Cushing’s disease (ကူရွင္းစ္) ေရာဂါ

မဂၤလာပါ ဆရာရွင့္ ကြ်န္မ အသက္ ၂၂ ႏွစ္ပါ။ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ကစၿပီး ဘယ္လိုေဆးစစ္စစ္ေရာဂါရွာမရပဲ skin allergy အၿမဲထလို႔ dermatologist ေတြက Ctirizine နဲ႔တြဲၿပီး dexa ကိုေသာက္ခိုင္းပါတယ္ ။အရင္က dexa ရဲ႕ဆိုးက်ိဳးကိုေ သခ်ာမသိေပမဲ့ ခုေနာက္ပိုင္းမွတအားေၾကာက္စရာေကာင္းမွန္းသိလာရပါတယ္။ Steroid ရဲ႕အက်ိဳးဆက္ျဖစ္တဲ့ cushing syndrome က symptoms ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကြ်န္မမွာခံစားေနရတယ္ လို႔သံသယရွိေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ steroid ေၾကာင့္ျဖစ္ရတဲ့ cushing syndrome ကကုသလို႔ရမရဆိုတာရယ္၊ ဦးေႏွာက္ကိုထိခိုက္မလားဆိုတာရယ္ ဘယ္လို treatment ေတြနဲ႔ ဘယ္ေရာဂါရပ္ဆိုင္ရာသမားေတာ္နဲ႔ျပသင့္လဲဆိုတာ ရွင္းျပေပးေစခ်င္ပါတယ္ရွင့္။ အဆင္ေျပရင္ ေဆာင္းပါးလဲေရးေပးေစခ်င္ပါတယ္။

Sat, Sep 10, 2011 at 10:30 AM
Dear sayar, What is Cushing disease? Doctor said that my mother is suffering from Cushing disease.

Cushing’s disease (ကူရွင္းစ္) ေရာဂါဆိုတာ ဦးေႏွာက္ထဲက ေဟာ္မုန္းအမ်ိဳးမ်ိဳး ထုတ္ေပးေနတဲ့ ေနရာကေန (ACTH) ဆိုတဲ့ ေဟာ္မုန္းကို အမ်ားၾကီး ထုတ္ေပးေနတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ Cushing syndrome လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ဆိုလိုတာက ေရာဂါျဖစ္ရင္ ေရာဂါလကၡဏာေတြ အမ်ားၾကီးရွိေနလို႔ပါ။

(ပစ္က်ဴထရီ-ဂလင္း) ေနရာမွာ ပြါးမ်ားလာရာက အက်ိတ္ ျဖစ္လာလို႔ ေရာဂါျဖစ္တယ္။ (ACTH) ေဟာ္မုန္းကေန Cortisol ဆိုတဲ့ Stress hormone ဆိုတာေတြ မ်ားေစတယ္။ လူေတြ ဖိအား သက္ေရာက္ခံလာရတိုင္း ဒီေဟာ္မုန္းက ထြက္ေနက်ပါ။ အခုဟာက လိုတာထက္ အဆမတန္ မ်ားေနတာ။ သူကေန (ကာဗြန္ဟိုကိဒရိတ္)၊ အဆီ နဲ႔ (ပရိုတင္း) ေတြရဲ႕ အလုပ္ေပၚမွာလဲ သက္ေရာက္ေစတယ္။ ေနာက္ျပီး ခုခံအားျဖစ္စဥ္ထဲက ေရာင္ရမ္းျခင္းျဖစ္စဥ္ကိုလဲ အားနည္းသြားေစတယ္။

(ေကာ္တီဇုမ္း) ေဆးေတြ ေသာက္ေနရသူေတြမွာ ဆင္တူလကၡဏာေတြျဖစ္တယ္။ ဒါကို Iatrogenic Cushing's syndrome လို႔ သတ္မွတ္တယ္။

