Chocolate cyst ေခ်ာကလက္ ဆစ္

(ကန္ေတာ့ပါ)

၁။ အသက္ ၃၂ႏွစ္ အမ်ိဳးသမီးပါ။ လပ္ထပ္ျပီး ၄လအၾကာထိ ကေလးမရေသးလို႔ပါရွင့္။ Menstruation ကေတာ့လ စဥ္ပံုမွန္ ၂၄/၂၅/၂၆ရက္ေတြမွာလာပါတယ္ရွင့္။ သမီးမွာ chocolate cysts ဆိုတာရွိတာ၅ႏွစ္ရွိျပီ။ အိမ္ေထာင္ မက်ခင္တည္းက ရွိတာပါဆရာရွင့္။ အခုကေလးလိုခ်င္တာပါရွင့္။ ဘယ္လိုလုပ္ရမယ္မသိလို႔ ဆရာကို လွမ္းေမးရတာပါရွင္။ ၫႊန္ၾကားေပးပါအံုးရွင့္။ ေလးစားစြာျဖင့္။

၂။ မဂၤလာပါဆရာ။ ကြ်န္မအသက္ ၃၆ ႏွစ္၊ အိမ္ေထာင္ရွိပါတယ္။ သားသမီးမရွိေသးပါ။ ႕႕႕႕႕ မွာေနပါတယ္ဆရာ။ အခုဒီမွာ OG နဲ ့ျပေနပါတယ္။ Ultrasound ရိုက္ျပီးသိရတာက Endometrioma / chocolate cyst လို ့ေျပာပါတယ္ဆရာ cyst က အၾကီး 4.1cm နဲ ့အျခာအေသး ၂ လံုးရွိပါတယ္တဲ့။ ကြ်န္မကသားသမီးလည္းလိုခ်င္ေနတာဆိုေတာ့ OG က ခြဲစိတ္လိုက္မွ ရမယ္ေျပာပါတယ္။ ခြဲစိတ္ျပီးရင္ရဖို ့နဲနဲလြယ္သြားျပီဟု ေျပာပါတယ္ဆရာ။ ခြဲစိတ္စရိတ္က ျမန္မာေငြသိန္း ၃၀ ဝန္းက်င္ဆိုေတာ့ ကြ်န္မစဥ္းစားရပါတယ္ဆရာ။ ကေလးရဖို ့ရာခိုင္ႏႈန္းမ်ားရင္ ခြဲစိတ္ခ်င္ပါတယ္။ မခြဲစိတ္ဘဲ တျခားနည္းလမ္းနဲ႔ သားသမီးရႏိုင္ဖို ့ရွိိပါေသးလားသိခ်င္မိပါတယ္ဆရာ။ ပထမအဆင့္ခြဲစိတ္ရမွာပဲလားဆရာ။ ေငြကုန္က်ခံျပီး သားသမီးရဖို႔ေတာ့ ေမွ်ာ္လင့္မိပါတယ္ဆရာ။ ဒီမွာဘာသာစကားအခက္ခဲေၾကာင့္ ဘယ္လိုေမးျမန္းျပီး ကြ်န္မဘာကို ေရြးခ်ယ္သင့္ပါသလဲ ကူညီေပးပါဆရာရယ္။ အထူးေက်းဇူးတင္ပါတယ္ဆရာ။ ဆရာ့ေဆးပညာစာမ်ားကို ဖတ္ရႈေလ့လာမွတ္သားေနသူပါ။ က်န္းမာခ်မ္းသာပါေစဆရာ။ ေလးစားစြာျဖင့္

၃။ ဆရာရွင့္ ကၽြန္မအသက္က ၃၇ ရွိပါၿပီရွင္။ အပ်ဳိပါရွင္။ ကၽြန္မ ႕႕႕႕႕ မွာ သားဥႁပြန္မွာ ေရအိပ္တည္လို႔ ခြဲရပါတယ္ရွင့္။ ေခ်ာကလက္လိုအရည္ေတြ လို႔ေျပာပါတယ္ရွင့္ ေဆးရုံဆင္းေတာ့ depo 150 mg ထိုးေပးလိုက္ပါတယ္ရွင္။ အခုဆို ကန္ေတာ့ပါဆရာ ကၽြန္မရာသီလာရင္ ၅ ရက္ ၆ ရက္ ေလာက္မ်ားၿပီးက်န္တဲ့ရက္က နည္းနည္းနဲ႔ ဆင္းေနလို႔ သိခ်င္ပါတယ္ဆရာ။ စိုးရိမ္ရပါ သလားရွင့္။ ဆရာဝန္နဲ႔ ျပန္ျပရမလား သိခ်င္ပါတယ္ရွင္။ ေလးစားစြာျဖင့္။

