Breast Cancer Risk ရင္သားကင္ဆာ အႏၲရာယ္မ်ား

ဘယ္ကင္ဆာမဆို ဘာလို႔ျဖစ္သလည္း အတိအက်မသိပါ။ ကင္ဆာျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတာေတြကို ကင္ဆာအႏၲရာယ္လို႔ ေခၚတယ္။ မလြဲမေသြအႏၲရာယ္နဲ႔ ႏိႈင္းရအႏၲရာယ္လို႔ခြဲထားတယ္။ ေဆးလိပ္ေသာက္တာနဲ႔ မိသားစုရာဇဝင္က ထိပ္ကေနတယ္။ ဒါေပမယ့္ တိုက္ရိုက္သက္ေရာက္တာလို႔ေတာ့ ေျပာမရပါ။ တခ်ိဳ႕မွာ အဲဒီအုပ္စုထဲပါေနေပမယ့္မျဖစ္ပါ။  ကင္ဆာအမ်ိဳးအစားမတူရင္ အႏၲရာယ္လည္းမတူၾကပါ။ ေနရာင္ျပင္းတာကေန အေရျပားကင္ဆာကို၊ ေဆးလိပ္ကေန အဆုပ္၊ ခံတြင္း၊ လည္ေခ်ာင္း၊ ဆီးအိမ္၊ ေက်ာက္ကပ္ကင္ဆာေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ အသက္ၾကီးတာကလည္း အခ်က္တခုျဖစ္တယ္။ ၾကြက္ႏို႔ဗိုင္းရပ္စ္ရွိတာလည္းပါတယ္။ ဘင္ဇင္းဓါတ္နဲ႔ ထိေတြ႔ျခင္း၊ ခရမ္းလြန္ေရာင္ျခည္၊ လူအဝလြန္ျခင္းေတြလည္း ပါတယ္။

ရင္သားကင္ဆာ အႏၲရာယ္မ်ား
အမ်ိဳးသမီးေတြမွာ ေယာက္်ားေတြထက္ ရင္သားကင္ဆာ အဆ ၁ဝဝ ပိုျဖစ္တယ္။ ဆိုးတဲ့ရင္သားကင္ဆာ ၈ ေယာက္မွာ ၁ ေယာက္မွာသာ အသက္ ၄၅ ႏွစ္ေအာက္မွာျဖစ္တယ္။ ၃ ေယာက္မွာ ၂ေယာက္က အသက္ ၅၅ ေက်ာ္မွာျဖစ္တယ္။

ရင္သားကင္ဆာထဲမွာ ၅% ကေန ၁ဝ% အထိဟာ မ်ိဳးဗီဇလိုက္တယ္။ BRCA1 နဲ႔ BRCA2 ေတြက အျဖစ္အမ်ားဆံုး မ်ိဳးဗီဇခြဲေတြ ျဖစ္တယ္။ BRCA1 ထဲမွာ အမ်ားဆံုး ၈ဝ% အထိရွိေပမယ့္ ပ်မ္းမွ် ၅၅ to ၆၅% ရွိတယ္။ BRCA2 မွာ ၄၅% သာရွိတယ္။ အဲလိုအမ်ိဳးသမီးေတြမွာ မ်ိဳးဥအိမ္ကင္ဆာလည္းပိုျဖစ္ၾကတယ္။ ေသြးသားေတာ္စပ္သူေတြထဲမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ အေမ-သမီး၊ ညီအမေတြၾကား ၂ ဆျဖစ္တယ္။ ဘာလို႔လည္းေတာ့ ေျပာမရပါ။ တဦးခ်င္းမွာ ရင္သားတဖက္မွာ ကင္ဆာ ျဖစ္ထားရင္ ေနာက္တဖက္မွာလည္းလာျဖစ္ဘို႔ တျခားအမ်ိဳးသမီးေတြထက္ ၃-၄ ဆ မ်ားတယ္။

