Manchester Operation မန္ခ်က္စတာ ေအာ္ပေရးရွင္း

ခုရက္ေတြမွာ မန္ခ်က္စတာသတင္းေတြ ဆက္ေနတယ္။ တနလၤာေန႔က မန္ခ်က္စတာျမိဳ႕မွာ အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္ခံရလို႔ လူ (၂၂) ေယာက္ေသဆံုးခဲ့တယ္။ ကေန႔ ဗုဒၶဟူေန႔မွာေတာ့ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံျမိဳ႕ေတာ္ စေတာ့ဟုမ္းမွာက်င္းပတဲ့ ယူရိုပါလိခ္ ေဘာလံုးျပိဳင္ပြဲမွာ အဂၤလန္က မန္ခ်က္စတာယူႏိုက္တက္အသင္းက နယ္သာလန္က ေအးဂ်က္စ္အသင္းကို ၂ ဂိုး ဂိုးမရွိနဲ႔ ႏိုင္ျပီး ဗိုလ္စြဲသြားတယ္။

ကြ်န္ေတာ္ မန္ခ်က္စတာကို မေရာက္ဖူးေသးပါ။ ေဆးေက်ာင္းေနာက္ဆံုးႏွစ္မွာသင္ရတဲ့ သားဖြါးႏွင့္မီးယပ္ေရာဂါထဲမွာ မန္ခ်က္စတာေအာ္ပေရးရွင္းကို သတိရတယ္။ သားအိမ္က်တာကို ခြဲစိတ္ျပဳျပင္ေပးနည္းတခုျဖစ္ပါတယ္။ အတိအက် ေျပာရရင္ ဒုတိယအဆင့္နဲ႔ တတိယအဆင့္သားအိမ္က်တာအတြက္ ေကာင္းတဲ့ခြဲစိတ္နည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးအိမ္နဲ႔ ဆီးျပြန္က်တာေတြကိုပါ ျပင္ေပးႏိုင္တယ္။ ဆီးမလံုတာပါရွိေနသူကိုဆိုရင္ မန္ခ်က္စတာ ေအာ္ပေရးရွင္းနဲ႔အတူ Kelly plication နည္းနဲ႔ပါတြဲလုပ္ေပးပါတယ္။ ပယ္ရိတိုနီယမ္ ေခၚ ဗိုက္အတြင္းဖံုးအလႊာထဲကို ဝင္ခြဲစရာမလိုတာမို႔ စိုးရိမ္စရာနည္းျပီး ခြဲစိတ္ျပီးနလံထခ်ိန္လည္းတိုတယ္။ အသက္ၾကီးအမ်ိဳးသမီးေတြနဲ႔ပါ အဆင္ေျပတယ္။

Uterine Prolapse သားအိမ္က်တာ အျဖစ္မ်ားတယ္။ ပိုမ်ားတာက Cystocele လို႔ေခၚတဲ့ ဆီးအိမ္က်တာ။ သားဖြါးဖူးရင္၊ ၾကြက္သားအားနည္းရင္၊ အေနအထိုင္ အဆင္မေျပရင္ ဆီးအိမ္က်တယ္။ ဆီးအိမ္က ဗဂ်ိဳင္းနားထဲ ကြ်ံက်တာျဖစ္တယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးၾကည့္ရင္ စူထြက္လာမယ္။ သားအိမ္က်တယ္ဆိုတာ သားအိမ္ကို ပင့္တင္-ထိန္းေပးထားတဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔ အရြတ္ေတြအားနည္းရင္၊ ထိခိုက္ပ်က္စီးရင္ ျဖစ္တယ္။ အမ်ိဳးသမီး ၃ဝ-၄ဝ% မွာ အနည္းနဲ႔အမ်ားရွိၾကတယ္။ အသက္ ၄ဝ ေက်ာ္သူေတြက မ်ားတယ္။ အသက္ ၅ဝ ေက်ာ္ရင္ ၅ဝ% မွာရွိျပီး ၁ဝ-၂ဝ% က ခံစားေနရတာေတြ ရွိေနၾကတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ အေတာ္အျဖစ္မ်ားတယ္။ ေမြးလမ္းေၾကာင္းကေန ကေလးေမြးဘူးသူေတြမွာသာ ျဖစ္တယ္။ အိမ္ေထာင္မက်ေသးတဲ့ မိန္းကေလးျဖစ္တာ တေယာက္တည္းသာ ခြဲေပးခဲ့ရဖူးတယ္။ အဲတာကေတာ့ အေနအထိုင္လိုလို႔ ျဖစ္တာပါ။ ကြ်န္ေတာ္ နယ္ေတြမွာတာဝန္က်စဥ္က ဒီခြဲစိတ္နည္း အေတာ္မ်ားမ်ားလုပ္ေပးခဲ့ဘူးတယ္။ ရွိတဲ့ ခြဲစိတ္ပစၥည္း ကိရိယာေလးေတြနဲ႔သာ။

