Renal Dialysis ေက်ာက္ကပ္ေဆးျခင္း

အခုစာတင္ေနခ်ိန္မွာ ကြ်န္ေတာ္ IU Health University Hospital ေဆးရံုမွာေရာက္ေနပါတယ္။ ဆရာဝန္လုပ္ဘို႔မဟုတ္၊ လူနာျဖစ္လို႔လည္း မဟုတ္ပါ။ စကားျပန္ကူညီေနတာျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က လူနာတေယာက္ ေက်ာက္ကပ္လဲဘို႔ ေဆးစစ္ေနတာပါ။ သူ႔ကို အာလ္ထြာေဆာင္း၊ ခံႏိုင္ရည္အားစစ္တာေတြလုပ္ေနတံုး ၁ဝ-၁၅ မိနစ္ အားေနခ်ိန္မွာ ေမးတာ-ေျဖတာနဲ႔ စာတင္တဲ့အလုပ္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ Wi-Fi ကလည္းလြယ္လို႔ပါ။

ေက်ာက္ကပ္ဆိုတာ လူ႔ေသြးထဲက မလိုေတာ့တာေတြကို စစ္ျပီးထုတ္ေပးေနတဲ့ စက္တခုနဲ႔တူတယ္။ ေရစစ္ ေျပာင္းျပန္ ျဖစ္တယ္။ ေရစစ္က လိုခ်င္တာကုိ ေအာက္က်ေစျပီး၊ ေက်ာက္ကပ္က မလုိခ်င္တာကို ထြက္သြားေစတယ္။

ေက်ာက္ကပ္က သူ႔အလုပ္သူမႏိုင္လို႔ လုပ္ေပးရတဲ့ေဆးကုသနည္းကို Renal Dialysis ေက်ာက္ကပ္ေဆးျခင္းလို႔ ေခၚတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ကေန ပိုတဲ့ေရနဲ႔ ဓါတ္ဆားေတြကို စြန္႔ထုတ္ေပးေနတယ္။ ဓါတ္ဆားေတြဆိုတာ Sodium, Potassium, Chloride, Calcium, Phosphorus, Magnesium, Sulfate ေတြျဖစ္တယ္။ အသက္ရွဴထုတ္ရာမွာလဲ မလိုတာေတြ စြန္႔ထုတ္တယ္။ အဲဒီကေနမလုပ္ႏိုင္တာကို ေက်ာက္ကပ္ကေနလုပ္ေပးတယ္။

Dialysis လုပ္တယ္ဆိုတာ (၁) Diffusion of solutes နဲ႔ (၂) Ultrafiltration of fluid အလုပ္ ၂ မ်ိဳးကို Semi-permeable membrane တဝက္တပ်က္ စိမ့္ထြက္ႏိုင္တဲ့အလႊာကေန လုပ္ေပးတယ္။ Dialyzer စက္လို႔ေခၚတယ္။ ေသးမႊားတာေလးေတြကို စစ္ထုတ္ျပီး ပိုၾကီးတာေတြကို ခ်န္ထားေပးတယ္။
Dialysis မွာ ပင္မနည္း ၃ မ်ိဳးရွိတယ္။ ပင္မနည္း (၁) Hemodialysis နဲ႔ ပင္မနည္း (၂) Peritoneal dialysis အျပင္ ပင္မနည္း (၃) Hemofiltration ျဖစ္တယ္။ ဒုတိယနည္း (၂) နည္းထဲမွာ Hemodiafiltration နည္းနဲ႔ Intestinal dialysis နည္းေတြျဖစ္တယ္။ Hemodialysis ဆိုတာ ေသြးထဲက Wastes အညစ္အေၾကးနဲ႔ Excess water ပိုတဲ့ေရကို စြန္႔ထုတ္တာ ျဖစ္တယ္။ ဓါတုေဗဒဆိုင္ရာ အေသးစိတ္ ဥပေဒသေတြကို အားကိုးျပီးလုပ္ရတာ ျဖစ္တယ္။

ေက်ာက္ကပ္စစ္တာ ဘယ္ေတာ့လိုအပ္သလဲဆိုတဲ့ အဆံုးအျဖတ္ကို ေသခ်ာခ်ရတယ္။
ရက္တိုေရာဂါေတြ -
• Metabolic acidosis ေၾကာင့္ Acidemia ျဖစ္လာရင္လုပ္ရမယ္။
• Electrolyte abnormality ျဖစ္ရင္ ဆိုးဆိုးဝါးဝါး Hyperkalemia ျဖစ္လို႔လုပ္ရတယ္။
• Intoxication ဆိုတာ အဆပ္သင့္တာမ်ိဳး။ Salicylic acid, Lithium, Isopropanol, Magnesium-containing laxatives နဲ႔ Ethylene glycol ျဖစ္ရင္လုပ္ရတယ္။
• Overload of fluid ဆိုတာ Diuretics ဆီးသြားေစတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ မႏိုင္ရင္ လုပ္ရတယ္။
• Uremia complications ဆိုတာ Pericarditis, Encephalopathy, Gastrointestinal bleeding ကေန ဆက္ျဖစ္လာမ်ိဳး ျဖစ္ရင္ လုပ္ရတယ္။

ရက္ရွည္ေရာဂါေတြ -
• Symptomatic renal failure ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ႏိုင္လို႔ ေရာဂါလကဏာေတြခံစားေနရသူ၊
• Low glomerular filtration rate (GFR) စစ္ထုတ္ႏွဳန္း 10-15 mls/min/1.73m2 ထက္ နည္းေနသူ၊
• GFR ကလဲနည္းျပီး Serum potassium, and/or Serum phosphorus ေတြကမ်ားေနသူေတြ။
ေက်ာက္ကပ္ကေန ေဟာ္မုန္းအလုပ္တခ်ိဳ႕ကိုလဲလုပ္ေပးတယ္။ Erythropoietin နဲ႔ Calcitriol ေတြကိုလဲ သူက ထုတ္လုပ္ေပးေနတယ္။ Erythropoietin ဆိုတာ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္ရာမွာ အသံုးက်ျပီး၊ Calcitriol ကေတာ့ အရိုးအတြက္ လိုအပ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေဆးရာမွာ ဒီတာဝန္ကို လုပ္မေပးႏိုင္ပါ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၅-၂-၂ဝ၁၅