ေရာဂါလကၡဏာေတြကေတာ့ -
• ကိုယ္အထက္ပိုင္းက ထူးျပီးဝလာမယ္။
• မ်က္ႏွာက လျပည့္ဝန္းၾကီးလို ျဖစ္လာမယ္။
• ကေလးဆိုရင္ ၾကီးထြားတာ ေႏွးမယ္။
• အေရျပားမွာ ဝက္ျခံထြက္မယ္။ အနာအဆာ ေပါက္မယ္။
• ဗိုက္၊ ေပါင္၊ ရင္သားေနရာေတြမွာ မရမ္းေရာင္အစဥ္းေၾကာင္းေတြ ေပၚမယ္။
• အေရျပားက ပါးလို႔ နဲနဲထိခိုက္တာနဲ႔ ေသြးျခည္ဥ ျဖစ္လြယ္မယ္။
• ခါးနာလြယ္မယ္။
• အရိုးေတြနာမယ္။
• ပခံုးေတြၾကား အဆီေတြ မ်ားလာတာကို ကြ်ဲပခံုး ေခၚတယ္။
• အရိုးအားနည္းလို႔ က်ိဳးလြယ္မယ္။
• ၾကြက္သားေတြ အားနည္ဒးမယ္။
• အမ်ိဳးသမီးေတြမွာျဖစ္ရင္ မ်က္ႏွာ-လည္ပင္း-ဗိုက္-ေပါင္ေတြမွာ အေမႊးေတြ ပိုေပါက္ေနမယ္။ ရာသီနည္းမယ္။ ရာသီမလာ ျဖစ္မယ္။
• ေယာက္်ားေတြမွာျဖစ္ရင္ ကေလးမရျဖစ္မယ္။ လိင္စိတ္နည္းမယ္။ ပန္းေသ-ပန္းညွိဳးျဖစ္မယ္။

တျခားလကၡဏာေတြကေတာ့ -
• စိတ္ဓါတ္က်၊ စိုးရိမ္စိတ္ကဲလြန္၊ စိတ္မူမမွန္ျဖစ္မယ္။
• အားယုတ္မယ္။
• ေခါင္းကိုက္မယ္။
• ေသြးဖိအား တက္မယ္။
• ေရငတ္ျပီး ဆီးခဏခဏသြားမယ္။
• အိပ္ေရးပ်က္မယ္။
• ထိပ္ေျပာင္မယ္၊
• (ကိုလက္စေထာ) မ်ားေနမယ္။

Tests ေဆးစစ္ရင္
• urine cortisol ဆီးထဲက ေဟာ္မုန္းစစ္မယ္။
• Dexamethasone suppression test (low dose) နည္း၊
• Blood ACTH level ေသြးစစ္မယ္။
• Brain MRI ရိုက္မယ္။

ဒီေရာဂါကေန ဆက္ျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြ ရွိေသးတယ္။
- အရိုးက်ိဳး၊
- ဆီးခ်ိဳ၊
- ေသြးတိုး၊
- ေရာဂါပိုးဝင္၊
- ေက်ာက္ကပ္ ေက်ာက္၊
- စိတ္ေရာဂါ။

ဘယ္လိုကုသသလဲ
- ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ဦးေႏွာက္ထဲက အက်ိတ္ကို ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္မယ္။
- လိုအပ္ရင္ ၾကားကာလမွာ Cortisol replacement ေဆးေပးတာ လုပ္ရေသးတယ္။
- တခ်ိဳ႕ကို ဓါတ္ကင္မယ္။
- ခြဲစိတ္တာနဲ႔ ဓါတ္ကင္တာ အဆင္မေျပသူေတြကို Ketoconazole, Metyrapone ေဆးေပးမယ္။
- ဒါနဲ႔မွ မရေသးရင္ ေက်ာက္ကပ္ အထက္မွာရွိတဲ့ တျခား ဒီလိုေဟာ္မုန္း ထုတ္ေပးေနတဲ့ Adrenal glands ေတြကိုပါ ထုတ္ေပးမယ္။

အလားအလာ
- ေဆးမကုဘဲထားရင္ အၾကီးအက်ယ္ ေနမေကာင္းရာကေန ေသဆံုးႏိုင္တယ္။
- အက်ိတ္ကို ခြဲထုတ္တာနဲ႔ လံုးလံုး ေနေကာင္းႏိုင္တယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၁ဝ-၉-၂ဝ၁၁
၂၃-၄-၂ဝ၁၇