Uterine Prolapse သားအိမ္က်တယ္ဆိုတာ

(ကန္ေတာ့ပါ)

၁။ မဂၤလာပါဆရာ။ က်မအသက္က ၂၆ ႏွစ္ပါ။ သားအိမ္က်တာ ၁ ႏွစ္ေက်ာ္ေနျပီ။ ကေလးႏွစ္ရွိပါတယ္။ ဒုတိယကေလး ေမြးမွ သားအိမ္က်တာ တခါျဖစ္ရင္ တေနကုန္နာတယ္။ ေဆးရုံျပတယ္။ ေဆးစစ္တာ အာလ္ထြာေဆာင္းရိုက္တာမရွိပါ။ ေဆးေပးလိုက္တယ္။ ဒီေဆးပါရွင့္။

၂။ မဂၤလာပါရွင့္ သမီးအသက္ (၃ဝ) ပါ။ အမ်ိဳးသားနဲ႔ အသက္တူပါတယ္။ အိမ္ေထာင္က်တာ ၇ လရွိပါၿပီ။ ရာသီလည္း မွန္ပါတယ္။ အနည္းအမ်ားလည္း ပုံမွန္ပါပဲ။ သေႏၶတားေဆးမသုံးဖူးပါ။ ခုထိကေလးမရေသးလုိ႔ပါရွင့္။ OG က သမီးကုိ သားအိမ္က်ယ္တယ္လုိ႔ ေျပာထားဖူးလုိ႔ ခုကေလးမရတာနဲ႔ ဆက္စပ္ေနမလားလုိ႔ပါရွင့္။ ေက်းဇူးၿပဳၿပီး အဆင္ေျပရင္ ေျဖေပးပါေနာ္။

၃။ ဆရာ႐ွင့္ သမီးအေမ ဆီးအိမ္ေအာင့္ေနလို႔ ဆရာမသြားျပတာ ဆီးအိမ္ေလ်ာလို႔ လို႔ေျပာပါတယ္ အဲ့ဒါစိုးရိမ္ ရပါသလား႐ွင့္။ ဘယ္လိုေနထိုင္ စားေသာက္သင့္ပါသလဲဆရာ။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး ေျပာျပေပးပါဆရာ။ ဘာဆက္လုပ္ရမလဲ ဆရာ။

သားအိမ္က်တာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ပိုမ်ားတာက ဆီးအိမ္က်တာ၊ Cystocele လို႔ေခၚတယ္။ အမ်ိဳးသမီးေတြ သားဖြါးဖူးရင္၊ ၾကြက္သားအားနည္းရင္၊ အေနအထိုင္ အဆင္မေျပရင္ ဆီးအိမ္က်တယ္။ သားအိမ္က်သလိုပဲ။ ဗဂ်ိဳင္းတားေရွ႕ေနရာ ဆီးအိမ္က ဗဂ်ိဳင္းနားထဲ ကြ်ံက်တာျဖစ္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးၾကည့္ရင္ စူထြက္လာတယ္။ သားအိမ္က်တယ္ဆိုတာ သားအိမ္ကို ပင့္တင္-ထိန္းေပး ထားတဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔ အရြတ္ေတြရွိတယ္။ အဲဒါေတြ အားနည္းရင္ ထိခိုက္ပ်က္စီးရင္ သားအိမ္ကေအာက္က်လာတယ္။ Uterine prolapse လို႔ ေခၚတာမ်ားတယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၃ဝ-၄ဝ% မွာ ျဖစ္ၾကတယ္။ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္သူေတြက မ်ားတယ္။ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္ရင္ ၅ဝ% မွာရွိျပီး ၁ဝ-၂ဝ% က ခံစားေနရတာေတြ ရွိေနၾကတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ အေတာ္အျဖစ္မ်ားတယ္။ တာဝန္က်တံုးက ခြဲစိတ္ေပးရတာ မနည္းပါ။ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ကေလးေမြးဘူးသူေတြမွာသာ ျဖစ္တယ္။ အိမ္ေထာင္မက်ေသးတဲ့ မိန္းကေလးျဖစ္တာေတာ့ တေယာက္တည္းသာ ခြဲေပးခဲ့ရဖူးတယ္။ အဲတာကေတာ့ အေနအထိုင္လိုလို႔ ျဖစ္တာပါ။

