Health Democracy မိဘေတြသေဘာ

၁။ ေမးခြန္းရဲ႕အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္ ကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔ရမရ သိခ်င္ေနတဲ့သေဘာပါ။ အသက္လြန္သြားမွာ စိုးရိမ္တာေၾကာင့္ ေမးေနတာလို႔ထင္ပါတယ္။ အေ႐ွ႕ကအေၾကာင္းအရင္းကလဲ ဒါ့ေၾကာင့္ ကာကြယ္ေဆးမ်ား မထိုးခဲ့ရတာပါ။ အခုထိုးခ်င္တယ္ ရႏိုင္ေသးလားဆိုတဲ့အဓိပၸါယ္လို႔ျမင္ပါတယ္။ ျမန္မာလူမ်ိဳး သာမာန္လူတိုင္းဟာ ဆရာဝန္ကို အားလုံးတတ္တယ္ဆိုုၿပီး အထင္ႀကီးအားကိုးစိတ္နဲ႔ တိုင္ပင္ၾက အၾကာင္းစုံဖြင္ေ့ျပာၾကပါတယ္။ အဲဒိမွာ ျပႆနာတက္တာပဲ။ တိုင္းရင္းေဆးအေၾကာင္းပါလာရင္ ျပႆနာတက္ျပီ။ ေပ်ာက္ကင္းပါတယ္ဆိုရင္ ပိုဆိုးတယ္။ ပညာတတ္မာနလို႔ပဲ ေျပာရမလားမသိ ေတြ႔ဘူးသမွ် Gp ေရာ အထူးကုေတြပါ တပုံစံတည္းပါ။ ယဥ္ေက်းစြာ မ်က္ႏွာထား ေျပာင္းတာနဲ႔ သုေတသနမရိွပါဘူးေလာက္ေျပာတာအျပင္ ၾကမ္းတမ္စြာ ႏိွမ့္ခ်ေျပာဆိုမႈေတြ ခဏခဏ ၾကားရေတာ့ ေတာ္႐ုံလူနာက မေျပာရဲၾကေတာ့ပါဘူး။ မေျပာေတာ့မသိ မသိေတာ့ လိုအပ္တဲ့လမ္းၫြန္မႈေတြ မေပးႏိုင္တာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အေနာက္တိုင္းေဆးတခ်ိဳ႕ဟာ တိုင္ရင္းေဆးကေန သုေတသနျပဳျဖစ္ေပၚလာတာ ဆရာတို႔အသိဆုံးေပမဲ့ ျမန္မာ့ေဆးဝါးမ်ားကေတာ့ သုေတသနကင္းမဲ့စြာ ႐ွင္သန္ေနရတာေၾကာင့္ ေပ်ာက္တဲ့သူေတြ ေပ်ာက္ၾကတယ္။ မေပ်ာက္တဲ့သူ မေပ်ာက္ဘူး။ ေဆးဝါးအခ်ိန္အဆသုေတသနဘာမွမရိွဘူးျဖစ္ေနပါတယ္။ ကြယ္လြန္သြားၿပီျဖစ္တဲ့ စာေရးဆရာႀကီးသာဂတိုး ေပ်ာက္ကင္းတာေလးေတြ စာေရးတယ္။ လိုတဲ့သူမ်ား ေပ်ာက္ကင္းပါေစေပါ့။ ဆရာဝန္မ်ားက ဖုန္းတဂြမ္ဂြမ္နဲ႔ရိၾက ကေလာ္ၾကလုပ္တယ္။ ခင္ဗ်ားကဘာမို႔လို႔လဲတဲ့ ဆရာႀကီးက ငါကစာေရးဆရာ ျမင္တာေရးတယ္။ ပညာ႐ွင္မဟုတ္ဘူး။ ပညာ႐ွင္မ်ားအေနနဲ႔ သုေတသနျပဳဖို႔လုပ္ပါဆိုေတာ့ ဘယ္သူမွမလာေတာ့ဘူး။ လာတာက ဂ်ာမဏီတို႔ စင္ကာပူတို႔က လာေမးစမ္းစုံစမ္းသြားတယ္။ ေမာရိယမန္းေဆး ဂ်ပန္ကလိုင္စင္ယူဖို႔လာျပာတယ္။ ေဆးတိုက္ပိုင္႐ွင္က သတၱဝါေတြ ခ်မ္းသာဖို႔ေဆးနည္းေပးတယ္။ ဘာလိုင္စင့္မွ မလုပ္ဘူး။ ေဒၚလာသန္းခ်ီခ်မ္းသာမယ့္ ကိစၥကို တခုပဲေတာင္းဆိုတယ္။ ေဆးခဲတာင့္ေေလးေတြ လက္နဲ႔ ပြတ္လုံးရတာၾကာလို႔ စက္နဲ႔လုပ္ခ်င္တယ္။ လက္နဲပြတ္သလိုမ်ိဳးေလးတ့ဲ။ အဲဒါျမန္မာ့စိတ္ရင္းပါဆရာ။ အေမရိကန္ဆရာဝန္ ေဒါက္တာအင္ဒ႐ူးဝယ္လ္ေရးတဲ့ စာအုပ္ေလးေတြဖတ္ၿပီး ျပန္မ်ွေဝေစလိုပါတယ္။ ႐ုကၡေဗဒပညာ႐ွင္ကေန လူေတြကိုကယ္ခ်င္လို႔ ေဆးေက်ာင္းတက္ ဆရာဝန္ျဖစ္ေတာ့ အျမစ္ျပတ္ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုသေပးႏိုင္တဲ့ေရာဂါေတြကို ေတြ႔လာရတယ္။ ေသြးတိုး ဆီးခ်ိဳ အစရိွသည္ျဖင့္ ေဆးေတြကလဲ ပုံမွန္သုံးစြဲရင္ေရာဂါသက္သာေပမယ္ side effect က ပိုဆိုးေနလို႔ တိုင္းရင္ေဆးေတြကို ေလ့လာရင္း ဆရာဝန္မ်ားလက္မခံေပမဲ့ လက္ေတြ႔မွာေပ်ာက္ကင္းေနတဲ့နည္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္ ေရးသားေနတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တအုပ္ပဲရိွပါတယ္။ စာအုပ္နာမည္က သဘာသမားေတာ္လို႔ ေခၚပါတယ္။ ထြန္းေဖာင္ေဒး႐ွင္းဘဏ္က ထုတ္တာပါ။ Dr အင္ဒ႐ူးဝဲလ္ရဲ႕ စာအုပ္မ်ားစြာထြက္လိမ့္မယ္လို႔ယုံၾကည္ပါတယ္။ ဆရာဖတ္ရွုေလ့လာျပီး ျပန္လည္မ်ွေဝေပးဖို႔ ေတာင္းပန္ပါတယ္ဆရာ။ ကြ်န္ေတာ္ ေစတနာေဇာနဲ႔ေရးသမ်ွ အမွားပၚခဲ့ရင္ခြင့္လြတ္ပါ။ ေဆးပညာဗဟုသုတမ်ားျဖန္႔ေဝေနတဲ့ဆရာ့ကို အစဥ္ေလးစားပါတယ္။

