Airway Obstruction အသက္ရွဴလမ္းပိတ္ျခင္း

အသက္ရွဴလမ္းမွာ အျပည့္ပိတ္တာနဲ႔ တဝက္တပ်က္ပိတ္တာလို႔ ၂ မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ႏွာေခါင္းေပါက္ဝကေန ဝင္လာမယ့္ ေလက အဆုပ္ထဲအထိမေရာက္ႏိုင္ေအာင္ပိတ္ေနတာျဖစ္တယ္။ တခ်ိဳ႕အမ်ိဳးအစားက အသက္ေသေစႏိုင္တယ္။ ခ်က္ခ်င္း ေဆးကုသရမယ္။

တဝက္တပ်က္သာပိတ္ေနရင္ အသက္ေတာ့ရွဴႏိုင္ေသးေပမယ့္ အသက္ရွဴရတာခက္ခဲေနမယ္။ လံုးဝပိတ္ေနရင္ ခ်က္ခ်င္း ျပာႏွမ္းျပီး ေသဆံုးႏိုင္တယ္။ အသက္ရွဴလမ္းမွာ ျပင္ပပစၥည္းတခုခုဆို႔ဝင္ေနလို႔ျဖစ္တာကို ရုတ္ရက္ျဖစ္နည္းေခၚတယ္။ Choke ခ်ဳတ္ရတယ္လို႔ေခၚတယ္။ စားေသာက္ေနရင္း၊ ကစားေနရင္း စားစရာဝင္လို႔၊ ကစားစရာဝင္လို႔ ျဖစ္တတ္တယ္။ တျခားနည္းေတြကအခ်ိန္ယူျပီးမွသာျဖစ္တယ္။ နာတာရွည္ဆိုတာရွိေသးတယ္။

• အေသးစားကေနလည္းလာပိတ္ေနႏိုင္တယ္။
• အလာဂ်ီေခၚမတည့္တာနဲ႔ထိေတြမိလို႔လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• ထိခိုက္မိလို႔လည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Vocal cord ေခၚ အသံျဖစ္ေစတဲ့ ဗြီပံုအေၾကားေလးႏွစ္ခုမွာေရာဂါရလို႔လည္းျဖစ္တယ္။
• မီးခိုးေငြ႔ေတြရွူရလိုလည္းျဖစ္မယ္။
• ဗိုင္းရပ္စိပိုးဝင္လို႔ျဖစ္တယ္။
• ဗက္တီးရီးယားပိုးဝင္လို႔ျဖစ္တယ္။
• Croup ခေရာ့ဖ္ဆိုတဲ့ အသက္ရွဴလမ္းအထက္ပိုင္းေရာင္ရမ္းျခင္းေရာဂါကေနျဖစ္တယ္။
• လွ်ာနဲ႔ အပီဂေလာတစ္ေနရာေရာင္ျခင္း။
• လည္ေခ်ာင္းနာ၊ အာသီးေရင္ျခင္း။
• ပန္းနာထျခင္း။
• နာတာရွည္ေလျပြန္ေရာင္ျခင္း။
• Emphysema အမ္ဖိုက္ဆီးမားေရာဂါ။
• Cystic fibrosis ဆစ္စ္တစဖိုက္ဘရိုးဆစစ္ေရာဂါ၊
• COPD နာတာရွည္အဆုပ္ပိတ္ဆို႔ျခင္းေရာဂါ။

ဘာေတြခံစားရမလည္း ျဖစ္တဲ့ေနရာနဲ႔ အခ်ိန္ကာလအရမတူတာေတြျဖစ္လာႏိုင္တယ္။ ဂနာမျငိမ္ျဖစ္မယ္။ ျပာႏွမ္းလာမယ္။ စိတ္ရႈတ္ေထြးမယ္။ အသက္ရွဴခက္မယ္။ ေလငတ္မယ္။ ေဆာက္တည္ရာမရျဖစ္မယ္။ အသက္ရွဴသံ အသံေတြမည္မယ္။ သတိလစ္မယ္။ အသက္ရွဴေႏွးမယ္။ အသက္ရွဴျမန္မယ္။ နားၾကပ္နဲ႔နားေထာင္ရင္ မူမမွန္အသံေတြၾကားမယ္။ အသက္မွရွဴႏိုင္ေတာ့ျခင္း။

Bronchoscopy ကိရိယာနဲ႔စမ္းနည္း။ Laryngoscopy ကိရိယာနဲ႔စမ္းနည္း။ X-ray ဓါတ္မွန္ရိုက္ျခင္းနည္းေတြနဲ႔ ေရာဂါ ရွာေဖြရမယ္။

ျဖစ္လာ ဘာလုပ္
• အစာစားေနရင္းအစာကအသက္ရွဴလမ္းမွာ မထင္မွတ္ပဲရုတ္တရက္တစ္ဆိုရင္ Heimlich maneuver နည္းနဲပအသက္ကိုကယ္ႏိုင္တယ္။
• endotracheal or nasotracheal tube ပိုထည့္ေပးနည္းလုပ္ရႏိုင္တယ္။
• Tracheostomy and cricothyrotomy ခြဲစိတ္နည္းနဲ႔ အသက္ရွဴေပါက္ေဖါက္ေပးဘို႔လိုႏိုင္တယ္။
• အလာဂ်ီေၾကာင့္အသက္ရွဴလမ္းပိတ္တာအတြက္ Epinephrine ထိုးေဆးနဲ႔အသက္ကယ္ႏိုင္တယ္။ EpiPens ေဆးထိုးပက္ကို ေရွးဦးသူနာျပဳအိတ္မွာထည့္ထားရမယ္။
• CPR လုပ္နည္းနဲ႔အသက္ကယ္ႏိုင္တယ္။

ကာကြယ္နည္း
• အစာစားတာေလာဘမၾကီးပါနဲ႔။
• ေျဖးေျဖးစားေသာက္ပါ။
• ကေလးေတြအစာစားေနတာကို ေစာင့္ၾကည့္ပါ။
• အစာကိုမ်ိဳမခ်ခင္ ေက်ညက္ေအာင္ဝါးပါ။
• သြားအတုကအေနေတာ္ပါေစ။
• ကေလးကစားစရာေတြကို အသက္သတ္မွတ္ခ်က္အရသာသံုးေစပါ။
• အရက္ေသာက္မ်ားတာေရွာင္ပါ။
• ေဆးလိပ္မေသာက္ပါနဲ႔။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၂-၈-၂ဝ၁၅