Surgery ABC ခြဲစိတ္ပညာ သူငယ္တန္းဖတ္စာ (၁)

ဆရာ ႕႕႕ MBBS ရျပီးရင္ အနည္းဆံုးက်ြမ္းက်င္ဖို႔လိုေနတဲ့ operative procedure ခြဲစိတ္နည္းအဆင့္ေတြ ဘယ္နွစ္ခုေလာက္ရွိမလဲ။ တကယ္နွဖူးေတြ႔ဒူးေတြ႔ referral လုပ္မရတဲ့ case မ်ိဳးေတြေပါ့။ ဥပမာ emergency cesarean section ဗိုက္ခြဲကေလးေမြးတာလိုမ်ိဳးက ေရွာင္မရဘူး။ ပစၥည္းရွိရင္ လုပ္တတ္ရမွာပဲ အဲလိုမ်ိဳး ဘယ္နွစ္ခုေလာက္ ရွိနိုင္မလဲဆရာ။

ခြဲစိတ္ပညာ လက္ေတြ႔ကို မေရးျဖစ္ေသးပါ။ လူသစ္မ်ားသို႔ေပးစာ (၃) မွာလို အဂၤလိပ္စာကို ဘယ္လို အပတ္တကုပ္ လုပ္ခဲ့သလဲစာမ်ိဳးလို ခြဲစိတ္ပညာအတြက္ပါ ေရးေတာ့ေရးခ်င္တယ္။ စကားေျပာရင္ နားေထာင္တဲ့ပရိသတ္ကို သိရသလို စာေရးရင္လည္း စာဖတ္သူရဲ႕ ေရခ်ိန္ကို မွန္းဆရတယ္။ စိတ္ဝင္စားသူျဖစ္တာနဲ႔ တတ္ေတာ့တယ္။ ေတာ္ေတာ့မယ္။
ကြ်န္ေတာ့္ေဆးခန္းေလးမွာ လာကူၾကမယ့္ ဒုကၡသည္ထဲက ဆရာေလး ဆရာမေလးေတြသင္ဘို႔ ေဆးစာေတြကို ဘာသာျပန္ရာကေန ေဆးပညာစာေတြ စေရးရတယ္။ သူတို႔တေတြက အလြန္ဆံုးမွ ဆယ္တန္းေလာက္သာ ပညာ အေျခခံရွိၾကတယ္။ ဗမာစကားကိုလည္း မေရလည္ၾကဘူး။ အဲေတာ့ စာကိုခ်ိန္ဆေရးရတယ္။ ေနာက္ေတာ့မွ ေမးခြန္းေတြကိုေျဖရာကေန စာေတြပိုေရးတဲ့အခါ ပညာပိုင္းဆန္ေအာင္ ထပ္ျဖည့္လာရတယ္။ ေဆးေလာကကလူေတြလည္း ဖတ္တယ္ဆိုတာနဲ႔ ေဆးသုေတသနေတြကိုပါထည့္ေရးရာကေန အခုေရးေနတဲ့အဆင့္ ေရာက္လာတာပါ။

ခြဲစိတ္ပညာကို စာနဲ႔ေရးရတာက အလြန္ကိုခက္ခဲလိမ့္မယ္ ထင္ေနတယ္။ အဆင့္ေတြပါမယ္။ ေလ့လာနည္းေတြပါမယ္။ ၾကံရဖန္ရတာေတြပါမယ္။ ဥပမာ ေတးဂီတမွာ (ဒို-ေရ-မီ-ဖါ) လိုမ်ိဳး၊ ဓါတုေဗးမွာ (အဲလီမင့္) နဲ႔ (ဗယ္လင္စီ) လိုမ်ိဳး၊ အေျခခံေတာ့ မပါလို႔မရဘူးေပါ့။

