Polygamy and Health (2) မယား မ်ားမ်ားယူရင္ (၂)

(ကန္ေတာ့ပါ)

အရင္ကေတာ့ မြတ္ဆလင္တိုင္းျပည္ေတြမွာ ဘာသာေရးဓေလ့ထံုးစံေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္မႈ ရေစတယ္လို႔ ထင္မွတ္ခဲ့ၾကတယ္။ ေယာက္်ားေလးမွန္သမွ် ပန္းအဖ်ားလွီးျဖတ္ေစတာမ်ိဳးဟာ HIV/AIDS ကို ကာကြယ္ႏိုင္တယ္လို႔ သုေတသနတခ်ိဳ႕က ေထာက္ခံတယ္။ WHO ေတာင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ့္အျမင္က မဆိုင္ဘူးလို႔ ယူဆတယ္။ သုေတသနလုပ္တာေတြ နည္းေသးတယ္။ ရလဒ္ေတြဖတ္တာ အခ်ိန္သိပ္ေစာေသးတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ က်န္းမာေရးမွာ ႏိုင္ငံေရးေတြ သိပ္မ်ားေနသလား သံသယရွိတယ္။ HIV/AIDS ေရာဂါကို ထိေရာက္တဲ့ တျခားနည္းသံုးျပီး ကာကြယ္ေစဘို႔ မလိုေတာ့ဘူး ထင္သြားေစႏိုင္တယ္။

မြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံေတြမွာ အိမ္ေထာင္မျပဳခင္ လိင္ဆက္ဆံတာ၊ အိမ္ေထာင္ေရး ေဖါက္ျပားတာ၊ ကိုယ္ခႏၶာေရာင္းစားတာ၊ လိင္တူနဲ႔ မူးယစ္ေဆးထိုးတာေတြ နည္းပါးတယ္။ အဲတာေတြက ေကာင္းတယ္။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိဳ႕ ဘာသာေရးအေျခခံ ေခါင္းေဆာင္ေတြက HIV/AIDS ဆီမီနာလုပ္တာကို သပိတ္ေမွာက္ၾကတယ္။ ၁၉၉၅ မွာ အင္ဒိုနီးရွား Council of Ulemas ဘာသာေရးေကာင္စီက ကြန္ဒြမ္ကို လက္ထပ္လင္မယားေတြကိုသာ ဆရာဝန္လက္မွတ္နဲ႔ ေရာင္းရမယ္လို႔ လုပ္ခဲ့တယ္။ အိမ္ေထာင္မဟုတ္ဘဲ လိင္ဆက္ဆံတာကို ဘာသာေရးတင္းၾကပ္မႈနဲ႔ တားႏိုင္တယ္လို႔ ယူဆတာမို႔ လုပ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။

