Gastric cancer အစာအိမ္ကင္ဆာ

ဆရာခင္ဗ်ာ ကၽြန္ေတာ္ အစာအိမ္ကင္ဆာ အေၾကာင္း သိခ်င္လို႔ပါ။ ဘယ္လို ကုသလို႔လည္း ရပါသလည္း။ ၿပီးေတာ့ ဘယ္လို ျပဳမႈေနထိုင္သင့္သလည္း ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ေလးပါ တစ္ခ်က္ေျပာပါဆရာ။

“အစာအိမ္ကင္ဆာ” ေၾကာင့္ တႏွစ္မွာ လူေပါင္း ရွစ္သိန္း ေသဆံုးေနရတယ္။ ကင္ဆာေတြထဲမွာ စတုတၱအျဖစ္မ်ားဆံုး။ ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသရတာထဲမွာေတာ့ ဒုတိယအမ်ားဆံုး။ တတိယႏိုင္ငံေတြ၊ ေတာင္အေမရိက၊ အေရွ႕ ဥေရာပ၊ ဂ်ပန္၊ ကိုရီးယား၊ တရုတ္ ႏိုင္ငံေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံက တတိယထဲမွာတင္ ရွိေသးလား၊ စတုတၴအဆင့္ တက္ျပီလား မေျပာတတ္ဘူး။ ေနာက္ျပီး ေသြးအုပ္စု A မွာ ပိုျဖစ္တယ္။ O က အစာအိမ္ေလနာ။

ျဖစ္စမွာ ဘာမွ မခံစာရလို႔ရွိျပီး၊ သိတဲ့အခ်ိန္ဆိုရင္ ေနာက္က်ေနျပီလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ အစာမေက်သလို၊ အစားပ်က္သလိုနဲ႔ စတယ္။ ေနာက္ၾကမွ ဗိုက္နာ၊ ပ်ိဳ႕ခ်င္-အန္ခ်င္၊ ဝမ္းပ်က္၊ စားျပီးဗိုက္ကယ္၊ လူကပိန္လာ၊ အားယုတ္လာတယ္။ ဒီအထိက သိပ္ထူးတယ္ မထင္ရေသးဘူး။ ေသြးယိုတာနဲ႔ အစာျမိဴဘို႔ ခက္လာမွ သတိထားသူေတြလည္း ရွိတတ္တယ္။ သံဓါတ္နည္း ေသြးအားနည္းေရာဂါ ရွိမွ သိရသူေတြလည္း ရွိတယ္။

Gastritis အစာအိမ္ကို (ဗိုင္းရပ္စ္) ဝင္တာ၊ Peptic ulcer ေလနာျဖစ္တာေတြနဲ႔ ဆင္သလို၊ ေရာလည္းေနတတ္တယ္။ Helicobactor poloris ဆိုတဲ့ (ဗက္တီးရီးယား) ကေနျဖစ္တာလို႔ အမ်ားအားျဖင့္ လက္ခံယံုၾကည္ၾကတယ္။ ဒါ့အျပင္ (ေအာ္တို-အင္ျမဴးန္) ဆိုတဲ့ ခုခံစနစ္ ကေမာက္ကမျဖစ္တာ၊ မ်ိဳးဗီဇ (၁ဝ%) ဆိုတာေတြပါ ဆက္စပ္ေနေသးတယ္။ စားတဲ့ အစားအစာ အမ်ိဳးအစား အေပၚမွလည္း မူတည္ႏိုင္တယ္။ လက္ညွိဳးထိုးခံရတဲ့ အစားေတြကေတာ့ မီးကင္ထားတဲ့ အသား-ငါး၊ အခ်ဥ္ေဖါက္ထားတဲ့ အသီးအႏွံေတြ ပါတယ္။ ဍရင္ေကာက္ပင္ကို ထင္ၾကတာလည္း ရွိတယ္။ ဒါေတြက သူမ်ား တိုင္းျပည္ေတြမွာ စားေလ့ရွိတာေတြပါ။ ကိုယ့္ဆီမွာ သူတို႔နဲ႔ မတူတာေတြ စားေနၾကတာကို သုေတသန မလုပ္ႏိုင္ၾကလို႔ မသိရဘူး။