ကေလးမ်ားမ်ား ေမြးရသူ၊ ေသြးဆံုးလို႔ အီစထိုဂ်င္ေဟာ္မုန္း နည္းလာရင္၊ အသက္ၾကီးသူ၊ လူက အဝလြန္ရင္၊ အေလးအပင္ မရတာ မ်ားရင္၊ မထိန္းမွသာ ျဖစ္ပါတယ္။ တာရွည္ ေခ်ာင္းဆိုးရရင္၊ ႏွာေခ်တာ၊ ဝမ္းခ်ဳပ္လို႔ ညႇစ္ရတဲ့အခါမ်ိဳးေတြမွာ သတိထားဘဲ၊ မထိန္းဘဲ လုပ္ဖန္မ်ားရင္၊ အရြယ္အစားၾကီးတဲ့ သားအိမ္အလံုး၊ ကင္ဆာေတြ ရွိေနသူ၊ တျခားေရာဂါေတြအတြက္ တင္ပါးဆံုတြင္းေနရာကို ခြဲစိတ္ခံရသူ၊ ခါးရိုးထဲက အာရံုေၾကာ ထိခိုက္ခံထားရသူ၊ ၾကြက္သားအားနည္းေရာဂါရွိသူဆိုတဲ့အေၾကာင္းခံေတြေၾကာင့္ သားအိမ္က်ႏိုင္တယ္။

လူနာကို စမ္းသပ္ကုတင္ေပၚမွာ ပက္လက္အိပ္၊ ဒူးေထာင္-ေပါင္ကားအေနအထားမွာ လူနာကို ေခ်ာင္းဆိုးခိုင္းတဲ့အခါ ေမြးလမ္းေၾကာင္းအဝမွာ အေပၚနားကေန စူစူထြက္လာတာကို ျမင္ရတယ္။ (ပ) ေစာက္ပံုျဖစ္တယ္။ အေရာင္က ပန္းေရာင္။ တစ္ဆို႔ဆို႔ေနတယ္လို႔ ခံစားရတယ္။ ေဘာလံုးေလးေပၚ ထိုင္ေနရသလို ထင္မွတ္ေနမယ္။ မနက္ခင္းမွာ သက္သာတယ္။ ဗဂ်ိဳင္းနားေနာက္မွာရွိတဲ့ အစာေဟာင္းအိမ္ကလဲ သူ႔ေရွ႕ကို ကြ်ံထြက္တာရွိတယ္။ Rectocele ေခၚတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုုးခိုင္းတဲ့အခါ ေမြးလမ္းေၾကာင္းအဝမွာ ေအာက္ကေန စူစူထြက္လာတာျမင္ရမယ္။ (ဂ) ငယ္ပံု။ အေရာင္က ပန္းေရာင္။

သားအိမ္က ေအာက္တည့္တည့္ က်လာရင္ ေမြးလမ္းကေန သားအိမ္အဝပါတဲ့ ပန္းနီေရာင္အရာ စူထြက္လာမယ္။ အစပိုင္းမွာ ေမြးလမ္းထဲ တစ္ဆို႔ဆို႔ေနယုံဘဲ။ ္ညႇစ္လိုက္ရင္ (ေခ်ာင္းဆိုး၊ ႏွာေခ်၊ အေလးအပင္ မတဲ့အခါ) အျပင္အထိ ထြက္လာမယ္။ ေနာက္ဆံုးအဆင့္ ေရာက္လာရင္ ေတာက္ေလွ်ာက္ စူထြက္ေနလို႔ လက္နဲ႔ျပန္သြင္းမွ ဝင္တယ္။ ၾကာေတာ့ ျပန္သြင္းလဲ မရေတာ့ဘူး။ အဲလိုျဖစ္ေနသူေတြမွာ ေပါင္နဲ႔ပြတ္တိုက္တာၾကာေတာ့ အနာလည္း ျဖစ္ေနမယ္။ ခပ္ျပာျပာ၊ ခပ္ညိဳညိဳ။ ၃ မ်ိဳးလံုးျဖစ္သူလဲ မနည္းဘူး။

