Kidney stones ေက်ာက္ကပ္-ေက်ာက္

·         ဆရာဝန္ သမီးေက်ာက္ရွိတယ္။ ႕႕႕႕႕ နယ္၊ ႕႕႕႕႕။

·         ေက်ာက္က ဘယ္မွာ၊ အသက္ကဘယ္ေလာက္၊ ဘာသိခ်င္ပါသလဲ။

·         အသက္ ၃၅ လြန္ခဲံတဲ့ ၂၉၊ ႕႕႕႕႕ နိုင္ငံမွာ ထုတ္ျပီး၊ အခုျပန္ရွိတယ္ ဆရာ။

·         ျပန္ေျဖတာထဲ ေက်ာက္ဘယ္မွာလဲ မသိရေသးပါ။ ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္က အျဖစ္မ်ားလို႔၊ ေရးထားတာကို ပို႔လိုက္ပါမယ္။

ဘာလို႔ ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္တည္သလဲ။ တခုထဲလဲ မဟုတ္၊ တိတိက်က်လဲ ေျပာမရပါ။ ဆီးထဲမွာ အရည္၊ ဓါတ္ဆား နဲ႔ (အက္စစ္) ဓါတ္ေတြဟာ ျဖစ္သင့္တာေတြ မျဖစ္ရာကေန ျဖစ္တယ္။ ပံုမွန္ဆိုရင္ ဆီးထဲက ပုံေဆာင္ခဲ အခ်င္းခ်င္း ကပ္တြယ္ျပီး ေက်ာက္ျဖစ္မွာကို တားႏိုင္တဲ့ သတၲိ ရွိေနတယ္။

ေဆာင္ရန္-ေရွာင္ရန္မ်ား
• ေရကို တေန႔မွာ ၂ လီတာ ၂ လီတာခြဲ ေသာက္ပါ။ ေရဓါတ္နည္းတာ မေကာင္းပါ။ ဒီလိုလူမ်ိဳး ဝမ္းေလ်ာရင္ ေရမ်ားဘို႔ ပိုသတိထားပါ။ ႏိုင္ေအာင္ မေသာက္ႏိုင္ရင္ Drip သြင္းပါ။
• Renal tubular acidosis, Dent's disease, Hyperparathyroidism, Primary hyperoxaluria and Medullary sponge kidney ေရာဂါတခုခုရွိေနရင္ ေက်ာက္ျဖစ္ေစမဲ့ Calcium oxalate crystals ေတြျဖစ္ေစမယ္။
• Crohn's disease ေရာဂါရွိေနသူေတြမွာ ပိုမ်ားတာ ေတြ႔ရတယ္။ ေက်ာက္ ျပန္ျဖစ္သူေတြမွာ ဒါေတြပါရွိေန-မေန စစ္ရမယ္။
• ေရထဲက Fluoridation ေၾကာင့္လဲ အျဖစ္မ်ားေစႏိုင္တယ္။ ေရေကာင္း-ေရသန္႔ ေသာက္ပါ။
• ဗီတာမင္ ဒီ မ်ားရင္လဲ ျဖစ္ေစတယ္လို႔ ၁၉၉၈ Archives of Internal Medicine က ဆိုတယ္။
• ဖို-မဆက္ဆံတာ Causal relationship ၾကံဳရာနဲ႔ စခန္းသြားတဲ့ အက်င့္ကလဲ ျဖစ္မလားလို႔ ေျပာၾကေသးတယ္။
• American Urological Association က ကမာၻၾကီး ပူေႏြးလာတာကို ေထာက္ျပေသးတယ္။
• Hypercalciuria ေသြးထဲမွာ (ကယ္လ္စီယမ္) မ်ားေနသူ ပိုျဖစ္တယ္။ (ကယ္လ္စီယမ္) မ်ားတဲ့အစာ ေလ်ာ့စားပါ။
• ဆီးလမ္း ပိုးဝင္တာ ေစာေစာ ေသျခာ ကုသပါ။
• Thiazides, Potassium citrate, Magnesium citrate ေဆးေတြကို သတိထားေသာက္ပါ။
• သံပုရာရည္၊ လိမ္ေမာ္ရည္ ေဖ်ာ္ရည္ေတြ ေသာက္တာ ေကာင္းတယ္။
• Beer ကိုလဲ သက္သာတယ္ေျပာတယ္။ စပ်စ္ရည္ေလာက္ေတာ့ မေကာင္းပါ။
• (ကိုကာကိုလာ)၊ (ေကဖင္း) ပါအရည္၊ အခ်ိဳ႕ုအရည္ေတြလဲ မသင့္ပါ။
• အသား (ပရိုတင္း) နဲ႔ ဆား ေလ်ာ့စားပါ။
• သၾကားဓါတ္မ်ားတာ မေကာင္းပါ။
• ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္ မတည့္ပါ။ Calcium နဲ႔ Oxalates မ်ားတဲ့ ဟင္းႏုႏြယ္ရြက္နဲ႔ ခရမ္းခ်ဥ္သီး ေရာမခ်က္သင့္ဘူးလို႔ ေတာင္အာရွမွာ ေျပာစမွတ္ ရွိတယ္။
• Potassium citrate ေဆးကို ေက်ာက္ျဖစ္မွာ ကာကြယ္ဘို႔သံုး ႏိုင္ပါတယ္။ စားေဆးနဲ႔ အရည္လာတယ္။ ဆီးရဲ႕ pH မ်ားေစျပီး အက္စစ္ဓါတ္ နည္းေစတယ္။
• ေသြးတိုး က်ေဆးထဲက Calcium channel blockers (Nifedipine) နဲ႔ Alpha blockers (Tamsulosin) ေဆးေတြက ေက်ာက္ရွိေနသူေတြအတြက္ပါ အသံုးက်တယ္။ ေက်ာက္ရွိေနရင္ က်ေစတယ္။
• Allopurinol (Zyloprim) ေဂါက္ေရာဂါေဆးက အက်ိဳးမ်ားေစတယ္။
• ဆီးသြားခ်င္တာကို ေအာင့္မထားပါနဲ႔။
• အသက္ ၂ဝ-၄၉ အတြင္းအျဖစ္မ်ားလို႔ ၾကီးလာရင္သက္သာတယ္။