ခြဲစိတ္ဓါးကိုင္တာကေန စေျပာပါမယ္။ ခြဲစိတ္ပညာသင္ရိုးမွာ ပံုနဲ႔ပါပါတယ္။ ခြဲစိတ္ဓါး လက္ထဲေရာက္ရင္ေတာ့ ဇြန္းခက္ရင္းနဲ႔ စျပီးထမင္းစားသင္တဲ့သူလိုေနမွာေပါ့။ ၾကာေတာ့လည္း တူကိုပါ ကြ်မ္းက်မ္းက်င္က်င္ ကိုင္ႏိုင္လာမွာပါ။ ဗိုက္လိုေနရာခြဲတဲ့အခါ ဓါးအသြားဖက္ကို အထက္ထားျပီး မ်ဥ္းေၾကာင္းရာေပးရတယ္ မဟုတ္လား။ ဒါမွ ျပန္ဗိုက္ပိတ္တဲ့အခါ တဖက္အေရျပားနဲ႔ က်န္တဖက္ တည့္တည့္က်မွာ။ အထူးသျဖင့္ အူက်တာနဲ႔ အူအတက္ခြဲတာမ်ိဳး တေစာင္းခြဲရတဲ့အခါ အဲတာမ်ိဳးမလုပ္လို႔မျဖစ္ဖူး။ အဲလိုဓါးဦးနဲ႔ မခြဲခင္မ်ဥ္းဆြဲရတာေတာင္မွ စခြဲရသူေတြက ဓါးကိုခ်ိန္ဆဘို႔ ခက္တတ္တယ္။ နက္သြားရင္ အဆီျပင္ထိ ေရာက္မယ္။ ေဖါ့လြန္းရင္ မ်ဥ္းမထင္ဘူး။ ႏွစ္ခါျပန္လုပ္ရင္ မ်ဥ္းႏွစ္ေၾကာင္း ျဖစ္သြားမယ္။ ဓါးရာတိုင္းက အမာရြတ္ျဖစ္တယ္။ ကိုယ့္လက္ရာ မက်န္ေလေကာင္းေလ။

အမ်ိဳးသမီးရင္သားကို ခြဲစိတ္ရတာမ်ိဳး၊ ေယာက္်ား-မိန္းမ မ်က္ႏွာမွာခြဲရတာမ်ိဳး၊ စတဲ့ ထူးျခားတဲ့အေျခအေနေတြမွာ ဓါးရာကအစ၊ ေအာက္ထဲမွာ ျဖတ္တာေတာက္တာ ကိုင္တာတြယ္တာမွာ သတိထားေပးရမယ္။ ခြဲစိတ္ကရိယာေတြ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ဘို႔လိုသလို ဆရာဝန္လက္ေတြဟာလည္း အေကာင္းဆံုးျဖစ္ရလိမ့္မယ္။ က်န္ရစ္မဲ့ အမာရြတ္ သက္သာေအာင္ အေရျပားစင္းေၾကာင္းလိုက္ခြဲရတ့ဲ စည္းမ်ဥ္းလိုက္ႏိုင္သေလာက္ လိုက္ရတယ္။ လက္ဝါးမွာေတာ့ လကၡဏာမ်ဥ္းေၾကာင္းေတြနဲ႔ အျပိဳင္ျဖစ္ရတာအျပင္ သီးသန္႔လိုက္နာရမဲ့ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြရွိတယ္။ ရင္သားမွာလည္း ထူးျခားတဲ့ စည္းကမ္းေလးေတြရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ အက်ိတ္ကို ခ်ဳပ္ရိုးမသိသာေစေအာင္ခြဲႏိုင္တယ္။ အေရာင္ရင့္ အဝိုင္းအနားသတ္မွာ ဓါးရာေပးျပီး အတြင္းကို လိုက္ႏိႈက္ရွာရတယ္။ ႏို႔ထြက္ျပြန္ေလးေတြကို ကန္႔လန္႔ျဖတ္မခြဲမိေစရ။ ေအာက္နားရွိတာဆိုရင္ ႏို႔အံုေအာက္ေျခကေနခြဲရင္ ေရွ႕တည့္တည့္ကၾကည့္တဲ့သူက အမာရြတ္ကို မျမင္ႏိုင္ပါ။

