Hyperthyroidism လည္ပင္းၾကီးေဟာ္မုန္းမ်ားေရာဂါ

အသက္က ၅၉ ႏွစ္ပါဆရာ။ အမ်ိဳးသားပါ။ ၂ဝဝ၂ ခုႏွစ္​​ေလာက္​ကစျဖစ္​တာပါ။ Thyroid gland ညာဘက္​ျခမ္​းက နဲနဲႀကီးတာပါ။ hyperthyroid ​ျဖစ္​လို႔ေဆး​ေသာက္​္ျပီး ​ေဆးဆက္​မ​ေသာက္​တာ ၃ ႏွစ္​​ေလာက္​ရိွပါၿပီ၊ အခု​ေသြး​ေပါင္​က ၉ဝ ​ေက်ာ္​ ၁၅ဝ အၿမဲလိုျဖစ္​​ေနပါတယ္​။ weight လဲက်သြားပါတယ္​။ အရမ္​းက်တာ​ေတာ့မဟုတ္​ပါဘူး။ ဘာျဖစ္​လို႔ပါလဲ။
​ေဆးျပန္​​ေသာက္​ရမွာလားဆရာ။ ​ေဆးျပန္​စစ္​ၾကည္​့ရမလားဆရာ။ ဘာ​ေတြဆိုးဆိုး႐ြား႐ြား ျဖစ္​ႏုိင္​ပါသလဲဆရာ။ ​ေဆးျပန္ မ​ေသာက္​ဘဲ​ေနရင္​​ေကာဆရာ ဘာျဖစ္​ႏိုင္​လဲဆရာ။

လည္ပင္းၾကီးေနတာ မျမင္ရဘဲ ေဟာ္မုန္းမ်ားေနတာလဲရွိတယ္။ Hyperthyroidism ေခၚတယ္။ Toxic Goitre လို႔လဲ ေခၚတယ္။ Hypothyroidism ဆိုတာကေတာ့ ေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါျဖစ္တယ္။ ကင္ဆာနဲ႔ တျခားအေၾကာင္းေတြေၾကာင့္ ၾကီးေနတာဆိုျပီးရွိတယ္။ ျဖစ္တာမတူၾကလို႔ ကုရတာလဲ တျခားဆီ။

လည္ပင္းၾကီးေနမွေတာ့ အိုင္အိုဒင္းဆားေပးကုေပမဲ့ ၾကီးျပီးသားက ျပန္မငယ္ႏိုင္ေတာ့ပါ။ ဆက္မတိုးတာနဲ႔ ေဟာ္မုန္းနည္းလို႔ ျဖစ္ရတာေတြကိုသာ ကာကြယ္ပါမယ္။ လည္ပင္းၾကီးေနေတာ့ အၾကည့္ရဆိုးတဲ့ ျပႆနာသာ ရွိပါတယ္။ မ်ိဳလို႔လဲ မခက္၊ အသက္လဲ ေကာင္းေကာင္း ရွဴႏိုင္တယ္။ Hyperthyroid ကို Carbimazole, Methimazole, Propylthiouracil ေဆး ေပးနည္း၊ Iodine-131 Radioactive isotope အႏုျမဴေဆးေပးနည္း၊ Thyroidectomy ခြဲစိတ္နည္း ဆိုျပီးရွိတယ္။ (ေမဂ်ာ-ေအာ္ပေရးရွင္း) ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္ေတာ့ဆရာဝန္ မခြဲျခင္ပါ။

Hyperthyroidism ထဲမွာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တဲ့ Graves disease ဆိုတာက Autoimmune disease အမ်ိဳးအစား ျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔လဲဆ ိုေတာ့ ေရာဂါျပီးစနစ္ ကေမာက္မျဖစ္လို႔ ေဟာ္မုန္းေတြ လိုတာထက္ ပိုထုတ္ေပးေနလို႔ပါ။ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ ၂၅-၃ဝ% မွာ Exophthalmos ဆိုတဲ့ မ်က္လံုးျပဴလာတာ ျဖစ္ၾကတယ္။ ေျခသလံုး ေရွ႕ပိုင္း ေရာင္ေနမယ္။ ေသြးတိုး (အထက္ေသြး) မ်ားမယ္။ ဘာျဖစ္ျဖစ္ တံု႔ျပန္တာ ျမန္ဆန္တယ္။ ဘာဘဲလုပ္လုပ္ သြက္လက္ တက္ၾကြေနမယ္။ အားယုတ္တယ္လို႔ ခံစားရမယ္။ အိပ္မေပ်ာ္ဘူး။ လက္တံုေနမယ္။ ပိန္လာမယ္။ စားျခင္စိတ္ ပိုေနမယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ တခ်ိဳ႕က ဝလာမယ္။ အပူမခံႏိုင္ဘူး။ မအိုက္လွတာေတာင္ ေရာဂါသည္ ဇနီးက ပန္ကာဖြင့္ အိပ္ျခင္ေနမယ္။ ေခြ်းထြက္ မ်ားေနမယ္။ ဆံပင္ပါးမယ္။ လက္သည္းေျခသည္း ၾကြပ္တယ္။ (ဆိုင္းနပ္) ေရာဂါဝင္လာမယ္။ ဝမ္းပ်က္မယ္။ ေယာက္်ားမွာ ရင္သား ထြက္လာမယ္။

