Snake-bite ေျမြကိုက္လူနာ

၁။ ႏိုင္ငံျခားတိုင္ျပည္မ်ားရွိ ေမြဆိပ္ခြဲျခားနည္းသိလိုပါသည္။ ေမြဆိုးကိုက္ကုထံုးမ်ား သိလိုပါသည္။ ေရခဲတင္ကုထံုး သိလိုပါသည္။ မည္သည့္နိုင္ငံကေျမြဆိပ္ေျဖေဆး အေကာင္းဆံုးပါလဲ။ ပခုကၠဴေဆးရုံမွာ ေျမြကိုက္လူနာ ေတြ႔ျပန္ျပီ။

၂။ ဆရာခင္ဗ်ား ကြ်န္ေတာ္၏အသိမိတ္ေဆြမ်ား ေျမြကိုက္ခံရသည္ႏွင့္ႀကံဳသည့္အခါ ေဆးရုံတြင္ လူနာေမး မၾကာခဏ သြားရပါတယ္။ ေသဆံုးၾကသည္ကမ်ားပါတယ္။ ေဆးရုံကို အခ်ိန္မွီမေရာက္လို႔မ်ားလား။ ေျဖေဆးမ်ား လုံေလာက္ေအာင္ မရလုိ႔မ်ားလား ေမးျမန္းၾကည့္မိပါတယ္ဆရာ။ လူနာရွင္ကေျပာပါတယ္ တုိ႔လူနာက ထန္းပင္ေအာက္မွာ အကိုက္ခံရတာ။ ဆိုင္ကယ္ကလဲအသင့္ရွိေတာ့ ေဆးရုံကိုနာရီဝက္အတြင္းပို႔ႏုိင္ခဲ့တယ္။ ေျဖေဆးလဲထိုးရတယ္။ စုစုေပါင္း အလံုး ၃ဝ ေလာက္ထိုးရတယ္တဲ့။ ဒါေပမဲ့ဆုံးသြားတယ္တဲ့။ ကြsန္ေတာ္ေတြးမိတာက အဆိပ္ေျဖေဆးေတြ အာနိသင္နည္းတာလား ဆိုတာပါပဲ။ ေက်းဇူးျပဳ၍ ေျဖၾကားေပးေစလိုပါတယ္။ ႕႕႕႕႕ (ဘုတလင္)

၃။ ေႁမြကိုက္ခံဖူးတဲ့မိန္းကေလးက လက္႐ွိအသက္ ၂၉ပါ။ ေႁမြကိုက္ခံရခ်ိန္ကအသက္ ၁၇ အရြယ္ပါ။ ကိုက္တဲ့ေႁမြက ေႁမြေပြးပါဆရာ။ ေႁမြဆိပ္ေျဖေဆးကို ကိုက္ခံရၿပီးျခင္းျခင္း ေဆးခန္းသြားေတာ့ထိုးပါတယ္ဆရာ။ ေႁမြကိုက္ခံရဖူးသူက စစ္ကိုင္းတိုင္းေအာက္ပိုင္း မံုရြာပတ္ဝန္းက်င္နားေနတာပါ။ ေႁမြေပြးေပါတဲ့ေနရာပါ သူကအခု တခါတေလ ကိုက္ခဲတယ္ ေျပာပါတယ္။ မိုးရြာရင္လည္း ကိုက္ခဲတတ္တယ္ေျပာပါတယ္။ ေမးခြန္းက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ရင္ ကေလးမ်က္စိ ကြယ္ႏိုင္မလား သိလိုပါသည္ခင္ဗ်ား။