ကမာၻမွာ မြတ္ဆလင္ဦးေရ ၁႕၃ ဘီလ်န္ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ HIV/AIDS ေရာဂါနဲ႔ပတ္သက္ရင္ ေဆြးေႏြးၾကတာနည္းတယ္။ စာရင္းဇယားရတာက မလံုေလာက္ဘူး။ ရတာေတြကလည္း မယံုေလာက္ဘူး။ UNAIDS ကေန ခန္႔မွန္းတာက ေျမာက္ပိုင္း အာဖရိက၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသနဲ႔ မြတ္ဆလင္မ်ားရာ အာရွေဒသေတြမွာ HIV ရွိသူ လူ ၁ သန္းရွိႏိုင္တယ္။ ဒါေတာင္ အာဖကန္နစၥတန္၊ တူရကီနဲ႔ ဆိုမာလီမွာ စာရင္းဇယားမရွိၾကဘူး။ စမ္းသပ္မႈႏွဳန္းလဲ နည္းလြန္းတယ္။ ေနာက္ဆံုးရ UNAIDS update ေတြမွာ မြတ္ဆလင္ႏိုင္ငံေတြကေန စာရင္းမရတာ ဆက္ေတြ႔ေနရေသးတယ္။ ဘယ္သာသာယူတဲ့ ဘယ္ေဒသေတြမွာျဖစ္ျဖစ္ HIV/AIDS တိုက္ဖ်က္ေရးဆိုတာ အမ်ိဳးသမီး အမ်ားစုနဲ႔ သိပ္ဆိုင္ေနတယ္။ အမ်ိဳးသမီး အခြင့္အေရး နိမ့္က်ေနရင္ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရး မေအာင္ျမင္ႏိုင္ဘူး။ မိန္းမက ေယာက္်ားကို ဘာမွအတြန္႔ မတက္ရတဲ့ ဘာသာေရး-လူမႈေရး အေလ့အထေတြကလဲ အဟန္႔အတား ျဖစ္ေစတယ္။ မြတ္ဆလင္ဦးေရထူထပ္တဲ့ ဆာဟာရ ေအာက္ပိုင္းေဒသေတြမွာ ဘာသာေရးကေန ေရာဂါကို တားမရတာ၊ HIV/AIDS အႏၠရာယ္ရွိေနတာ ေတြ႔ေနရျပီ။ ႏိုက္ဂ်ီးရီယား မွာ ၆-၁ဝ%၊ အီသီယိုပီးယားမွာ ၁ဝ-၁၈% HIV-positive ျဖစ္ေနၾကတယ္။ ဒါေပမဲ့ အဲဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ေရာဂါက ကပ္ေရာဂါလို ျဖစ္လာေနတာေတာင္မွ ေပၚလစီခ်သူေတြက လိင္မဆက္ဆံဘဲေနၾကဘို႔၊ မူးယစ္ေဆးဝါး မသံုးၾကဘို႔နဲ႔ တရားမဝင္မဆက္ဆံဘို႔ကိုသာ အာရံုစိုက္ေနၾကေသးတယ္။ ၂ဝဝ၅ ေလာက္ကဆိုရင္ မြတ္ဆလင္ တခ်ိဳ႕ေနရာေတြမွာ ၆ဝ% HIV ပိုးရွိေနတယ္။ ပိုးေတြ႔ျပီး တႏွစ္ေနရင္ ေသဆံုးသြားတယ္။ မြတ္ဆလင္ေတြေနတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္ နဲ႔ ေမာ္ရိုကိုေတြမွာလဲ ျပႆနာ မေသးဘူး။

ခုေနာက္ပိုင္းမွာ အီရန္လိုႏိုင္ငံမွာေတာင္ ပညာေပးတာေတြ ရွိလာတယ္။ ေဟာေျပာတာေတြ လုပ္ႏိုင္လာတယ္။ အရင္က အီရန္မွာ ပိုးေတြ႔ရင္ အလုပ္ကထုတ္ျပစ္ခဲ့တယ္။ ေဆးရံုေတြမွာ ဆရာဝန္ေတြက ေဆးကုမေပးဖို႔ ျငင္းဆိုခြင့္ရွိခဲ့တယ္။ အခု တိုက္ဖ်က္ေရးကို တရားဝင္လုပ္လာတယ္။ မလုပ္လို႔လဲ မရေတာ့ဘူး။ လိင္နဲ႔ အသက္ေမြး မိန္းမေပါင္း ၃ ေသာင္း ကေန ၃ သိန္းရွိမယ္။ ဘယ္ေလာက္မ်ားမ်ား ပိုးရွိေနတယ္ဆိုတာ အစိုးရလဲ မသိဘူး။

၁၂-၇-၂ဝ၁ဝ သတင္းတပုဒ္အရ ကင္ညာႏိုင္ငံမွာ မယားအမ်ားယူလို႔ HIV ျဖစ္တာ ပိုမ်ားတယ္လို႔ ပါရွိခဲ့တယ္။ သူတို႔ဆီမွာ အိမ္ေထာင္က်မိန္းမ ၁ဝဝ မွာ ၁၃ ေယာက္ဟာ မိန္းမတေယာက္မကယူထားတဲ့ ေယာက္်ားေတြနဲ႔ ရေနသူေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ဒါေတာင္ ၂ဝဝ၃ တံုးက ၁၆ ေယာက္ရွိရာကေန ေလွ်ာ့လာတာပါ။ ဒီ မယားအမ်ားအျပားယူတဲ့ အေလ့အက်င့္ကေန HIV/AIDS ျဖစ္တာပိုမ်ားေစတယ္လို႔ ပညာရွင္ေတြက ယူဆၾကတယ္။