(အိုင္အိုဒင္း) ဓါတ္ဆား နည္းလြန္း-မ်ားလြန္း ရင္လည္း ျဖစ္တတ္ေသးတယ္။ ေဆးလိပ္-ေဆးရြက္ကလည္း ျဖစ္ေစတဲ့ အထဲမွာ ပါတယ္။ အစာအိမ္အေပၚပိုင္း ကင္ဆာ ရွိသူေတြထဲမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္သူက မ်ားေနတာ သိသိသာသာ ေတြ႔ရတယ္။ အရက္လည္း ပါတာေပါ့။ ဒီအက်င့္ေတြ မ်ားတာကလည္း ေယာက္်ားေတြဆိုေတာ့ မိန္းမေတြထက္ ပိုျဖစ္ၾကတယ္။

သိထားဘို႔က ကင္ဆာလိုေရာဂါေတြက ျဖစ္ေစတာ တိတိက်က် မသိရေသးသမွ် ျဖစ္ႏိုင္တယ္ဆိုတာေတြက အေတာ္ မ်ားလွတယ္။ “ပစၥည္းေပ်ာက္ ငရဲေရာက္။” ထင္တာေတြ ေလွ်ာက္ေတြးသလိုဘဲ။

ေသြးအုပ္စု ေအ ျဖစ္တာနဲ႔လည္း အစိုးရိမ္ မၾကီးနဲ႔အံုး။ ေရာဂါ ရွိ-မရွိစစ္ေဆးဘို႔ Gastroscopic exam အစာအိမ္ထဲ ကင္မရာ ပါတဲ့ ကရိယာ ထဲ့ၾကည့္တာ၊ Barium meal ေဆးျမိဳျပီး ဓါတ္မွန္ရိုက္တာ၊ CT scanning ဗိုက္ကို (စကင္) လုပ္တာအျပင္ အစာအိမ္ထဲက သံသယရွိတဲ့ အသားစ (တစ္ရွဴး) ကို Biopsy လုပ္ရေသးတယ္။

အႏု-အရင့္ အဆင့္ေတြခြဲတယ္။ ဒီဟာမွာ (၁) ကမစဘဲ၊ သံုညကစတယ္။ အစာအိမ္နံရံက ေလးလႊာရွိတာ။ သံုညအဆင့္က အထဲဆံုး အလႊာမွာသာ ျဖစ္တာပါ။ ခြဲစိတ္နည္းနဲ႔ ကုရတယ္။ Mucosal resection, Gastrectomy and Lymph-adenectomy တမ်ိဳးမ်ိဳး လုပ္တာပါ။

အဆင့္ ၁။ နံရံ ၂-၃ ထပ္မွာ ေရာက္ေနတာကို သတ္မွတ္တယ္။ ဆိုင္ရာ Lymph nodes တက္ေစ့ေတြနဲ႔ Omentum အေျမွးလႊာကိုပါ ခြဲစိတ္ထုတ္ျပစ္တယ္။ ေသျခာေအာင္ 5-Fluorouracil ေဆးေပးတယ္။ ဓါတ္လည္းကင္ခ်င္ကင္မယ္။

အဆင့္ ၂။ နံရံ ၂-၃ ထပ္မွာ ေရာက္ေနတာအျပင္၊ အနီးအနားက တက္ေစ့ေတြဆီကိုပါ ေရာဂါေရာက္ေနျပီ။ ဒါမွမဟုတ္ တက္ေစ့မပါ ေလးလႊာလံုး ေရာက္ေနတဲ့အဆင့္ ျဖစ္တယ္။ အဆင့္ ၁ ကို ကုသလိုဘဲ လုပ္ေပးတယ္။ ေသျခာေအာင္ Neoadjuvant ကင္ဆာေဆးပါ ေပးတယ္။