ျဖစ္ေနလဲ စိတ္အားမငယ္ပါနဲ႔။ ေျမာက္ကိုရီးယား ေခါင္းေဆာင္ Kim Il-Sung မွာေရာ အေမရိကန္သမတ George H. W. Bush နဲ႔ သူ႔ဇနီး Barbara Bush တို႔မွာ ဒီေရာဂါရွိၾကတယ္။ သားေတြကို ေခါင္းေဆာင္ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးႏိုင္ၾကသူေတြပါ။

လူဦးေရရဲ႕ ၃% မွာ Hypothyroidism ေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါ ရွိတယ္။ ကေလးဖြါးျပီး တႏွစ္အတြင္းမွာ ၅% အေမေတြ ျဖစ္တတ္ၾကတယ္။ လူက ထိုင္း-ေလးေနမယ္။ ေအးတာ မခံႏိုင္ဘူး၊ ေခြ်းမ်ားတယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္၊ လူက ဝလာမယ္။ စိတ္ဓါတ္က်တယ္။ ေျခသည္း-လက္သည္းေတြ ၾကြပ္ဆတ္ေနမယ္။ ဆံပင္ၾကမ္းမယ္။ ႏွလံုးခုန္ ေႏွးေနမယ္။ ၾကာလာရင္ စကားအေျပာအဆိုပါ ေႏွး-ေလးလာမယ္။ အသားအေရလဲ ေျခာက္ေနမယ္။ မ်က္ခံုးေမႊးက ေဘးဘက္မွာ ပါးလာမယ္။ ရာသီမမွန္ျဖစ္မယ္။

Levothyroxine ေဆးေပးကုတယ္။ အရြယ္အစားလည္း ေလွ်ာ့ေစတယ္၊ ကင္ဆာနဲ႔ ကင္ဆာမဟုတ္ အက်ိတ္ျဖစ္တာလဲ နည္းေစတယ္။ ေဟာ္မုန္းမ်ားလို႔ ခြဲတဲ့အခါ တခ်ိဳ႕မွာ ေဟာ္မုန္း ဆက္ထုတ္ဘို႔ေတာင္ မက်န္ေတာ့ရင္ ေဟာ္မုန္းနည္းေရာဂါ ျဖစ္လာျပန္လို႔ တသက္လံုး ေဆးေသာက္ေနရမယ္။

ဒီစာေရးတံုးက ႏွစ္ဆန္းပိုင္းျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ မုန္းတိုင္းေတြ ႏွိပ္စက္ေနတယ္။ ႏွစ္သစ္အတြက္ က်ိန္းေက်ေအာင္ Thyroid Storm လည္ပင္းၾကီး-မုန္တိုင္း ဆိုတာပါ ထည့္ေရးလိုက္မယ္။ Graves’ disease ျဖစ္ေနရင္းကေန မုန္တိုင္းဝင္လာသလို အေရးေပၚဌာန ေရာက္လာၾကတဲ့ အေျခအေနပါ။ စမ္းၾကည့္ေတာ့ ကုိယ္ပူ၊ လူက ရင္တံု၊ စိတ္က ပံုမွန္မဟုတ္ ျဖစ္ေနမယ္။ ခ်က္ခ်င္းဘဲ ေအာက္စီဂ်င္ေပး၊ ေသြးျပန္ေၾကာထဲေဆးသြင္း၊ Dexamethasone ထိုး၊ Propranolol ေဆး IV ၁ဝ မိနစ္တခါ ထိုးေပးရတယ္။ Reserpine နဲ႔ Guanethidine ေဆးေတြအျပင္ Propylthiouracil, Methimazole ေတြကိုလည္း ေပးတယ္။

လည္ပင္းမၾကီးေအာင္ ဓါတ္ဆားေဆာင္။ မုန္တိုင္းဒုကၡ ဝိုင္းကူၾက။

Dr. တင့္ေဆြ