Vertigo ဗာတိုင္ဂို အမူးေရာဂါ

ေက်ာင္းအားရက္မွာ ေျမးေတြအကုန္ အိမ္မွာလာျပီး ေဆာ့ၾက၊ စားၾကတယ္ဆိုျပီး ပံုတခုတင္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီညဦးမွာပဲ တျခားဧည့္သည္ေတြအျပန္မွာ ထႏႈပ္ဆက္ေတာ့ ရုတ္တရက္ေခါင္းမူးျပီး ပံုထဲကထိုင္ခံုမွာ ထိုင္လွ်က္သားက်သြားတယ္။ ညပိုင္းမွာ မသက္သာတာနဲ႔ အေရးေပၚေဆးရံုကိုသြားရတယ္။ Brain CAT အထိရိုက္စစ္တယ္။ ဦးေႏွာက္ေကာင္းပါသတဲ့။ အေရးေပၚဆရာဝန္ကေန ေရာဂါအမည္တပ္တာက Dizziness (Uncertain cause) ျဖစ္ပါတယ္။ Dizziness ဆိုတာ Vertigo ျဖစ္ပါတယ္။ Balance problem ေခါင္းမူးျပီး ကိုယ္ခႏၶာမထိန္းႏိႈင္မႈု ျပႆနာတခုျဖစ္ပါတယ္။ အရင္က ေမးတဲ့သူေတြအတြက္ ေရးခဲ့တဲ့စာကို ျပန္တင္ပါရေစ။

Vertigo (ဗာတိုင္ဂို) ျဖစ္ရင္ လည္ေနသလိုမူးတယ္။ ျမင္ျမင္သမွ်က လည္ေနသလိုထင္တယ္။ ဟန္ခ်က္မထိန္းႏိုင္ပဲ ထိုင္က်၊ လဲက်ေတာ့မယ္။ နားအတြင္းဆံုးအစိတ္အပိုင္းနဲ႔သက္ဆိုင္တယ္။ အတြင္းနားကေန ဦးေႏွာက္ကို ကမာၻ႔ဆြဲအား အေျခအေနကို သတင္းပို႔ေပးေနျပီး ကိုယ္ခႏၡာကို ထိန္းႏိုင္ေအာင္ကူညီေနတယ္။

မူးပံုမူးနည္းကေတာ့ Spinning ဂ်င္လွည့္သလိုမူးတာ၊ Tilting ေစာင္းသြာသလိုခံစားရတာ၊ Swaying ဖယ္ရမ္းခံရသလို ခံစားရတာ၊ Unbalanced မွေခ်ပ်က္တာ၊ Pulled to one direction တဖက္ဖက္ကိုဆြဲယူခံရသလို အမ်ိဳးမ်ိဳးမူးႏိုင္တယ္။ မူးတာနဲ႔အတူ ပ်ိဳ႕ခ်င္လာႏိုင္တယ္။ ေလတက္မယ္။ ေခါင္းကိုက္မယ္။ ေခြ်းျပန္မယ္။ နားထဲမွာဝီဝီ မည္ေနမယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ လႈပ္ရွားတာမွာ ဆတ္ကနဲျဖစ္ႏိုင္တယ္။

Benign paroxysmal positional vertigo (BPPV) ဆိုတဲ့အမူးေရာဂါမွာေတာ့ အတြင္းနားမွာ ပံုေဆာင္ခဲေလးေတြ မလိုအပ္ပဲစုေဝးေနရာေန မူးေစတယ္။ အသက္ၾကီးတာနဲ႔လည္း ဆိုင္တယ္။ သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။

Meniere's disease ေရာဂါမွာေတာ့ အတြင္းနားမွာ အရည္စုေဝးေနလို႔မူးေစတယ္။ နားအၾကားကိုပါထိခိုက္ႏိုင္တယ္။