ၾကိဳးခ်ည္နည္းက မွန္ရမယ္။ ျမန္ရမယ္။ အားအားရွိတိုင္း ေလ့က်င္ေနရတယ္။ ဒရစ္ဆက္ၾကိဳးအေဟာင္းနဲ႔ ေလ့က်င့္ၾက႔တယ္။ လက္ကိုေမွာက္လွ်က္ တခါခ်ည္၊ ပက္လက္တခါခ်ည္ရတယ္။ ၾကာေတာ့ ျမန္လာပါတယ္။ ခ်ဳပ္ေနရင္းခ်ည္တာမွာေတာ့ အပ္ကိုင္တဲ့ (နီးယ္လ္ ဟိုလ္ဒါ) နဲ႔ခ်ည္တာေကာင္းတယ္။ ျမန္တယ္။ ၾကိဳးစအတိုက တလွည့္စီ ဟိုဖက္ေရာက္လိုက္ သည္ဖက္ေရာက္လိုက္ေနမွသာ ခ်ည္နည္းမွန္တယ္။ သင္ေပးရတာလည္း လြယ္တယ္။

ကတ္ေၾကးကိုင္တာလည္းပညာ။ အတြင္းထဲမွာသာသံုးရတဲ့ (ေမယို) ကပ္ေၾကးကို ၾကိဳးျဖတ္ရာမွာ မသံုးရတာကို ဥပေဒလို လိုက္နာရတယ္။ ၾကိဳးျဖတ္ရင္ လက္တဖက္က ကတ္ေၾကးကိုင္၊ အဖ်ားမွာ နည္းနည္းသာဟထား။ က်န္လက္ဝါးေပၚမွာ ကတ္ေၾကးကို အျပားလိုက္တင္၊ ျဖတ္မယ့္ၾကိဳးဆီကို ကတ္ေၾကးသြားတဖက္နဲ႔ထိကပ္ထားရင္း ၾကိဳးအထံုးထိဆြဲခ်ျပီး တိကနည္း ျဖတ္ရတယ္။ ေသြးေၾကာျခည္တဲ့ အပ္ျခည္ၾကိဳးေတြကိုျဖတ္ခ်င္ရင္ ကတ္ေၾကးကို ေအာက္ခ်မထားရဘူး။ လက္မဖက္က ကတ္ေၾကးကြင္းကို မျဖဳတ္ပဲ ကတ္ေၾကးကို လက္ဝါးထဲမွာ ဝွက္ထားရတယ္။ ေကာင္းဘြိဳင္ဇာတ္ကားထဲမွာ ေျခာက္လံုးျပဴး လွည့္ကိုင္သလိုေပါ့။ ေဆးထည့္တဲ့အခါ ပတ္တီး၊ ပလာစတာ ကိုက္ရတာမွာလည္း ကတ္ေၾကးကို ေအာက္ခ်မထားပဲ အဲဒီနည္းသံုးရတယ္။

ေသြးေၾကာညွပ္ (ေဖါ့ဆက္ပ္) ကို ညွပ္တာေရာ ျဖဳတ္တာပါ။ ပညာပါရတယ္။ အရြယ္အစားစံုကို က်င့္ထားရမယ္။ လက္ႏွစ္ဖက္နဲ႔ ျဖဳတ္တတ္ရမွာျဖစ္သလို လက္တဖက္တည္းနဲ႔ လည္းျဖဳတ္တတ္ရမယ္။ အေရးရယ္အေၾကာင္းရယ္မွာ အဲလိုလုပ္မွရတတ္တယ္။

ဆက္ေရးပါအံုးမယ္။ သင္ဆရာ၊ ျမင္ဆရာ၊ ၾကားဆရာအားလံုးကို အေဝးကေန မာန္ေလွ်ာ့ ကန္ေတာ့လိုက္ပါတယ္။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၉-၁၂-၂ဝ၁၆

Comments

Popular posts from this blog

က်န္းမာျခင္းသည္ လာဘ္တပါး

တခုတ္တရ