ဘာေၾကာင့္ အဲလိုေမးသလဲ စဥ္းစားမရ။ ေျမြေပြးဆိုတာ ေသြးစနစ္သာျဖစ္တယ္။

ေျမြအမ်ိဳးအစား အမ်ားၾကီးရွိေပမဲ့ အဆိပ္ရွိတဲ့ေျမြကနည္းတယ္။ သူမ်ားတိုင္းျပည္ကေျမြေတြ ဘယ္ေလာက္ဆန္းဆန္း အသာထားပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြကို ဒုကၡေပးေနတဲ့ ေျမြေပြးနဲ႔ ေျမြေဟာက္ကိုသာ သိထားေစခ်င္ပါတယ္။ ဒီေျမြေတြ မဟုတ္ရင္ မစိုးရိမ္ပါနဲ႔။ ေျမြေပြးကသာ အသက္ေသေစတာ အမ်ားဆံုးျဖစ္တယ္။ ျမန္မာျပည္ေပါက္ေျမြေတြအတြက္ ျမန္မာျပည္ထုတ္ေဆးေတြက အေကာင္းဆံုးျဖစ္တယ္။ တိုးတက္တဲ့တိုင္းျပည္ေတြမွာ ေျမြအေၾကာင္းသိပ္မသိၾကဘူး။ ကြ်န္တာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာေတာ့ ဘာမဆို အတၲာဟိ အတၲေနာ နာေတၴာခ်ည္းပဲမဟုတ္ပါေလာ။

ေရွးဦးသူနာျပဳသင္ခန္းစာေတြ တခ်ိဳ႕ကေဟာင္းသြားျပီး၊ ေခတ္မီနည္းေတြ ထပ္မထည့္ၾကေတာ့ဘူး။ ျမဝတီ (ဆိုက္) ထဲမွာ သတိျပဳေရွာင္ၾကဥ္ဖြယ္ ေျမြဆုိးအႏၲရာယ္ကိုဖတ္ၾကည့္ပါတယ္။ လိုတာေလး ေတြ႔ရတယ္။ ေျမြဆိပ္ကာကြယ္ေဆးမွာ အကုိက္ခံရၿပီး (၄) နာရီအတြင္းထုိးလွ်င္ ထိေရာက္မႈအရွိဆုံးျဖစ္ၿပီး၊ အကယ္၍ (၁၂) နာရီေက်ာ္ပါက ေဆးအာနိသင္မွာ ေလ်ာ့ပါးလာႏုိင္ပါသည္လို႔ ဖတ္ရပါတယ္။

အမွန္က ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးကို ျမန္ျမန္ထိုးႏိုင္ေလ ေကာင္းေလလို႔သာ ေရးသားသင့္ပါတယ္။ ၄ နာရီအတြင္းႏွင့္ ၄ နာရီ ေက်ာ္အတြက္ သုေတသနလုပ္ထားခ်က္ မေတြ႔ဘူးပါ။ ေဆးအာနိသင္ ေလွ်ာ့ပါသည္လို႔ေရးတာ မမွန္ပါ။ ေျမြဆိပ္ဒဏ္ေတြ ခံေနရတာၾကာလို႔ လူနာအသက္အတြက္ ေဆးထိုတာေနာက္က်ေလေလ အႏၲရာယ္မ်ားေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးတန္ခိုး မေလွ်ာ့ပါ။

ေျမြကိုက္ရင္ လုပ္သင့္တဲ့ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္း
မလုပ္သင့္တာေတြ
ေဆးမီးတိုနည္းသံုးတာ၊ ေျမြကိုက္တဲ့ေနရာကို ပါးစပ္နဲ႔စုပ္တာ၊ ဒါးနဲ႔ခြဲတာ၊ ေလဟာနယ္ပုလင္း လုပ္ျပီး စုပ္ယူတာ၊ ၾကိဳးစီးတာ၊ ေရခဲတင္တာ၊ ေျမြကိုကိုလိုက္ရွာျပီး သတ္ယူတာ။ လူနာကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး လႈပ္ရွားမႈ မလုပ္ေစပါနဲ႔၊ ေျခေထာက္မွာကိုက္ရင္ လမ္းမေလွ်ာက္ေစပါနဲ႔။