သားအိမ္ထုတ္ထားသူမ်ာလည္း က်ႏိုင္တယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ သားအိမ္က်တယ္လို႔ ခပ္လြယ္လြယ္ေခၚတာ မ်ားတယ္။ Vaginal prolapse ေမြးလမ္းေၾကာင္းကြ်ံတယ္လို႔ ေခၚတာက ပိုမွန္တယ္။ သားအိမ္ဟာ ဗဂ်ိဳင္းနားထိပ္မွာ ေနတယ္။ သူ႔ကို ထုတ္လိုက္ေတာ့ ဗဂ်ိဳင္းနားထိပ္မွာ အထိန္းမရွိေတာ့ဘဲ ေအာက္က်တာကို Vaginal vault prolapse ေခၚတယ္။

ေနရတာ တစ္ဆို႔ဆို႔ေနတာအျပင္၊ ဆက္ဆံရာမွာလဲ အဆင္မေျပတာ၊ နာတာျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးခဏခဏ သြားခ်င္မယ္။ ဆီးက အကုန္မထြက္ဘူး။ ဗဂ်ိဳင္းနားထဲကုိ လက္ေခ်ာင္းထည့္ျပီး အေပၚ (ေရွ႕) ပင့္တင္ေပးမွ ဆီးကုန္တယ္။ Urinary stress incontinence ဗိုက္ညႇစ္ရတဲ့အခ်ိန္မွာ ဆီးထြက္က်တယ္၊ ခါးနာမယ္။ ဆီးခဏခဏေအာင့္မယ္။ ေသြးဆင္းမယ္။ အျဖဴစတာမ်ိဳးဆင္းမယ္။ ဝမ္းခ်ဳပ္တယ္၊ ဝမ္းအသြားရခက္မယ္။ ေမြးလမ္းအဝဟာ ဒီအတိုင္းေနရင္းကို က်ယ္ေနေတာ့မယ္။ ခံစားရတာေတြက ၾကာေလဆိုးေလျဖစ္တယ္။ စိတ္ညစ္လာမယ္။

Cystocele ဆီးအိမ္က်ျခင္း၊ Rectocele အစာေဟာင္အိမ္က်ျခင္း၊ Enterocele အူက်ျခင္း၊ Urethrovesical junctions ဆီးသြားျပြန္က်ျခင္းဆိုျပီး က်တာေတြ အားလံုးကို Pelvic Floor Prolapse လို႔ေခၚမွ မွန္တယ္။ သားအိမ္က က်ခ်င္မွက်လို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ အဆင့္ (၄) ဆင့္ရွိတယ္။
အဆင့္ (၁) = အပ်ိဳေမွးရွိတဲ့ေနရာအထက္ထိသာက်တာ၊
အဆင့္ (၂) = အပ်ိဳေမွးရွိတဲ့ေနရာအထိသာက်တာ၊
အဆင့္ (၃) = အပ်ိဳေမွးရွိတဲ့ေနရာေအာက္ကိုက်တာ၊
အဆင့္ (၄) = သားအိမ္တခုလံုးက်တာ။