ကေလးမ်ားမ်ား ေမြးရသူ၊ ေသြးဆံုးလို႔ (အီစထိုဂ်င္) ေဟာ္မုန္း နည္းလာရင္၊ အသက္ၾကီးသူ၊ လူက အဝလြန္ရင္၊ အေလးအပင္ မရတာ မ်ားရင္၊ (မထိန္းမွသာ ျဖစ္ပါတယ္) တာရွည္ ေခ်ာင္းဆိုးရရင္၊ ႏွာေခ်တာ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္လို႔ ညႇစ္ရတဲ့အခါမ်ိဳးေတြမွာ သတိထားဘဲ (မထိန္းဘဲ) လုပ္ဖန္မ်ားရင္၊ အရြယ္အစားၾကီးတဲ့ သားအိမ္အလံုး၊ ကင္ဆာေတြ ရွိေနသူ၊ တျခားေရာဂါေတြအတြက္ တင္ပါးဆံုတြင္းေနရာကို ခြဲစိတ္ခံရသူ၊ ခါးရိုးထဲက အာရံုေၾကာ ထိခိုက္ခံထားရသူ၊ ၾကြက္သားအားနည္းေရာဂါရွိသူ၊ ဆိုတဲ့အေၾကာင္းခံေတြေၾကာင့္ သားအိမ္က်ႏိုင္တယ္။

လူနာကို စမ္းသပ္ကုတင္ေပၚမွာ ပက္လက္အိပ္၊ ဒူးေထာင္-ေပါင္ကားအေနအထားမွာ လူနာကို ေခ်ာင္းဆိုးခိုင္းတဲ့အခါ ေမြးလမ္းေၾကာင္းအဝမွာ အေပၚနားကေန စူစူထြက္လာတာကို ျမင္ရတယ္။ (ပ) ေစာက္ပံုျဖစ္တယ္။ အေရာင္က ပန္းေရာင္။ တစ္ဆို႔ဆို႔ေနတယ္လို႔ ခံစားရတယ္။ ေဘာလံုးေလးေပၚ ထိုင္ေနရသလို ထင္မွတ္ေနမယ္။ မနက္ခင္းမွာ သက္သာတယ္။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ေနာက္မွာရွိတဲ့ အစာေဟာင္းအိမ္ကလဲ သူ႔ေရွ႕ကို ကြ်ံထြက္တာရွိတယ္။ Rectocele ေခၚတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုုးခိုင္းတဲ့အခါ ေမြးလမ္းေၾကာင္းအဝမွာ ေအာက္ကေန စူစူထြက္လာတာျမင္ရမယ္။ (ဂ) ငယ္ပံု။ အေရာင္က ပန္းေရာင္။

သားအိမ္က ေအာက္တည့္တည့္ က်လာရင္ ေမြးလမ္းကေန သားအိမ္အဝပါတဲ့ ပန္းနီေရာင္အရာ စူထြက္လာမယ္။ အစပိုင္းမွာ ေမြးလမ္းထဲ တစ္ဆို႔ဆို႔ေနယုံဘဲ။ ေနာက္ေတာ့ ္ညႇစ္လိုက္ရင္ (ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်၊ အေလးအပင္ မတဲ့အခါ) အျပင္အထိ ထြက္လာမယ္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ ေရာက္လာရင္ ေတာက္ေလွ်ာက္ စူထြက္ေနလို႔ လက္နဲ႔ျပန္သြင္းမွ ဝင္တယ္။ ၾကာေတာ့ ျပန္သြင္းလဲ မရေတာ့ဘူး။ အဲလိုျဖစ္ေနသူေတြမွာ ေပါင္နဲ႔ပြတ္တိုက္တာၾကာေတာ့ အနာလည္း ျဖစ္ေနမယ္။ ခပ္ျပာျပာ၊ ခပ္ညိဳညိဳ။ ၃ မ်ိဳးလံုးျဖစ္သူလဲ မနည္းဘူး။