အဆင့္ ၃။ တတိယအလႊာနဲ႔ ခပ္ေဝးေဝးက တက္ေစ့ေတြဆီပါ ေရာဂါေရာက္ေနတဲ့အဆင့္။ ဒါမွမဟုတ္ ေလးလႊာလံုးအျပင္ အနီးအနားက တစ္ရွဴး (သရက္ရြက္၊ ေဘလံုး)၊ ပိုေဝးတဲ့ တက္ေစ့ေတြဆီအထိ ေရာက္ေနျပီ။ အဆင့္ ၂ လိုဘဲ ကုပါတယ္။

ေနာက္ဆံုးအဆင့္ ၄။ ေစာေစာက အဆင့္ေတြထက္ ေက်ာ္ျပီး၊ တျခားတက္ေစ့၊ တျခားအဂၤါေတြဆီပါ ေရာက္ေနျပီ။ ေလဆာနဲ႔ ခြဲစိတ္တာ၊ 5-fluorouracil, Epirubicin, Etoposide, Docetaxel, Oxaliplatin, Capecitabine, Irinotecan ေဆးေတြ ေပးတယ္။

ေဆးပညာစာေတြ ေရးရတာက မျမင္ကြယ္ရာျဖစ္တာ၊ ရွက္စရာ သတ္မွတ္တာေတြလည္း ပါလို႔ “အေျပာမတတ္ေတာ့ ဆဲသလို၊” မယဥ္ေက်းတာမ်ိဳး ျဖစ္မွာစိုးရတယ္။ “ပရိတ္သတ္ စံုေတာ့၊ ျခံဳေျပာရတာမို႔ သိခ်င္တာနဲ႔ ဒက္ထိမက်မွာမ်ိဳး” ပါ သတိထားရတယ္။ ေနာက္ျပီး၊ စကားၾကီး ေျခာက္ခြန္းထဲက ေလးခြန္းကို ပယ္ျပီး၊ အက်ိဳးရွိေစလိုလို႔ နာလိုခံခက္ပါေစ၊ ေျပာသင့္တယ္ ဆိုေပမဲ့ ေဆးပညာစာ ေရးရတာမွာ တဝက္သာ မွန္ပါလိမ့္မယ္။

လူနာကေနျဖစ္ျဖစ္ လူနာ့အမ်ိဳးက ျဖစ္ျဖစ္ ေမးလို႔ေျဖတာနဲ႔ ပညာ-ဗဟုသုတ လိုခ်င္သူအတြက္ ေျဖရတာ မတူရဘူး။ ျဖစ္ေၾကာင္း ကုန္စင္ ေရးျပန္ရင္ စိတ္ဓါတ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္တယ္။ ထိန္ခ်န္တာလဲ ညာတာဘဲ။ စာတပုဒ္ကို ေယဘူယ် သေဘာသာ ေရးရတာ။ အေျခအေန မတူရင္ ေရာဂါျဖစ္စင္ ကြဲလြဲတာ မပါဘဲေနမွာ စိုးရေသးတာ။ အကုန္ ထည့္ျပန္ရင္ လံုးခ်င္းစာအုပ္ ထုတ္ရသလို ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ဒီေန႔ေခတ္က သံခိပ္ေရးနည္းမွ ဖတ္ခ်င္သူမ်ားတယ္။

ေရာဂါရွိမွန္း သိတဲ့ေနာက္ အသဲကင္ဆာ ၆ လ၊ အစာအိမ္ကင္ဆာ ၁ ႏွစ္လို႔ ေရးလိုက္ရင္ လူနာကို ေဆးကုမေပးတဲ့ ဆရာဝန္က အေဝးကေန ႏွိပ္စက္ရာ က်ေနမယ္။ ေဆးစာေတြမွာ ကံတရားကို မသင္ၾကားပါ။ ေလာကမွာ ကံတရားက အခရာက်တယ္။ “လူတိုင္း ကံေကာင္းၾကပါေစ” လို႔ ဆုေတာင္းပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ
၁၁-၆-၂ဝ၁ဝ