၂။ ဟုတ္ပါရဲ႕ဆရာရယ္။ က်မတို႔ဆီမွာဒီမိုကေရစီရျပီးသားပါ။ သဘာဝကိုက။ ဗုဒၶကို၌က မခ်ဳပ္ခ်ယ္ အတင္းအၾကပ္ မေစခိုင္းပါဘူး။ ဥာဏ္ေတာ့လႊာသံုးရမွာေပါ့ေနာ္။ ကေလးအေမ ေခတ္က အရင္လို ၉၆ ပါးမဟုတ္ေတါ့ဘူး။ ေထြျပားေရာဂါ ၉၆ မ်ိဳးေလာက္တိုးလာလို႔။ ျပီးခဲ့ေပ်ာက္ခဲ့တာလဲျပီးျပီဆိုေတာ့ ဆိုင္ရာေဒသဆရာဝန္နွင့္ေတြ႔ျပီး ၂ လတံုးက ေနမေကာင္းတာၾကံဳလို႔မထိုးမိတာ။ ခုကာကြယ္ေဆးထိုးခ်င္ပါတယ္သြားေျပာေပါ့။ ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္းထက္ ေကာင္းပါတယ္။

အခုလို စီကာစဥ္ကာေရးျပီး ကြန္မင့္ေပးၾကလို႔ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ လူကအမ်ိဳးမ်ိဳး။ ဆရာဝန္ေျပာလည္း ယူခ်င္သူသာ ယူတယ္။ ကြ်န္ေတာ္က ဘယ္သူ႔ကိုမွ အတင္းမတိုက္တြန္းပါ။ ကိုယ္ကလည္း ၁ဝဝ% မွန္တာမရွိပါ။ ကာကြယ္ေဆး ထိုးကိုထိုးရမယ္ေျပာလိုက္ရင္ အဲဒီမိခင္မွာ ဘာလုပ္ရမလည္းအတြက္ ခက္ျပီ။ သူအားကိုးတဲ့ ေဆးကုသေပးသူကိုလည္း ေစာ္ကားသလို မေရးခ်င္ပါ။ သြယ္ဝိႈက္ေတာ့ေရးလိုက္တယ္။ ကေလးကံတရားကေန ဦးေဆာင္သြားမွာပါ။

ဆရာဝန္ဆရာမေတြ ေျပာေပါက္ဆိုးတာ၊ ကာကြယ္ေဆးထိုးခိုင္းတဲ့ ကိန္းခန္းၾကီးတာေတြက ေခါင္းစဥ္တခုပါ။ ကြ်န္ေတာ္က အင္မ္ဘီဘီအက္စ္ေဆးပညာဘြဲ႔သာရလို႔ တိုင္းရင္းေဆးေတြကို ဝင္မစြက္ပါ။ တရုပ္တိုင္းရင္းေဆးထဲကေန ဆရာဝန္ေတြက လက္ခံသံုးတာေတြကိုလည္း ေရးပါတယ္။ ဥပမာ အာတီဆူနိတ္ငွက္ဖ်ားေဆး။

ကာကြယ္ေဆးထိုးတာကို ဥပေဒစည္းကမ္းနဲ႔လုပ္ထားရတာေတြရွိပါတယ္။ ယူအက္စ္ေအမွာ ကာကြယ္ေဆးကို ဘယ္လို တန္ဘိုးထားေၾကာင္းနဲ႔ နိဂံုးခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ ယူအက္စ္ေအကို အလည္လာလိုသူေတြကိုတမ်ိဳး အေျခခ်ေနထိုင္မယ့္ ဒုကၡသည္ေတြကိုတမ်ိဳးသတ္မွတ္ထားတယ္။ ေဆးစစ္တာနဲ႔ ကာကြယ္ေဆးမစံုရင္ ျပည္ဝင္ခြင့္မေပးပါ။ ကူးစက္ေရာဂါ ျဖစ္ပြါးခ်ိန္ေတြမွာ ႏိုင္ငံတိုင္းကေန ေလဆိပ္၊ သေဘၤာဆိပ္ေတြကေန စစ္ေဆးတယ္။ ျပည္ပထြက္အလုပ္လုပ္သူေတြ ဆိုင္ရာႏိုင္ငံအလိုက္ ကာကြယ္ေဆးထိုးဘို႔ လိုအပ္ခ်က္ သတ္မွတ္တာေတြ လုပ္ထားတယ္။ တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြက သူတို႔ ႏိုင္ငံသားေတြကို ဘယ္အရပ္ေဒသသြားရင္ ဘယ္ကာကြယ္ေဆးထိုးပါလို႔ လမ္းညႊန္ေတြ အခါအားေလွ်ာ္စြာ ထုတ္တယ္။ မလိုက္နာခ်င္သူေတြကေတာ့ ကိုယ့္ထိုက္နဲ႔ကိုယ့္ကံ ေနလို႔ရပါတယ္။

