါတယ္။ ရင္ဘတ္ ႏွလံုးေနရာက တခါတေလ နဲနဲေအာင့္တတ္ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ရင္ဘတ္ေအာင့္တာ သက္သာသြားတယ္။ လံုး၀ မေအာင့္ေတာ့ပါဘူး။ သမီးက အဆစ္အျမစ္ေတြ ကိုက္တာေရာင္တာ မရွိပါဘူး။ (Pen V) ၇ ႏွစ္ ေသာက္ၿပီး ASO ျပန္စစ္ေတာ့ ASO နည္းသြားၿပီဆိုၿပီး (Pen V) ေသာက္တာရပ္ခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ အသက္ (၂၅) ကေန (၃ဝ) အတြင္း တခါတေလေတာ့ ေနမေကာင္းျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အေအးပတ္ရင္၊ မိုးမိရင္၊ အေအးသာက္ရင္ လည္ေခ်ာင္းနာၿပီး ဖ်ားတတ္ပါတယ္။ (Pen V) လည္း မေသာက္ျဖစ္ခဲ့ဘူး၊ ေလးဖက္နာပိုးလည္း ထပ္မစစ္ျဖစ္ခဲ့ဘူး။ အခု အသက္ (၃၁) ႏွစ္ အတြင္း ၂ ႀကိမ္ အာသီးေရာင္ၿပီး ဖ်ားခဲ့ပါတယ္။ ဧၿပီလဆန္းမွာ ၁ ႀကိမ္၊ ဇြန္လဆန္းမွာ ၁ ႀကိမ္၊ ဇြန္လ (၁၂) ရက္ေန႔က ေဆးခန္းသြားေတာ့ ECG, ASO စစ္ေဆးခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ ECG result က ေကာင္းတယ္တဲ့။ ASO က ၃ဝဝ ရွိတယ္ ေျပာၿပီး Pen V (250mg) မနက္တစ္လံုး၊ ညတစ္လံုး ေသာက္ခိုင္းပါတယ္။ တစ္လေနမွ သူနဲ႔ျပန္ျပဖို႔ ေျပာပါတယ္။ ေလးဖက္နာေရာဂါနဲ႔ မတည့္တဲ့ အစားအစာေတြ စားသင့္တဲ့ အစားအစာေတြ၊ ဘယ္လို ေနထိုင္ စားေသာက္ရမယ္ဆိုတဲ့ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ အခ်က္ေတြ Pen V ကို ႏွစ္ရွည္ေသာက္ရင္ ဘာျဖစ္မလဲ။ (၃၁) ႏွစ္အထိ ဘာေၾကာင့္ အာသီးေရာင္ေနရတာလဲ။ အာသီးက ငယ္တဲ့သူေတြမွာျဖစ္တယ္လို႔ ၾကားဖူးလို႔ပါဆရာ။

2.     ကၽြန္ေတာ္႔ ကေလးက ၄ နွစ္ ၆ လပါ။ ညဘက္ ေျခေထာက္ေတြကိုက္တယ္ ခဏခဏေျပာလို႔႔ ဆရာဝန္ျပေတာ့ ေသြးစစ္ရပါတယ္။ Result က ASO  ၄ဝဝ ေက်ာ္ေတြ႕ပါတယ္ဆရာ။ ကၽြန္ေတာ္က ၄၀၀ ဆိုေတာ့ ဓါတ္ခြဲခန္းက မွားတယ္လို႔ သံသယဝင္မိပါတယ္။ ေနာက္တခါ ေသြးထပ္စစ္ရင္ ေကာင္းမလားလို႔လဲ ေတြးမိပါတယ္။ ျပီးေတာ့ ကေလးက ၂၇ ေပါင္ဘဲရွိပါတယ္။ တီဘီ ေဆးလည္း ေသာက္ျပီးပါျပီ။ ေလးဘက္္နာက အျမစ္ေပ်ာက္လားလည္း သိခ်င္ပါတယ္။ ခုလက္ရွိ ပင္နဆလင္  ေသာက္ေနရပါတယ္။

