Human Brain and Emotion ခ်စ္တာနဲ႔ ေမတၲာ ဘယ္ကလာသလဲ

ဝါေခါင္လျပည့္ေန႔ဟာ ေမတၲာအခါေတာ္ေန႔လို႔ သိရတယ္။ ေမတၲာအေၾကာင္း ေဆးပညာရႈေဒါင့္က ေရးပါရေစ။

ဆရာရွင့္ ကြ်န္မသိခ်င္တာကို ဆရာကသိေနသလို အခ်ိန္ကိုက္တင္ေပးလိုက္သလိုပါ။ မိခင္က သားသမီးကို ခ်စ္တဲ့စိတ္က ေဆးပညာအလိုဆို ဘယ္ေနရာကေန လႈံ႔ေဆာ္လာတာလဲရွင္။ ေမးခြန္းေမးတာ အမွားပါရင္ ခြင့္လႊတ္ပါရွင္။

စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြကို ေဆးစာနဲ႔ဆို Emotions အီမိုးရွင္းေတြလို႔ေခၚတယ္။ ခ်စ္စိတ္၊ ေၾကာက္စိတ္၊ ေဒါသစိတ္၊ လိင္စိတ္ေတြ အၾကံဳးဝင္တယ္။ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ Limbic system လင္းဘစ္စနစ္ကေနလုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ Temporal lobe နားထင္ပိုင္းမွာရွိတယ္။ ဦးေႏွာက္ ေနရာအမ်ိဳးမ်ိဳးကေန စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြကို ျဖစ္ေစတယ္။ Amygdala ေနရာက အဓိကက်တယ္။ သူ႔ဆီကို မွတ္မိျခင္းနဲ႔ သတိထားျခင္း အခ်က္ျပေတြလာတယ္။ အဲတာေတြကို ပေရာဆက္စ္ဇင္း ေခၚ ဆက္တိုက္ျဖစ္စဥ္ေတြ လုပ္ေပးတယ္။

Hippocampus ဟစ္ပိုသဲလ္မတ္စ္ နဲ႔လည္းဆိုင္တယ္။ Hippocampus ဟစ္ပိုသဲလ္မတ္စ္က မွတ္ထားႏိုင္စြမ္းနဲ႔ဆိုင္တယ္။ ဘယ္နဲ႔ညာရွိတယ္။ အဲတာပ်က္သြားသူ ဘာတခုမွ မမွတ္မိေတာ့ပါ။ ဟစ္ပိုသဲလ္မတ္စ္ကေန Amygdala ဆီ အခ်က္ျပေတြ ပို႔ေပးတယ္။ အရင္က အေတြ႔အၾကံဳ မွတ္ဉာဏ္ကို အသံုးျပဳတယ္။

Prefrontal Cortex နဖူးနားက ဦးေႏွာက္နားက အစိတ္အပိုင္းနဲ႔လည္းဆိုင္တယ္။ ေစာေစာကအခ်က္အလက္ေတြကို အေျခခံျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္လုပ္တယ္။

Cingulate Gyrus ေနရာက Thalamus သဲလ္မတ္စ္ နဲ႔ Hippocampus ဟစ္ပိုသဲလ္မတ္စ္ ၾကားမွာရွိတယ္။ စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြကို မွတ္ထားတယ္။

Ventral Tegmental Area ေနရာက သာယာမႈကို မွတ္ထားေပးတယ္။ Dopamine pathways ဒိုပါမိန္း လမ္းေၾကာင္းေတြကေန Mood ေခၚ စိတ္မူနဲ႔ဆိုင္တာေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးတယ္။

Amygdala ေခၚ ဗာဒံေစ့ေလးနဲ႔တူတာကေန ေၾကာက္စိတ္၊ ေဒါသစိတ္၊ ၾကမ္းတမ္းစိတ္ေခၚ စိတ္မူအျဖစ္အပ်က္ေတြကို ထိန္းႏိုင္စြမ္းလုပ္ေဆာင္ေပးတယ္။ တခ်ိဳ႕က မထိန္းႏိုင္။ တခ်ိဳ႕ကထိန္းႏိုင္တယ္။