လူမ်ိဳးမွာလည္းကြာတယ္။ အျဖဴေတြက အသားမည္းအမ်ိဳးသမီးေတြထက္ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ ဒါေပမယ့္ အသက္ ၄၅ ေအာက္ ဆိုရင္ အမည္းေတြကပိုမ်ားတယ္။ အာရွသူေတြနဲ႔ စပိန္စကားေျပာအမ်ိဳးသမီးေတြက အျဖဴေတြထက္ ေသဆံုးတာမွာ နည္းၾကတယ္။

ရင္သားတစ္ရွဴးသိပ္သည္းမႈကလည္း သက္ေရာက္တယ္။ ရင္သားထဲမွာ အဆီတစ္ရွဴး၊ အရြတ္တစ္ရွဴး၊ ႏို႔ထြက္အိတ္ တစ္ရွဴးေတြ ရွိတယ္။ မင္မိုဂရမ္ရိုက္ရင္ သိပ္သည္းေနရင္ အဆီတစ္ရွဴးနည္းေနတာျဖစ္တယ္။ အဲလိုဆိုရင္ ပံုမွန္ေတြထက္ ၁႕၂ ဆကေန ၂ ဆပိုျဖစ္ႏိုင္တယ္။

ကင္ဆာမဟုတ္တဲ့ရင္သားအက်ိတ္မ်ား
(က) Non-proliferative lesions သက္ေရာက္မႈမရွိ။
• Fibrosis and/or simple cysts
• Mild hyperplasia
• Adenosis (non-sclerosing)
• Ductal ectasia
• Phyllodes tumor (benign)
• A single papilloma
• Fat necrosis
• Periductal fibrosis
• Squamous and apocrine metaplasia
• Epithelial-related calcifications
• lipoma, hamartoma, hemangioma, neurofibroma, adenomyoepthelioma
• Mastitis

(ခ) Proliferative lesions without atypia ၁႕၅ ကေန ၂ ဆပိုတယ္။
• Usual ductal hyperplasia without atypia
• Fibroadenoma
• Sclerosing adenosis
• papillomas
• Radial scar

(ဂ) Proliferative lesions with atypia ၃႕၅ ကေန ၅ ဆပိုတယ္။
• Atypical ductal hyperplasia (ADH)
• Atypical lobular hyperplasia (ALH)
• Women with a family history of breast cancer and either hyperplasia or atypical hyperplasia have an even higher risk of developing a breast cancer.