သားအိမ္မက်ေအာင္ ကာကြယ္နည္း
Kegel exercises လုပ္ပါ။ ေရးထားပါတယ္။ Vaginal Pessary ေခၚတဲ့ကရိယာေလးကို (ဗဂ်ိဳင္းနား) ထဲထည့္ထားျပီး ထိန္းႏိုင္တယ္။ ယာယီသေဘာသာျဖစ္တယ္။ ကေလးမရေအာင္ထည့္ရတဲ့ Diaphragm (ဒိုင္ယာဖရမ္) နဲ႔ဆင္တူတယ္။ ဘယ္လိုသန္႔ရမယ္၊ သံုးရမယ္ဆိုတာ သင္ယူထားရတယ္။ ေသြးဆံုးလို႔ ေဟာ္မုန္းနည္းတာကို Estrogen ေဟာ္မုန္းေဆး ေပးရမယ္။ စားေဆး-ထည့္ေဆး ၂ မ်ိဳး လုပ္ႏိုင္တယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ပါ။ လုပ္ေနက်အလုပ္ေတြကို ျပင္ဆင္ ျပဳျပင္သင့္တာရွိရင္ ျပင္ပါ။ ဥပမာ ၾကမ္းေပၚမွာ ဖင္ထိုင္ခံုနဲ႔ မထိုင္ပါနဲ႔။ ဝမ္းခ်ဳပ္တာကို အစားအေသာက္-ေရနဲ႔ ျပဳျပင္ပါ။ ေခ်ာင္းဆိုးေနတာ ျမန္ျမန္ ေပ်ာက္ေအာင္လုပ္ပါ။ ႏွာေခ်တာ၊ ေခ်ာင္းဆိုတာ အေလးအပင္မတာေတြအားလံုး ထိန္းျပီးမွ လုပ္ပါ။ ေရအိမ္သာကို ေဆာင့္ေၾကာင့္ထိုင္ မသံုးဘဲ ဒူးေနရာ ၉ဝ ဒီဂရီထား ထိုင္ႏိုင္တဲ့ ဗိုလ္အိမ္သာမ်ိဳးသာ သံုးပါ။

ေနာက္က်မွ လာျပသူေတြကို ခြဲစိတ္ေပးတယ္။ ခြဲစိတ္တဲ့အခါမွာလဲ လူနာ့အသက္၊ လိုအပ္ခ်က္၊ သားအိမ္က ဘယ္ေလာက္အထိက်ေနတယ္၊ တျခားေရာဂါဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြအရ ခြဲစိတ္နည္းကို ေရြးခ်ယ္ပါတယ္။ ခြဲတိုင္း သားအိမ္ကို မထုတ္ပါ။ ဥပမာ Sacrospinous fixation နည္းက သားအိမ္ကိုထိန္းေပးေနတဲ့ Ligaments အရြတ္ေတြကိုသာ ျပဳျပင္ေပးတယ္။ သားအိမ္ထုတ္တာမွာလဲ Abdominal hysterectomy ဗိုက္ကေနခြဲနည္း နဲ႔ Vaginal hysterectomy ေမြးလမ္းကေနခြဲနည္း ရွိတယ္။ ပိုျပီး လက္ဝင္တယ္။ ေတာ္ေတာ့ဆရာဝန္က မလုပ္ခ်င္ဘူး။ သားအိမ္ကို ထုတ္အံုးေတာ့ သားအိမ္ဝကို ခ်န္တာလဲလုပ္တယ္။ မ်ိဳးဥအိမ္လဲ ခ်န္သင့္ရင္ခ်န္ထားမယ္။ Manchester operation (မန္ခ်က္စတာ) ခြဲစိတ္နည္းဆိုတာ ေဘာလံုးသင္းလိုဘဲ ၾကာလွျပီသံုးေနခဲ့တာ။ Laparoscopic surgery ကင္မရာပါ ကရိယာနဲ႔ ခြဲစိတ္နည္းလဲ ေပၚေနျပီ။ ခြဲစိတ္နည္းရလဒ္ေတြက အလြန္ေကာင္းပါတယ္။ (ကီဂယ္) ေလ့က်င့္ခန္းကိုေတာ့ အမ်ိဳးသမီးၾကီးငယ္ေတြ လုပ္ေစခ်င္တယ္။

Kegel Exercise for Women (ကီဂယ္လ္) ေလ့က်င့္ခန္း http://doctortintswe.blogspot.com/2015/01/kegel-exercise-for-women.html
Uterine prolapse သားအိမ္က်တယ္ဆိုတာ http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/uterine-prolapse.html

Dr. တင့္ေဆြ
၂၄-၅-၂ဝ၁၇