TB Medicines Side Effects တီဘီေဆးေတြနဲ႔ ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈမ်ား

၁။ သမီးနာမည္ ႕႕႕ ပါ အသက္က ၃၃ပါ ေနတာက စမ္းေခ်ာင္းရန္ကုန္ပါ သမီးေရာဂါစျဖစ္တာက လည္ပင္းေဘးမွာ အက်ိတ္စျဖစ္တာပါ ေဆးခန္းျပ ဆီးစစ္ ေသြးစစ္ ဓာတ္မွန္ရိုက္ အၾကိမ္ၾကိမ္လုပ္ပါတယ္ အေျဖမထြက္ပါဘူး ေနာက္ဆံုး ခြဲျပီး အသားစကိုစစ္ေတာ့မွ TV လို႔ အေျဖထြက္လာပါတယ္ အခုလက္ရွိသမီး TV ေဆးေသာက္ေနပါတယ္ ေဆးေသာက္ေနရင္းက ေျခလက္ေတြေဖာလာလို႔ပါ သမီးေဆးေသာက္တာ ၁လခြဲရွိပါျပီ သမီးနဲ႔ TV ေဆးနဲ႔မတဲ့တာလား TV ေဆးေသာက္ရင္ ေဖာတတ္တာလား မသိလို႔ပါရွင့္ သမီးစာထဲမွာ အမွားပါရင္ ခြင့္လႊတ္ျပီးျပန္လည္္ေျဖၾကားေပးပါေနာ္ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာရွင့္

အရင္ ၆ ႏွစ္ကတေယာက္နဲ႔ အခုေနာက္တေယာက္ကေမးပါတယ္။ TB လို႔ ေရးရတယ္။ ေမးခြန္းမွာ လူအမည္ မလိုအပ္ပါ။

၂။ TB ေဆး စေသာက္ေနရပါျပီ။ TB ေဆးစေသာက္ျပီးေန႔တြင္ ႏႈတ္ခမ္းမ်ားတုန္ျခင္း။ ခႏၶာကုိယ္တုန္ျခင္း။ ဆီးမွာ ပန္းေရာင္ျဖစ္ေနျခင္း။ ခႏၶာကုိယ္ေလးလံေနျခင္းမ်ား ျဖစ္ပါသည္။ အဲ႔ဒါမ်ားသည္ ပုံမွန္လကၡဏာမ်ားလားဟု သိခ်င္ပါသည္။ တျခား မည္သည့္ခံစားခ်က္မ်ား၊ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္ႏုိင္ပါေသးသနည္း။ ယင္းလကၡဏာမ်ားကုိ ဘယ္ႏွစ္လ ခံစားရပါမည္နည္း။ TB ေဆးကုိ ၆ လ (သုိ႔) ၉ လ ေသာက္ရမည္ဟု ေျပာပါသည္။

TB တီဘီေရာဂါဟာ သူ႔အလိုလို မေပ်ာက္ပါ။ ေဆးမကုဘဲေနရင္ ေရာဂါနဲ႔ ေသဆံုးႏိုင္တယ္။ ေဆးကို မွန္မွန္ မေသာက္ရင္လဲ သက္သာယံုေတာ့ ရွိမယ္၊ ေရာဂါျပန္ျဖစ္ျပီး ေဆးကုဘို႔ မလြယ္တာျဖစ္လာမယ္။ တီဘီေရာဂါကို ပိုးေသေဆးေတြ တမ်ိဳးမက သံုးရတယ္။ တီဘီပိုးကေန ေဆးမယဥ္ေစဘို႔ ရည္ရြယ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၆ လကေန ၉ လ အထိေပးရတာမ်ားျပီး တခ်ိဳ႕ကို ၁၂ လအထိ ေပးရတယ္။ တီဘီေဆးေတြဟာ တျခား ေဆးေတြနဲ႔စာရင္ စိတ္ခ်ရတယ္။ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြေတာ့ ေသျခာေပါက္ရွိပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က သာမန္ျဖစ္ျပီး တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ပိုဆိုးတယ္။ အေရးၾကီးတာက ေဆးေတြက တကယ္စြမ္းပါတယ္။ Streptomycin, Ethambutol, Pyrazinamide, Rifampin နဲ႔ Isoniazid (INH) ေဆးေတြကို အမ်ားဆံုး သံုးတယ္။

ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈမ်ား
• အစာစားခ်င္စိတ္နည္းမယ္၊
• ပ်ိဳ႕မယ္၊ အန္မယ္၊
• ကိုယ္ပူမယ္၊ (၃ ရက္မကဖ်ားႏိုင္တယ္)
• ဗိုက္ေအာင့္မယ္၊
• လက္ေခ်ာင္း-ေျခေခ်ာင္းေတြ နဲ႔ ပါးစပ္ေနရာတဝိႈက္မွာ က်င္မယ္၊ ထံုမယ္၊
• အေရျပားမွာ အနီစက္ေတြေပၚမယ္၊
• ေသြးထြက္လြယ္မယ္၊
• အဆစ္ေတြနာမယ္၊
• ေခါင္းမူးမယ္၊
• မ်က္စိၾကည့္ရတာ မေကာင္းျဖစ္မယ္၊
• နားထဲ အသံေတြမည္ေနမယ္၊ နားအၾကားမေကာင္းျဖစ္လာမယ္။
• ဆီး၊ တံေတြး နဲ႔ မ်က္ရည္ေတြ ဝါမယ္။ ကိုယ္အတြင္းထဲက အရည္ေတြလဲ ဝါေနမယ္၊
• ေနရာင္ဒဏ္ကို မခံႏိုင္ျဖစ္မယ္၊ Sunscreen သံုးပါ။
• Rifampin ေဆးနဲ႔ ကိုယ္ဝန္တားေဆး တြဲေသာက္ရင္ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ္ဝန္တား-အေရျပားေအာက္ ထားရတဲ့ေဆးေခ်ာင္း သံုးရင္ ကိုယ္ဝန္တားေစတဲ့အစြမ္း နည္းေစမယ္။ Rifampin ေဆးနဲ႔ Methadone ေဆး တြဲေသာက္ရင္ ေဆးျဖတ္လကၡဏာေတြ ပိုမ်ားေစတယ္။ Rifampin ကေနလဲ အသဲကို အနည္းနဲ႔အမ်ား ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဝါတာေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္မေသာက္ရတာျဖစ္တယ္။