Treatment စနစ္တက် ဘယ္လိုကုသမလဲ

(၁) Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy (ESWL) (ေရွာ့ခ္) လိႈင္းသံုးခြဲစိတ္ကုသနည္း

Ultrasound waves (အာလ္ထြာေဆာင္း) သံုးတယ္။ တုန္ခါမႈကေန ေက်ာက္ကို ေခ်ဖ်က္ေပးမယ္။ ေသးေသးေလးေတြက ဆီးထဲမွာပါလာလိမ့္မယ္။ နာမယ္။ ထံုေဆးနဲ႔လုပ္ရတယ္။ ေက်ာက္က ဆီးျပြန္ထဲမွာ ပိတ္မိေနရင္ Ureteroscope ကရိယာသံုးမယ္။

(၂) Ureterorenoscopy ယူရစ္တရိုကရိယာသံုးခြဲစိတ္ကုသနည္း

ေက်ာက္က ဆီးျပြန္ထဲမွာ ပိတ္မိေနရင္ လုပ္ႏိုင္တယ္။ Ureteroscope ကရိယာသံုးတယ္။ ေက်ာက္ေတြ႔ျပီဆိုရင္ Specialized instrument အထူးကရိယနဲ႔ျဖစ္ျဖစ္ Laser beams ေလဆာနဲ႔ျဖ္စျဖစ္ ေက်ာက္ကိုခဲြထုတ္မယ္။

(၃) Percutaneous Nephrolithotomy (PCNL) အေရျပားကေနခြဲနည္း

ေက်ာက္က သိပ္ၾကီးေနရင္ လုပ္တယ္။ ေနာက္ေက်ာ္ဘက္မွာ ဒါးရာေပးတယ္။ Nephroscope ကရိယာေလးသံုးမယ္။ ေက်ာက္ကိုေသးေအာင္လုပ္ေပးျပီး ထုတ္မယ္။ Laser ေလဆာျဖစ္ျဖစ္ Pneumatic energy ေလအားသံုးျပီးျဖစ္ျဖစ္ သံုးတယ္။

(၄) Open Surgery သမားရိုးက်ခြဲစိတ္နည္း

ခုေခတ္မွာ ဒီနည္းသံုးတာနည္းလာျပီ။ တျခားနည္းေတြနဲ႔မရေအာင္ သိပ္ၾကီးေနရင္ေတာ့ လုပ္ရမယ္။ ကရိယာမရွိတဲ့ ေနရာေတြမွာလဲ လုပ္ပါေသးတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