သည္လိုကာကြယ္ေဆးေတြေၾကာင့္ ကမာၻေပၚကေန ေက်ာက္ၾကီးေရာဂါပေပ်ာက္သြားခဲ့ပါျပီ။ Rinderpest ေခၚ အေကာင္ေတြမွာျဖစ္တဲ့ ဝက္သက္အုပ္စုဝင္ဗိုင္းရပ္စ္ကူးစက္ေရာဂါလည္းပေပ်ာက္ခဲ့ပါျပီ။ ဆက္လက္ၾကိဳးပမ္းေနတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြကေတာ့ ပိုလီယိုအေၾကာေသေရာဂါ၊ Yaws ေခၚ ကာလသားေရာဂါ တမ်ိဳးနဲ႔ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသအလိုက္ ကင္းရွင္းေအာင္လုပ္ေနတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါေတြလည္း ရွိေသးတယ္။ ခ်ိတ္သန္ေကာင္ေရာဂါ၊ ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါ၊ ဝက္သက္ေရာဂါ၊ ရူဘဲေလားေခၚ ဂ်ာမန္ဝက္သက္ေရာဂါ၊ Onchocerciasis ေခၚ ျမစ္မ်က္ကန္းေရာဂါ၊ ဆစ္ဖလစ္ေရာဂါ၊ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါေတြျဖစ္ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ ပိုလီယိုေရာဂါကင္းသြားျပီ။ ပါကစၥတန္မွာေတာ့ တာလီဘန္ေတြကေန ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆး ထိုးသူေတြကို လိုက္သတ္ေနတယ္။ အစြန္းေရာက္ေတြနဲ႔ ေရွးရိုးစြဲလြန္းတာေတြမရွိတဲ့ေနရာေတြမွာ ေရာဂါပိုကင္းပါတယ္။ အဲတာကေတာ့ တိုင္းျပည္ရဲ႕ကံၾကမၼာေပါ့။