3.     ကၽြန္မက အသက္က ၂၉ ႏွစ္ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္ပါ။ အရင္က ေလးဘက္နာပိုး 400 ရွိပါတယ္။ ကုိယ္ဝန္ရွိမွန္း သိသိခ်င္းမွာပဲ ေလးဘက္နာ ျပေနၾကဆရာဝန္နဲ႔ ျပၾကည့္ပါတယ္။ ပန္နဆီလင္ထိုးလို႔ရတယ္ဆိုလို႔ ၁ လံုး ထိုးထားပါတယ္ဆရာ။ ၁ လတစ္ခါ ထိုးဖို႔ေျပာပါတယ္။ ကၽြန္မ ကိုယ္ဝန္အတြက္စိတ္ပူလို႔ပါဆရာ။

4.     Thank you Sayar. Could you please explain about ASO? What could cause when ASO is higher than normal range?

Anti-streptolysin O (ASO) စထြက္ပတိုလိုက္စင္ အင္တီေဘာ္ဒီ ကိုေခၚပါတယ္။ ေရာဂါျပီးစနစ္နဲ႔ဆိုင္တယ္။ ေရာဂါတခုဝင္လာရင္ အင္တီေဘ္ဒီ ေခၚတဲ့ ခုခံအာဓါတ္ထြက္တယ္။ အခုဟာက အဲဒိိုဆန္႔က်င္တဲ့ဓါတ္ျဖစ္တယ္။ တိတိက်က်ဆိုရင္ C and G streptococci စထြက္ပတိုေကာ္ကိုင္ (စီ) နဲ႔ (ဂ်ီ) ဗက္တီးရီးယားနဲ႔ဆိုင္တယ္။ စစ္ၾကည့္လို႔မ်ားေနတဲ့သေဘာက အင္ဖက္ရ်င္ ရွိေနတယ္။ ပိုးဝင္ထားတယ္လို႔နားလည္ရတယ္။

ေလးဘက္နာနဲ႔ဆိုင္ေပမဲ့ ေလးဘက္နာပိုးေခၚတာ အေခၚမမွန္ပါ။ ပိုးဆိုတာ Streptolysin O ဗက္တီးရီးယား ျဖစ္တယ္။ Group A အုပ္စုဝင္ပိုးမ်ိဳးျဖစ္ျပီး O ဆိုတာ ေအာက္စီဂ်င္ ဒါ့ေၾကာင့္ Oxygen-labile hemolytic toxin ေခၚတဲ့ အဆိတ္ အေတာက္ေတြ ထုတ္ေပးတဲ့ပိုမ်ိဳး ျဖစ္တယ္။ ေဆးစာမွာ ASO ကို ASLO လို႔လဲ ေခၚတယ္။

ASO ဆိုတာ ဘာအေရးပါသလဲ
လူကိုယ္ထဲကို ပိုးတခုခု ဝင္လာရင္ ကိုယ္ခႏၶာကေန ဆန္႔က်င္တဲ့ Antibody (အင္တီေဘာ္ဒီ) ကိုထုတ္ေပးတယ္။ ေသြးထဲမွာ ASO မ်ားေနတယ္ဆိုတာ ဒီလူနာမွာ ဒီပိုးမ်ိဳး အရင္ကျဖစ္ျဖစ္၊ အခုဘဲျဖစ္ျဖစ္ ကူးစက္ခံထားရတယ္လို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ေဆးပညာသမိုင္းမွာ ပဌမဆံုးအသံုးျပဳတဲ့ အမွတ္အသားတခု ျဖစ္လာတယ္။ Rheumatism (ရူမက္တစ္) အဖ်ားနဲ႔ Scarlet fever (စကားလက္) အဖ်ားေရာဂါေတြအတြက္ Diagnosis ေရာဂါဟုတ္-မဟုတ္နဲ႔ Follow up နလံထမွာ စစ္ေဆးဘို႔ အသံုးျပဳတယ္။

ပိုးဝင္လာျပီးေနာက္ ၁-၃ ပါတ္ေနရင္ ASO titre တက္တက္လာမယ္။ ၃-၅ ပါတ္မွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္ေနမယ္။ ၆ လၾကာရင္ နဂိုအေနျပန္ေရာက္မယ္။

ပံုမွန္ဘယ္ေလာက္ ရွိရမယ္ဆိုတာ သတ္မွတ္ခ်က္ ထားလို႔မရဘူး။ ဒါ့ေၾကာင့္ ASO မ်ားတယ္ဆိုယံုနဲ႔ ေရာဂါသည္လို႔ မေျပာႏိုင္ပါ။ သတ္မွတ္ထားတာက လူၾကီးေတြမွာ >200 units/mL ထက္နည္းရင္၊ ကေလးေတြမွာ >300 units/mL ထက္နည္းရင္ ဘာေဆးမွမေပးပါ။