လုပ္သင့္တာေတြ
• အကိုက္ခံရသူကို အႏၲရာယ္ရွိရာကေန ေနရာေရြ႕ပါ၊
• ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးရွိတဲ့ အနီးဆံုးေနရာကို လူနာအျမန္ဆံုးသယ္ပို႔ေပးပါ။
• ႏွစ္သိမ့္အားေပးပါ၊ စိတ္တည္ျငိမ္ေစပါ၊ ျပဳစုသူကလဲ တည္ျငိမ္ပါ။
• ေျခလက္မွာ ကိုက္ခံရတာဆိုရင္ လက္ဝတ္လက္စား၊ အလွအပအတြက္ ဝတ္ဆင္ထားတာေတြ ခြ်တ္ယူပါ။
• ကိုက္တဲ့ေျမြအေၾကာင္းေမးပါ၊ ေျမြကိုက္ခ်ိန္၊ လူနာမွာ ျဖစ္ေပၚခံစားလာရတာေတြကို မွတ္သားပါ။ ဆရာဝန္ကိုျပန္ေျပာျပပါ။
• Shock ေရွာ့ခ္ျဖစ္ရင္ ေရွးဦးသူနာျပဳစုနည္းအတိုင္းလုပ္ပါ။
• အကိုက္ခံရတဲ့ေနရာကို ႏွလံုး (ရင္ပတ္) ေနရာ အထက္ကို မျမွင့္ေစပါနဲ႔။
• ေရသန္႔သန္႔ + ဆပ္ျပာနဲ႔ ေဆးေၾကာေပးပါ။ Antiseptic ပိုးေသေဆးရည္ ရွိရင္သံုးပါ။ မရွိရင္ အခ်ိန္ကုန္ခံျပီး ရွာမေနပါနဲ႔။
• ၾကိဳးစည္းတာကုိ လံုးဝမသံုးပါနဲ႔လို႔ မဆိုလိုပါ။ အကိုက္ခံရတဲ့ေနရာအထက္ ၂ လကၼအကြာမွာ စည္းပါ။ ေရာင္ေနရင္ ေရာက္ေနတာအထက္က စည္းပါ။ ေသြးလံုးဝမေလွ်ာက္ေအာင္အထိ တင္းစရာမလိုပါ။ ၾကာမယ္ဆိုရင္ ျပန္ေလွ်ာ့-ျပန္စီး လုပ္ပါ။ ၾကိဳးက ၁ လကၼေလာက္တုတ္တာ ေကာင္းတယ္။ အကိုက္ခံရျပီး မိနစ္ ၂ဝ အတြင္းသာ စီးပါ။ ေနာက္က်သြားရင္ မစီးပါနဲ႔ေတာ့။
• အကိုက္ခံရတဲ့ေနရာကို ျငိမ္ေအာင္လုပ္ေပးနည္းက အရိုးက်ိဳးသူေတြကို လုပ္ေပးနည္းအတိုင္း ျဖစ္တယ္။
• ေျမြကေသျပီးေနာက္မွာ တနာရီၾကာတဲ့အထိ ထိလိုက္ရင္ တုန္႔ုျပန္ကိုက္ႏိုင္စြမ္းရွိတာ သတိထားပါ။
• အရက္၊ ေကာ္ဖီအျပင္းစား၊ အိပ္ေဆး၊ မူးယစ္ေစတဲ့ေဆး၊ အမ်ိဳးအမည္မသိတဲ့ေဆး မတိုက္ပါနဲ႔။
• လူနာရဲ႕ အေရးပါလကၡဏာ ၄ မ်ိဳးကို သတိထားၾကည့္ေနပါ။ အပူခ်ိန္၊ အသက္ရွဴမႈ၊ ႏွလံုးခုန္တာနဲ႔ ေသြးဖိအား။
Neurological bites (Elapid species) ေျမြေဟာက္လို အာရံုေၾကာကိုထိတဲ့ေျမြမ်ိဳးျဖစ္ရင္ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္းမွာ တခု ပိုပါတယ္။ Cobras, King Cobras, Kraits, Coral snakes and Sea Snakes ေျမြအမ်ိဳးအစားေတြျဖစ္တယ္။ Pressure immobilization ဖိအားပါတဲ့ ပတ္တီးစီးနည္းလုပ္ပါ။ Sutherland method နည္းေခၚတယ္။ 5 - 10 cm အက်ယ္ရွိတဲ့ Elastic Crepe Bandage ဆန္႔ႏိုင္-က်ံဳ႕ႏိုင္တဲ့ပတ္တီးမ်ိဳး ၃-၄-၅ လိပ္သံုးပါ။
• အခုအခံျပားတခုခုသံုးပါ။ ဒီလိုနည္းအတြက္ အခ်ိန္ပိုမကုန္ပါေစနဲ႔။ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးရွိရာကို ေရာက္ေစဘို႔ကို ပဌမဦးစားေပးပါ။ (၁) အဖ်ားပိုင္းကေနစျပီး အထက္ဆီသြားနည္းအတိုင္း ပတ္တီးစည္းပါ။ ေဘာင္းဘီခြ်တ္ရန္မလိုပါ။ အကိုက္ခံရတဲ့ ေျခ-လက္ကို ျငိမ္ေနေစပါ။ (၂) ေၾကာင္လိမ္နည္းနဲ႔ တင္းတင္းစီးပါ။ (၃) ပတ္တီးကို အဖက္ပိုင္းဆီ ေရာက္ႏိုင္သမွ်ေရာက္ေအာင္စီးပါ။ (၄) သစ္သားျပား (ဝါး၊ သတၲဳေခ်ာင္း) ႏွစ္ေခ်ာင္း သံုးျပီး ျငိမ္ေအာင္လုပ္ပါ။ (၅) လက္ကိုကိုက္ရင္ လက္ကိုပတ္တီးစီးျပီး သံုးေထာင့္ပတ္တီးသံုးျပီး ကိုယ္မွာကပ္ထားပါ။