• Streptomycin ထိုးေဆးက Ototoxicity နားကိုထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ အသက္ၾကီးသူေတြနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္ သိပ္မေကာင္းရင္ သိတာမယ္။ နားထဲမွာ အသံတဝီဝီ မည္ေနမယ္။ ဆီးနည္းမယ္။ ဆီးထဲမွာ အနယ္ပါတတ္တယ္။ အေရျပား အနီစက္ေတြ ထြက္ႏိုင္တယ္။ ေဆးျဖတ္ရင္ ျပန္ေကာင္းပါတယ္။

• Ethambutol ကေန မ်က္စိကို ဒုကၡေပးႏိုင္တယ္။ Optic neuritis ေခၚတယ္။ ေဆးျဖတ္ရင္ ျပန္ေကာင္းပါတယ္။ အဖ်ားပိုင္းေနတဲ့ အာရံုေၾကာေတြထိခိုက္လို႔ ထံုတာ-က်င္တာျဖစ္မယ္။

• Pyrazinamide ကေနလဲ အသဲကို အနည္းနဲ႔အမ်ား ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ အဆစ္နဲ႔ ၾကြက္သားေတြနာမယ္။ ဆိုးလွတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ ေဂါက္ေရာဂါ ရွိရင္ေတာ့ ပိုဆိုးႏိုင္တယ္။

• Isoniazid ကေနလဲ အသဲကို အနည္းနဲ႔အမ်ား ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဝါတာေတြျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ အရက္မေသာက္ရတာျဖစ္တယ္။

ေဆးေတြရဲ႕ေဘးထြက္သက္ေရာက္မႈနဲ႔ ေရာဂါကို ခ်ိန္ဆရတယ္။ စမ္းသပ္ကုသေပးေနတဲ့ဆရာဝန္ညႊန္မွသာ ေဆးေသာက္မယ္။ ေဆးျဖတ္မယ္။ ေဆးေျပာင္းမယ္ လုပ္ရပါမယ္။ ေဆးေသာက္တာစနစ္မက်ရင္ ေဆးယဥ္တီဘီ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေဆာရီး။

TB writing links တီဘီေရာဂါစာမ်ား
1. BCG vaccine တီဘီ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/01/bcg-vaccine.html
2. Bone tuberculosis အရိုး တီဘီ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/bone-tuberculosis.html
3. Infertility and TB (1) တီဘီ ေဆးနဲ႔ ကေလးမရႏိုင္ေသးျခင္း (၁) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/infertility-and-tb-1.html
4. Infertility and TB (2) တီဘီ ေဆးနဲ႔ ကေလးမရႏိုင္ေသးျခင္း (၂) http://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/infertility-and-tb-2.html
5. Intestinal Tuberculosis အူ တီဘီhttp://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/01/intestinal-tuberculosis.html
6. MDR TB Q and A ေဆးယဥ္တဲ့တီဘီ အေမး-အေျဖ http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/mdr-tb-q-and.html
7. MDR-TB ေဆးယဥ္တဲ့ တီဘီ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/11/mdr-tb.html
8. More money needed to beat TB တီဘီေရာဂါႏွိမ္နင္းရန္ ေဒၚလာ ၅၆ ဘီလီယန္လိုအပ္
9. Pleural effusion အဆုပ္အိတ္ထဲ အရည္ေအာင္းျခင္း http://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/pleural-effusion.html
10. Primary Complex ကေလးတီဘီ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/11/primary-complex.html
11. RDT ငွက္ဖ်ား အျမန္စစ္ေဆးနည္း http://doctortintswe.blogspot.com/2017/01/rdt.html
12. TB (Tuberculosis) တီဘီ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2008/10/tuberculosis-tb.html
13. TB Medicines Side Effects တီဘီေဆးေတြ နဲ႔ ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/04/side-effects-of-tb-medicines.html
14. TB No more in Medical Curriculum ဆရာဝန္ေတြကို တီဘီ သင္မေပးၾကေတာ့တာ စိုးရိမ္စရာ http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2009/10/tb-no-more-in-medical-curriculum.html
15. TB Q and A တီဘီအေမး-အေျဖ (၁) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/09/tb-q-and.html
16. TB Q and A တီဘီအေမးအေျဖ (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2014/01/tb-questions.html
17. TB Signs & Symptoms တီဘီေရာဂါလကၡဏာမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/tb-signs-symptoms.html
18. TB Signs & Symptoms တီဘီေရာဂါလကၡဏာမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2016/12/tb-signs-symptoms.html
19. TB Treat the root cause အေျခအျမစ္ကို မသတ္ႏိုင္သေရြ႕ မေပ်ာက္ပါ
20. TB အသစ္လား အေဟာင္းလား http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/05/tb.html
21. Tuberculin test တီဘီအတြက္ (ၾကဴဘာကူလင္ တက္စ္)http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/tuberculin-test.html

Dr. တင့္ေဆြ
၁၂-၄-၂ဝ၁၂
၂၂-၄-၂ဝ၁၈