Serological methods စမ္းသပ္နည္းေတြထဲမွာ Latex agglutination နည္းနဲ႔ Slide agglutination နည္းေတြရွိတယ္။ ELISA နည္းနဲ႔ Exact titre value အတိအက် လုပ္ယူႏိုင္တယ္။ False negatives မွားျပီး မရွိဘူး ျပႏိုင္တာ ၂ဝ-၃ဝ% ရွိႏိုင္တယ္။ မွားတယ္ထင္ရင္ Anti-DNase B titre နည္းလုပ္ရတယ္။ Liver disease အသဲေရာဂါနဲ႔ Tuberculosis (TB) တီဘီေရာဂါေတြေၾကာင့္ False positives မွားျပီး အေပါင္းျပႏိုင္တယ္။ Corticosteroids (ေကာ္တီကိုစတီရြိဳက္) ေဆးေၾကာင့္ နည္းတာျပႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕ Antibiotics (အင္တီဘိုေအာတစ္) ပ႗ိဇီဝေဆးေတြေၾကာင့္လဲ နည္းေနႏိုင္တယ္။

Rheumatic fever (ရူမက္တစ္) အဖ်ားေရာဂါကို အမ်ားက ေလးဘက္နာလို႔သာ ေခၚၾကတယ္။ Acute rheumatic fever အခုျဖစ္ေနတဲ့ (ရူမက္စတစ္) အဖ်ားဆိုတာျဖစ္ေနရင္ ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ ကိုယ္ပူမယ္၊ လည္ေခ်ာင္းနာမယ္၊ အဆစ္တခုမကနာမယ္၊ ေရာင္မယ္၊ အဆစ္ေတြ ေနရာေရြ႕ျဖစ္မယ္၊ အဆစ္နာတာက ဒူး၊ ေျခခ်င္းဝတ္က စတာမ်ားျပီး လက္ေကာက္ဝတ္၊ တေဒါင့္တစ္ စသျဖင့္ ေျပာင္းမယ္။ ဘယ္-ညာ ေျပာင္းမယ္။ ျဖစ္တဲ့အဆစ္မွာ ပူေန၊ နာေန၊ ေရာင္ေနမယ္။ ၂၄ နာရီၾကာ နာတာဆိုးေနျပီး၊ ၂-၆ ရက္ ၾကာတတ္တယ္။ အေရျပားေအာက္မွာ မနာတဲ့ အက်ိတ္ေလးေတြ ထြက္မယ္၊ အေရျပားမွာ အနီျပင္ေတြထြက္မယ္၊ အဆစ္ကို ေခါက္တံနဲ႔စမ္းရင္ တံု႔ျပန္မႈက ျမန္ေနမယ္၊ တခါတေလမွာ ႏွလံုးေရာင္ေနမယ္၊ ဒါေပမဲ့ ရင္တံုတာနဲ႔ အသက္ရွဴမဝတာေလာက္သာ ခံစားရမယ္။

Glomerulonephritis ေက်ာက္ကပ္ေရာင္တာပါျဖစ္ရင္ ဆီးမ်ားမယ္၊ ဆီးထဲေသြးပါမယ္၊ (စမ္းသပ္မွသိရတာလဲရွိတယ္)၊ ကိုယ္ေရာင္မယ္၊ ေသြးဖိအားတက္မယ္။ အားယုတ္မယ္၊

ASO မ်ားေနယံုနဲ႔ေတာ့ Rheumatic arthritis (ရူမက္တစ္) အဆစ္နာ-အဖ်ား ေရာဂါရွိတယ္လို႔ ေျပာမရပါ။ အစိုးရိမ္မ်ားျပီး Long term penicillin (ပနယ္စလင္) တာရွည္ေပးေနစရာလဲ မလိုပါ။ သမားေတာ္က ဆံုးျဖတ္ပါလိမ့္မယ္။ Rheumatologist ဆရာဝန္ေတြက ဒီေရာဂါမ်ိဳးမွာ (အိတ္စပတ္) ျဖစ္တယ္။

Dr. တင့္ေဆြ