အခုထိေရးတာက ေဆးသုေတသနေတြကို အေျခခံတာျဖစ္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္သံုးသပ္တာ ေရးပါရေစ။

လူေတြဟာ လူရယ္လို႔ျဖစ္တည္လာကတည္းကေန အဆင့္ဆင့္ေျပာင္းလဲေနတယ္။ တိရစာၧန္သာသာ အရိုင္းဘဝကေန ယဥ္ေက်းလာၾကတယ္။ ေခတ္ကာလအရ တိုးတက္လာတာျဖစ္တယ္။ ေခတ္ကာလအတူတူမွာ ေနထိုင္ၾကေပမဲ့ မတူတာေတြ ျဖစ္ၾကတယ္။ ဆင္းရဲ ခ်မ္းသာနဲ႔ အတတ္ပညာမတူက တမ်ိဳးျဖစ္ျပီး၊ လူစိတ္က တမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ စိတ္လႈပ္ရွားမႈေတြက လူ႔အသိစိတ္ျဖစ္တယ္။ ေလ့လာသင္ယူမႈေတြနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈမတူရင္ မတူၾကပါ။ ပတ္ဝန္းက်င္နဲ႔ မ်ိဳးရိုးဗီဇေတြကလည္း အေရးပါတယ္။

ဗမာစကားမွာ မစားေကာင္းတဲ့အသီးလို႔ တင္စားေျပာဆိုတာရွိတယ္။ လူတိုင္းစားသံုးႏိုင္တဲ့အသီးျဖစ္ေပမဲ့ မစားသင့္တာကို ဆိုလိုတယ္။

မိဘတိုင္းက ကိုယ့္သားသမီးကို ခ်စ္စိတ္ျဖစ္တာ အရိုင္းဘဝကတည္းကရွိတယ္။ ေခတ္ကာလနဲ႔ ယဥ္ေက်းမႈေတြကေန အေလးအနက္ထားမႈမွာ မတူတာေတြျဖစ္ေစတယ္။ ဥပမာ အသက္ ၁၈ ႏွစ္ေက်ာ္ရင္ မိဘနဲ႔သားသမီး စည္းျခားတာမ်ိဳး တခ်ိဳ႕ယဥ္ေက်းမႈေတြမွာ က်င့္သံုးျပီး ျမန္မာျပည္လိုတိုင္းျပည္ေတြမွာ ထားေလ့မရွိသေလာက္ပါ။

ယဥ္ေက်းမႈလည္းတမ်ိဳးတစားတည္းမွာ အတူေနထိုင္ၾကေပမဲ့ တန္ဖိုးထားမႈ မတူၾကတာရွိတယ္။ အေဖနဲ႔ သမီး အေစးမကပ္တာမ်ိဳးရွိတယ္။ သားေယာက္်ားေလးသာ လိုခ်င္သူေတြရွိတယ္။ ကိုယ့္ရင္ေသြးကို ေရႊဥေလးလို ထားခ်င္သူေတြနဲ႔ ေတာ္သလိုေနပါေစမိဘေတြလည္းရွိတယ္။

ကြ်န္ေတာ္ေရးတဲ့ ေကာက္ခ်က္ေတြကို ဦးေႏွာက္ဘယ္အစိတ္အပိုင္းက လုပ္ေပးေနသလဲ ရွာလို႔မရႏိုင္ေလာက္ပါ။ ကြ်န္ေတာ္တို႔လူမ်ိဳးေတြက ရင္ထဲကလို႔ ေျပာၾကတယ္။ သိပၸံပညာက မျပည့္စံုေသးပါ။ ခ်စ္သင့္တာကို ခ်စ္တတ္ၾကပါေစ။ ေမတၲာထားသင့္တာကို ထားႏိုင္ၾကပါစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၆-၈-၂ဝ၁၈