၃။ ဆရာ မဂၤလာပါရွင္။ သမီးအသက္က ၂၆ ပါ။ သားေလးေမြးထားတာေလးလရွိပါၿပီ။ သားေလး တလမျပည့္ခင္ ရက္သားေလာက္မွာပဲ တြန္႔႔လိမ္ေကာက္ေကြးေနေအာင္ညႇစ္ၿပီး အသားေတြလဲမည္းျပာသြားပါတယ္။ အဲ့လိုျဖစ္တာ တပတ္ေလာက္ေနေတာ့ သားကအတြင္းတက္တက္သြားပါတယ္။ နို႔စို႔ရင္းက အတင္းရုန္းကန္ၿပီး ၿငိမ္က်သြားတာပါ။ လႈပ္လို႔လည္းမရေတာ့ပါဘူူး။ တမိနစ္ေလာက္ပါပဲ။ ေမြးထားတာသားဦးေလးမို႔ ဘာလုပ္ရမွန္းလဲမသိပါဘူး။ အရမ္းလဲ စိုးရိမ္ပါတယ္။ အတြင္းတက္က အသက္ပါတတ္တယ္ေျပာတာၾကားဖူးလို႔ပါ။ ရပ္ကြက္ထဲက မိတ္ေဆြေတြၫႊန္းတာနဲ႔ သူငယ္နာကုတဲ့ ဆရာမႀကီးဆီမွာျပပါတယ္။ ဆရာမႀကီးဆီမွာျပတာသားကအရမ္းသိသာလာပါတယ္။ အသားေလးေတြက အစျဖဴဝင္းလာပါတယ္။ ဂ်ဗဟုန္းပါလို႔မည္းတာလို႔ေျပာပါတယ္။ သားေလး တလမျပည့္ခင္ထဲက ျပလိုက္တာ ခုသားက ေလးလရွိပါၿပီ။ ဘာမွလည္းမျဖစ္ေတာ့ပါဘူး။ ပံုမွန္ျဖစ္ေနပါၿပီ။ သမီးေမးခ်င္တာခုမွစမွာပါဆရာ။ သမီးျပေနတဲ့ ျမန္မာဆရာအဘြားက အသက္ ၈၇ ရွိပါၿပီ။ သူက သူ႔ဆီမွာျပရင္ တျခားေဆးေတြျဖတ္ရမယ္။ ကာကြယ္ေဆးလဲ မထိုးရဘူးေျပာပါတယ္။ သမီးလဲ မထိုးေပးျဖစ္ခဲ့ပါဘူး။ ေမြးၿပီးစေဆးရံုမွာထိုးတဲ့ ဘီစီဂ်ီ တလံုးပဲ ထိုးဖူးပါတယ္။ အခုျမန္မာေဆးလဲျဖတ္ထားပါတယ္။ ၂ လသားက ၅ မ်ိဳးစပ္ကာကြယ္ေဆးမထိုးျဖစ္လိုက္ပါဘူး။ အခုေလးလသား ေရာက္မွ ထိုးလို႔ရပါသလားဆရာ။ မထိုးရင္ ဘာေတြျဖစ္နိုင္ပါသလဲရွင္။ သမီးမွာ ကာကြယ္ေဆးလဲ ထိုးေပးခ်င္ ထိုးေပးရမွာလဲ ေၾကာက္ေနပါတယ္။ သမီးကိုျပန္ေျဖေပးပါေနာ္။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ရွင္။ ဆရာ က်န္းမာ ခ်မ္းသာၿပီး အမ်ားအက်ိဳးကို ဆထက္တံပိုးေဆာင္႐ြက္နိုင္ပါေစ။

မိဘေတြသေဘာျဖစ္ပါတယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ အရပ္နည္း ၾကိဳက္တာေရြးႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဆရာဝန္ေတြသာ ဒီမိုကေရစီေရးအတြက္ အဖမ္းခံရတာတို႔၊ တိုင္းျပည္ကေနထြက္ေျပးရတာတို႔ျဖစ္ေပမယ့္ လူေတြေဆးကုသမႈမွာ ဒီမိုကေရစီရေနတာ ဟိုေရွးကတည္းကပါ။ သေဘာပါခင္ဗ်ား။ ကြ်န္ေတာ္အခုေရာက္ေနတဲ့တိုင္းျပည္မွာေတာ့ ကာကြယ္ေဆးအျပည့္အစံုထိုးမထားသူေတြ ဂရင္းကဒ္ ေခၚတဲ့ အျမဲတမ္းေနထိုင္ခြင့္ မရႏိုင္ပါ။

ဖတ္စရာမ်ား -
1. Adult Vaccines လူၾကီးေတြလဲ ကာကြယ္ေဆးလိုတယ္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/adult-vaccines.ht…
2. ARV ေမ်ာက္ကိုက္၍ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးထိုးရျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/05/arv.html
3. BCG vaccine တီဘီ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/…/bcg-vaccine.html
4. Chickenpox ေရေက်ာက္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/01/chickenpox.html http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/01/chickenpox.html
5. Child Immunization Chart ကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား၊ (အသက္အလိုက္) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/child-immunizatio…
6. Hepatitis B medical treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/hepatitis-b-medic…
7. HPV Vaccine for Ca Cx သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/…/hpv-vaccine…
8. Pentavalent Vaccine (2) ျမန္မာကေလးမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးသစ္ (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/…/hepatitis-b-vacci…

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၂၅-၅-၂ဝ၁၆
၂၅-၅-၂ဝ၁၇