(ဃ) Lobular carcinoma in situ ၇ ကေန ၁၁ ဆပိုတယ္။

လူေနမႈပံုစံ
• ရာသီေစာ (၁၂ ႏွစ္သမီးမွာ) ေပၚသူေတြက ပံုမွန္မိန္းကေလးေတြထက္ နည္းနည္းေလးပိုျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိတယ္။
• တက္ေစ့ကင္ဆာေၾကာင့္ ရင္ပတ္ကိုဓါတ္ကင္ရသူေတြမွာ ပိုျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ ကင္ဆာေဆးလည္းေပးရလို႔ မ်ိဳးဥအိမ္က ေဟာ္မုန္းမထုတ္ရသူဆိုရင္ေတာ့ နည္းနည္းေလးအျဖစ္နည္းျပန္တယ္။ အသက္ၾကီးမွ ဓါတ္ကင္ရရင္ေတာ့ ထူးျခားမႈမရွိပါ။
• ၁၉၆ဝ ေက်ာ္ကာလေတြမွာ ကိုယ္ဝန္မပ်က္ေအာင္ (DES) ေဆးေပးခဲ့တယ္။ သူတို႔မွာ နည္းနည္းအျဖစ္ပိုတယ္။
• ကေလးမရွိသူေတြနဲ႔ ပထမကေလးကို အသက္ ၃ဝ မတိုင္ခင္ကေမြးခဲ့သူေတြမွာ နည္းနည္းေလးအျဖစ္ပိုတယ္။ ကေလးမ်ားမ်ားေမြးသူေတြကနည္းတယ္။
• ကိုယ္ဝန္တားေဆးသံုးတဲ့သူေတြမ်ာ နည္းနည္းပိုျဖစ္ၾကတယ္။ ေဆးရပ္လိုက္ရင္ ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္တယ္။ Depo-Provera ၃ လခံထိုးေဆးထိုးထားသူေတြမွာ ေလ့လာမႈတခ်ိဳ႕သာရွိတယ္။ လက္ရွိေဆးထိုးေနသူေတြမွာ နည္းနည္းပိုတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၅ ႏွစ္တာထိုးထားသူေတြမွာ ပိုတာမေတြ႔ရဘူး။
• ေသြးဆံုးျပီးသူေတြကို ေဟာ္မုန္းေဆးေပးတတ္တယ္။ သားအိမ္ရွိေသးသူေတြကို အီစထိုဂ်င္ နဲ႔ ပရိုဂ်က္စတီရုန္းပါ တားေဆးမ်ိဳးေပးတယ္။ သားအိမ္မရွိေတာ့သူေတြကို အီစထိုဂ်င္ တမ်ိဳးတည္းသာေပးတယ္။ သူတို႔မ်ာ ပိုတာမေတြ႔ရပါ။ ေဟာ္မုန္း ၂ မ်ိဳးတြဲေပးထားသူေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ပိုတယ္။ ေသဆံုးရမႈလည္းပိုတယ္။
• ကေလးကိုႏို႔တိုက္သူေတြမွာ (ကေလးအသက္ ၁ ႏွစ္ခြဲ ၂ ႏွစ္အထိ) အျဖစ္နည္းနည္း နည္းတယ္။
• အရက္ေသာက္သူေတြမွာ အျဖစ္ပိုတယ္။ တေန႔မွာ ၂-၅ ခြက္ေသာက္သူေတြမွာ ၁ ဆ ခြဲပိုတယ္။
• အဝလြန္သူ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။
• ကိုယ္လက္လႈတ္ရွားမႈ နည္းသူေတြမွာ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။ တပါတ္မွာ ၁႕၂၅ ကေန ၂႕၅ နာရီအထိ လႈတ္ရွားမႈ မလုပ္သူေတြမွာ ၁၈% ပိုျဖစ္တယ္။

ပလပ္စတစ္၊ အလွအပသံုးေတြ၊ တကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး အသံုးအေဆာင္ေတြ၊ ပိုးသတ္ေဆး (DDE နဲ႔ PCBs) ေတြနဲ႔ ထိေတြ႔သူေတြမွာ သီအိုရီအရအျဖစ္ပိုတယ္။ လက္ေတြ႔မွာ ကိန္းဂဏန္းမရွိပါ။ သုေတသနေတြလိုေသးတယ္။ ေဆးလိပ္နဲ႔ ရင္သားကင္ဆာနဲ႔ဆက္စပ္မႈ မေတြ႔ေသးပါ။ ညအလုပ္လုပ္သူေတြ ပိုမ်ားေကာင္းမ်ားႏိုင္တယ္။ အတိအက်ေျပာမရေသးပါ။ ေခြ်းထြက္သက္သာေဆး၊ ဘရာစီယာ၊ ကိုယ္ဝန္ဖ်က္ျခင္းနဲ႔ ရင္သားအတုေတြနဲ႔ ရင္သားကင္ဆာဆက္စပ္မႈကို ျငင္းခုန္ေနၾကဆဲျဖစ္တယ္။

ကင္ဆာဆန္ခါတင္စစ္ျခင္းလုပ္တာ ေကာင္းတယ္။ ရင္သားကင္ဆာအတြက္ မင္မိုဂရမ္ရိုက္ျခင္း၊ အူမၾကီးကင္ဆာအတြက္ (ကိုလုိစကုပ္ပီ) စစ္ျခင္း။ အေမ ဒါမွမဟုတ္ အမမွာ ရင္သားကင္ဆာရွိသူဟာ ဆန္ခါတင္စစ္တာကို သူမ်ားထက္ ပိုလိုတယ္။ ရင္သားမွာဘာမွမေတြ႔ပဲ ျဖတ္ထုတ္တာလုပ္သင့္ၾကတယ္။ ၉၅% နည္းေစမယ္။ မ်ိဳးဗီဇစစ္ေဆးနည္းလည္း လုပ္သင့္တယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၃ဝ-၆-၂ဝ၁၅