သားအိမ္ထုတ္ထားသူမ်ာလဲ က်ႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သားအိမ္က်တယ္လို႔ ခပ္လြယ္လြယ္ေခၚတာ မ်ားတယ္။ Vaginal prolapse ေမြးလမ္းေၾကာင္း-ကြ်ံတယ္လို႔ ေခၚတာက ပိုမွန္တယ္။ သားအိမ္ဟာ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထိပ္မွာ ေနတယ္။ သူ႔ကို ထုတ္လိုက္ေတာ့ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထိပ္မွာ အထိန္းမရွိေတာ့ဘဲ ေအာက္က်တာကို Vaginal vault prolapse ေခၚတယ္။

ျဖစ္ေနသူေတြမွာ ေနရတာ တစ္ဆို႔ဆို႔ေနတာအျပင္၊ လိင္ဆက္ဆံရာမွာလဲ အဆင္မေျပတာ၊ နာတာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္မယ္။ ဆီးက အကုန္မထြက္ဘူး။ (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲကုိ လက္ေခ်ာင္းထည့္ျပီး အေပၚ (ေရွ႕) ပင့္တင္ေပးမွ ဆီးကုန္တယ္။ Urinary stress incontinence ဗိုက္ညႇစ္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ဆီးထြက္က်တယ္၊ ခါးနာမယ္။ ဆီးခဏခဏေအာင့္မယ္။ ေသြးဆင္းမယ္။ အျဖဴစတာမ်ိဳး ဆင္းမယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္၊ ဝမ္းအသြားရခက္မယ္။ ေမြးလမ္းအဝဟာ ဒီအတိုင္းေနရင္းကို က်ယ္ေနေတာ့မယ္။ ခံစားရတာေတြက ၾကာေလဆိုးေလျဖစ္တယ္။ စိတ္ညစ္လာမယ္။

Cystocele ဆီးအိမ္က်ျခင္း၊ Rectocele အစာေဟာင္အိမ္က်ျခင္း၊ Enterocele အူက်ျခင္း၊ Urethrovesical junctions ဆီးသြားျပြန္က်ျခင္းဆိုျပီး က်တာေတြ အားလံုးကို Pelvic Floor Prolapse လို႔ေခၚမွ မွန္တယ္။ သားအိမ္က က်ခ်င္မွက်လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္ (၄) ဆင့္ရွိတယ္။
အဆင့္ (၁) = အပ်ိဳေမွးရွိတဲ့ေနရာအထက္ထိသာက်တာ၊
အဆင့္ (၂) = အပ်ိဳေမွးရွိတဲ့ေနရာအထိသာက်တာ၊
အဆင့္ (၃) = အပ်ိဳေမွးရွိတဲ့ေနရာေအာက္ကိုက်တာ၊
အဆင့္ (၄) = သားအိမ္တခုလံုးက်တာ။