ဆြာဇီလန္ႏိုင္ငံမွာလဲ Polygamy မိန္းမမ်ားတာ နဲ႔ Promiscuity လိင္ဆက္ဆံအေဖၚ အမ်ားၾကီးရွိသူေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS ျဖစ္ရတယ္လို႔ ယူဆႏိုင္တယ္။ ဆြာဇီလန္ သက္ဦးဆံပိုင္ဘုရင္ၾကီး King Mswati III မွာ ဒီစာေရးစဥ္က မိဖုရား ၁၃ ေယာက္နဲ႔ အခု (၁၅) ေယာက္ရွိတယ္။ သူ႔တိုင္းျပည္မွာ HIV ၄ဝ% နီးနီး ကူးစက္ေနတယ္။

ဒီမိုကေရစီမက်တဲ့ အစိုးရေတြက HIV/AIDS ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးနဲ႔ ကုသေရး လုပ္တာေတြမွာ အဟန္႔အတား လုပ္တတ္ၾကတယ္။ ပုပ္ရဟန္းမင္းၾကီးက ကြန္ဒြမ္ကို လက္ခံတာ သိပ္မၾကာေသးဘူး။ ၂ဝ၁ဝ ေမလထဲ ေရာက္မွ တံခါးဖြင့္ေပးခဲ့တယ္။

လက္ထပ္မယားမ်ားတာ၊ မုဆိုးမကိုယူလိုက္တာ၊ ဆက္ဆံဘက္ မိန္းမမ်ားတာ၊ လက္မထပ္ဘဲ ဆက္ဆံတာေတြဟာ အသိုင္းအဝိုင္းကို အေထာက္အကူ ရေစမယ္လို႔ ထင္မွတ္ လက္ခံခ့ဲၾကတယ္။ အခု အဲဒါမ်ိဳးေတြက HIV/AIDS ျပန္႔ေစဘို႔ ျဖစ္တယ္ဆိုတာ သိလာရတယ္။ UNDP report အစီရင္ခံစာအရ လိင္ဆက္ဆံဘက္မ်ားတာ၊ ငယ္ငယ္ေလးနဲ႔ အပ်ိဳရည္ပ်က္တာ၊ အရြယ္သိပ္ကြာသူခ်င္းဆက္ဆံတာ၊ ကြန္ဒြမ္ကို စနစ္တက်မသံုးတာေတြေၾကာင့္ HIV/AIDS ပိုျဖစ္ေစတယ္။ လိင္ခြဲျခား ဆက္ဆံတာ၊ လိင္အၾကမ္းဖက္တာ၊ လိင္ကတဆင့္ ကူးစက္ေရာဂါ အျဖစ္မ်ားတာ၊ ပန္းငံုတာကို မျဖတ္ဘဲ ေနတာေတြနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြေၾကာင့္လဲ ေရာဂါကူးေစဘို႔ အားေပးရာက်တယ္။

ဘယ္လိုလုပ္သင့္လဲဆိုတာအတြက္ ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ႔ ေတာင္အာဖရိကကို ယွဥ္ၾကည့္ရင္ သိသာတာေတြ႔ရမယ္။ ၁၉၉ဝ ေက်ာ္ေလာက္က ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ HIV ၂-၃% ျဖစ္ေနခဲ့တယ္။ ထိုင္းမွာ ကာကြယ္ေရးကို အျပင္းအထန္ၾကိဳးစားလုပ္တယ္။ ျဖစ္ႏွဳန္း တိုးမလာေတာ့ဘူး။ ေတာင္အာဖရိက မွာေတာ့ အဲလို မလုပ္လို႔ ၂၅% ပိုးေတြ႔ေနတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ မြတ္ဆလင္ ႏိုင္ငံေတြကို HIV ႏွိမ္နင္းခ်င္ရင္ ဒီဥပမာ ၂ ခုကို ယူႏိုင္တယ္။ မယားမ်ားရင္ ေရာဂါလည္းမ်ားမယ္။ ေရာဂါတိုင္းကို ဘုရားကု ကုဘို႔ မၾကိဳးစားသင့္ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၄-၅-၂ဝ၁၇
၁၉-၄-၂ဝ၁၈