Vestibular neuritis ဒါမွမဟုတ္ labyrinthitis ေရာဂါမွာေတာ့ အတြင္းနားကို ပုိးဝင္ရာကေနျဖစ္တယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ ကေနျဖစ္တာမ်ားတယ္။

အမူးေရာဂါျဖစ္ေစႏိုင္တဲ့ တျခားအေၾကာင္းခံေတြလည္းရွိေသးပါတယ္။ ဦးေခါင္းကိုထိခိုက္မိတာ၊ ဦးေႏွာက္အက်ိတ္၊ တခ်ိဳ႕ေဆးဝါးေတြနဲ႔ မိုင္ဂရင္းေရာဂါေတြျဖစ္ၾကတယ္။

ေဆးမလိုပဲလည္း ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္။ Vestibular rehabilitation နည္းမွာ ဖီဇစ္ကယ္လ္သာရပီလုပ္ေပးတယ္။ Canalith repositioning maneuvers နည္းမွာဖစ္သူေတြကို BPPV ကိုယ္ခႏာလႈတ္ရွားမႈေတြအတြက္ နည္းနာေတြ သင္ေပးမယ္။ Infection ပိုးဝင္ေနသူကို ပိုးေသေဆးေပးမယ္။ Meniere's disease ျဖစ္သူကို diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆးေပးမယ္။ Surgery ခြဲစိတ္ကုသနည္း တခ်ိဳ႕မွာလိုမယ္။

 Migraine Emergency treatment (မိုင္ဂရင္း) အေရးေပၚ ေဆးမ်ား (အန္တာကို သက္သာေစသည္။ အိပ္ခ်င္မည္။)
1. Ergotamine Inhalation and Rectal, Not for Coronary disease, Prgenancy and Hypertension (ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားမွအပ) ရွဴေဆး၊ စအိုမွလည္းေပးသည္။
2. Chlorpromazine 0.1 mg/Kg IV, Excellent antiemetic ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
3. Prochlorperazine 10 mg IV, Excellent antiemetic ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
4. Metoclopramide 10-20 mg IV, Excellent antiemetic ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
5. Dihydroergotamine (DHE) 0.75 to 1 mg Slow IV, Not for Coronary disease, Prgenancy and Hypertension (ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားမွအပ) ေသြးေၾကာ-ထိုးေဆး၊
6. Sumatriptan 6 mg S/C, Not for Coronary disease, Prgenancy and Hypertension (ႏွလံုး ေသြးေၾကာက်ဥ္း ေရာဂါ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ေသြးတိုးရွိသူမ်ားမွအပ) အေရျပားေအာက္-ထိုးေဆး၊
7. Ketorolac 60 mg IM အသားထဲထိုးေဆး၊

Acute Periphreral Vertigo Emergency treatment ရုတ္ရက္ အျပင္းအထံ ေခါင္းမူးေရာဂါအတြက္ အေရးေပၚ ေဆးမ်ား
1. Scopolamine 0.5 mg Intra-dermal patch 3-4 times a day (Behind ear) နားေနာက္မွာ ကပ္ခြါေဆး၊
2. Dimenhydrinate 50-100 mg IM or PO 4 hourly အသားထိုးေဆး နဲ႔ ေသာက္ေဆး၊
3. Diphenhydramine 25-50 mg IM or PO 6 hourly အသားထိုးေဆး နဲ႔ ေသာက္ေဆး၊
4. Cyclizine 50 mg PO 4 hourly (200 mf.24 hours) ေသာက္ေဆး၊
5. Meclizine 25 mg PO 8-12 hourly ေသာက္ေဆး၊ (ကြ်န္ေတာ္ အခုေသာက္ေနပါတယ္။)
6. Hydroxyzine 25-50 mg 6 hourly ေသာက္ေဆး၊
7. Promethazine 25-50 mg 6-8 hourly ေသာက္ေဆး၊

Dr. တင့္ေဆြ
၂-၂-၂ဝ၁၅