သားအိမ္မက်ေအာင္ ကာကြယ္နည္း
- Kegel exercises လုပ္ပါ။ ေရးထားပါတယ္။
- Vaginal Pessary ေခၚတဲ့ကရိယာေလးကို (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲထည့္ထားျပီး ထိန္းႏိုင္တယ္။ ယာယီသေဘာသာျဖစ္တယ္။ ကေလးမရေအာင္ထည့္ရတဲ့ Diaphragm (ဒိုင္ယာဖရမ္) နဲ႔ဆင္တူတယ္။ ဘယ္လိုသန္႔ရမယ္၊ သံုးရမယ္ဆိုတာ သင္ယူထားရတယ္။
- ေသြးဆံုးလို႔ ေဟာ္မုန္းနည္းတာကို Estrogen ေဟာ္မုန္းေဆးေပးရမယ္။ စားေဆး-ထည့္ေဆး ၂ မ်ိဳး လုပ္ႏိုင္တယ္။
- ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ပါ။
- လုပ္ေနက်အလုပ္ေတြကို ျပင္ဆင္ျပဳျပင္သင့္တာရွိရင္ ျပင္ပါ။ ဥပမာ ၾကမ္းေပၚမွာ ဖင္ထိုင္ခံုနဲ႔ မထိုင္ပါနဲ႔။ ဝမ္းခ်ဳပ္တာကို အစားအေသာက္-ေရနဲ႔ ျပဳျပင္ပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးေနတာ ျမန္ျမန္ ေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ပါ။ ႏွာေခ်တာ၊ ေခ်ာင္းဆိုတာ အေလးအပင္မတာေတြအားလံုး ထိန္းျပီးမွ လုပ္ပါ။ ေရအိမ္သာကို ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ မသံုးဘဲ ဒူးေနရာ ၉ဝ ဒီဂရီထား ထိုင္ႏိုင္တဲ့ ဗိုလ္အိမ္သာမ်ိဳးသာ သံုးပါ။

ေနာက္က်မွ လာျပသူေတြကို ခြဲစိတ္ေပးတယ္။ ခြဲစိတ္တဲ့အခါမွာလဲ လူနာ့အသက္၊ လိုအပ္ခ်က္၊ သားအိမ္က ဘယ္ေလာက္အထိက်ေနတယ္၊ တျခားေရာဂါဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြအရ ခြဲစိတ္နည္းကို ေရြးခ်ယ္ပါတယ္။ ခြဲတိုင္း သားအိမ္ကို မထုတ္ပါ။ ဥပမာ Sacrospinous fixation နည္းက သားအိမ္ကိုထိန္းေပးေနတဲ့ Ligaments အရြတ္ေတြကိုသာ ျပဳျပင္ေပးတယ္။ သားအိမ္ထုတ္တာမွာလဲ Abdominal hysterectomy ဗိုက္ကေနခြဲနည္း နဲ႔ Vaginal hysterectomy ေမြးလမ္းကေနခြဲနည္း ရွိတယ္။ ပိုျပီး လက္ဝင္တယ္။ ေတာ္ေတာ့ဆရာဝန္က မလုပ္ခ်င္ဘူး။ သားအိမ္ကို ထုတ္အံုးေတာ့ သားအိမ္ဝကို ခ်န္တာလဲလုပ္တယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္လဲ ခ်န္သင့္ရင္ခ်န္ထားမယ္။ Manchester operation (မန္ခ်က္စတာ) ခြဲစိတ္နည္းဆိုတာ ေဘာလံုးသင္းလိုဘဲ ၾကာလွျပီသံုးေနခဲ့တာ။ Laparoscopic surgery ကင္မရာပါ ကရိယာနဲ႔ ခြဲစိတ္နည္းလဲ ေပၚေနျပီ။ ခြဲစိတ္နည္းရလဒ္ေတြက အလြန္ေကာင္းပါတယ္။ (ကီဂယ္) ေလ့က်င့္ခန္းကိုေတာ့ အမ်ိဳးသမီးၾကီးငယ္ေတြ လုပ္ေစခ်င္တယ္။

Kegel Exercise for Women (ကီဂယ္လ္) ေလ့က်င့္ခန္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/01/kegel-exercise-for-women.html
Kegel Exercise for Men ေယာက္်ားမ်ား စိတ္ဝင္စားၾကသည္ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/kegel-exercise-for-men.html
Uterine prolapse သားအိမ္က်တယ္ဆိုတာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/uterine-prolapse.html

Dr. တင့္ေဆြ