အိႏၵိယ ေျမြကုိက္ျခင္းလိုက္နာရန္အခ်က္မ်ား (၂ဝဝ၇)
၁။ ေျမြ ၇ဝ% မွာ အဆိပ္မရွိ။
၂။ အကိုက္ခံရသူ ၅ဝ% မွာသာ အဆိပ္သင့္။
၃။ တင္းၾကပ္ေနေအာင္ စီးေႏွာင္တာမလုပ္ပါနဲ႔။

Anti-venom ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးကို ၁၈၉၅ မွာ ျပင္သစ္ဆရာဝန္ Albert Calmette ကေန ပဌမဆံုးသံုးခဲ့တယ္။ ေျမြရဲ႕ ပါးစပ္ကေန အဆိပ္ကို ႏို႔ညွစ္သလို ထုတ္ယူျပီး၊ ျမင္း၊ သိုး ကိုယ္ထဲကို ေဆးထိုးေပးတယ္။ အဲဒီအခါ အေကာင္ရဲ႕ ေသြးထဲမွာ ေျမြဆိပ္ကို တန္ျပန္တဲ့ ခုခံဓါတ္ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြထြက္လာမယ္။ အဲဒီဓါတ္ကို ထုတ္ယူျပီး ေျမြဆိပ္ေျဖေဆးအျဖစ္သံုးႏိုင္ေအာင္စီမံရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူနာရဲ႕ေသြးထဲကို ထိုးေပးလိုက္ရင္ ကိုယ္ထဲဝင္ေနတဲ့ ေျမြဆိပ္ကို ဆန္႔က်င္ျပီး အဆိပ္ပ်ယ္ေစေတာ့တယ္။ ေနာက္ေပၚေျမြေဆးေတြက Polyvalent anti-venom ေခၚတဲ့ ေျမြမ်ိဳးစံု အဆိပ္ေတြကို ႏိုင္တယ္။

ေျမြကိုက္ျခင္းေရွးဦးသူနာျပဳ စနစ္တက်သင္ေပးရမယ္။ ပညာေပးရမယ္။ ေဆးရံုေတြမွာ ေျမြဆိပ္ေျဖေဆး အလံုအေလာက္ ျဖည့္တင္းထားရမယ္။ ဒီဂ်စ္တယ္လ္ေခတ္မွာ ဖုန္းကေနလဲ ေရွးဦးသူနာျပဳနည္း၊ ပတ္တီးစည္းနည္း၊ ေျမြေဆးရတဲ့ေနရာ စတာေတြကို ခ်က္ခ်င္းရွာေဖြၾကည့္ႏိုင္လို႔ နည္းပညာရဲ့အက်ိဳးကိုရယူပါေလ။

ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ ေျမြေဘးကေန ကင္းေဝးၾကပါေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၃၁-၅-၂ဝ၁၆
၃၁-၅-၂ဝ၁၇