၄။ မဂၤလာပါဆရာ။ သမီးက ဗုိက္ခြဲျပီး ေရအိတ္ထုတ္ထားသူပါ။ ဘယ္ဖက္ေရအိတ္လုိ႔ေျပာပါတယ္။ သမီးက အိမ္ေထာင္သယ္လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ က်န္တဲ့ညာဖက္မွာလည္း ေခ်ာကလက္ေရာင္ အနည္းငယ္ရွိေသးတယ္လုိ႔လည္း ေျပာပါတယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳရင္လည္း သားအိမ္မွာလည္း သေႏၶမတည္တတ္ဘူးလုိ့ေျပာပါတယ္။ ဆုိးက်ဳိးေတြ မ်ားေနလားဆရာ။ သမီးကုိ ေက််းဇူးျပဳျပီးရွင္းျပေပးလားဆရာ။ အသက္က ၃၂ ပါဆရာ။ ႕႕႕႕႕ ကပါဆရာ။ တားေဆးလည္း ၂ လုံးကုိ ၁ လတၾကိမ္ ၆ လထုိးရမယ္လုိ႔ေျပာပါတယ္။ သမီးဘက္က မျပည္စုံတာေမးတာမ်ား မွားမိရင္လႊတ္ပါဆရာ။

၅။ ေဒါက္တာရွင့္ သမီးအသက္က ၂၇ ပါ။ လူကအေကာင္ေသးပါတယ္။ ခုသမီးသားအိမ္ထဲမွာ ေခ်ာကလက္ေရာင္ အေစြေလးေတြ ၂ ဘက္စလုံးမွာရွိေနပါတယ္။ ေသခ်ာေအာင္လည္း အထြာေဆာင္းရိုက္ၾကည့္ၿပီးပါၿပီ။ အိမ္ေထာင္လည္း ရွိပါတယ္။ ကေလးလိုခ်င္တာလည္းမရပါဘူး။ ခု ႕႕႕႕႕ မွာေရာက္ေနပါတယ္။ ဆရာဝန္နဲ႔ျပေနပါတယ္။ ကေလး မရႏိုင္ေသးဘူးလို႔ေျပာပါတယ္။ ၿပီးေတာ့ သားတားေဆးထိုးခိုင္းပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ေလးႏွစ္ေလာက္က ၃ လခံေဆး ထိုးပါတယ္။ ၃ ခါထိုးၿပီး ေဆးလြတ္လိုက္ေတာ့ ေသြးေတြအမ်ားႀကီး ဆင္းလာပါတယ္။ ေသြးေတြက အင္ဂ်င္ဝိုင္ အေဟာင္းေတြလို မည္းေနပါတယ္။ မတ္တတ္ရပ္လို႔မရေအာင္ဆင္းပါတယ္။ ေသြးတိတ္ေဆးေတြ ေန႔တိုင္းစားရပါတယ္။ ၂၅ ရက္ေလာက္စားၿပီး တျခားဆရာဝန္တေယာက္နဲ႔ ေျပာင္းျပတဲ့အခ်ိန္မွာ ေဆးျပန္ထိုးေပးလိုက္တာ ေကာင္းသြားပါတယ္။ ခုလည္း သားတားေဆးျပန္ထိုးရမွာေၾကာက္ေနပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့လက တလအစမ္းထိုးၾကည့္တာ ရာသီလာတာနည္းသြားပါတယ္။ အရင္လိုျပန္ျဖစ္မွာလည္း ေၾကာက္ပါတယ္။ ကေလးလည္းလိုခ်င္ပါတယ္။ ဘယ္လို လုပ္ရမလဲမသိေတာ့ပါ။ ရာသီလာရင္လည္း အရမ္းနာပါတယ္။ ခြဲစိတ္ဖို႔ေမးေတာ့လည္း အလုံးေတြအရမ္းေသးလို႔ ခြဲမရဘူးလို႔ ေျပာပါတယ္။ ေက်းဇူးျပဳၿပီး အၾကံဥာဏ္ေလးေပးပါဆရာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

၆။ သမီး အိမ္ေထာင္က်တာ တႏွစ္ႏွင့္ေလးလရွိပါျပီ။ သမီးက ၃၇ ႏွစ္၊ အမ်ိဳးသားက ၃၅ ႏွစ္ပါ။ သားသမီး မရေသးပါ။ ႕႕႕႕႕ မွာ ေနပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ျပန္စဥ္က အူအတက္ေရာင္လို႔ ခြဲစိတ္ရပါတယ္။ အဲဒီမွာ သားဥျပြန္ညာဘက္ေဘးမွာ ေခ်ာကလက္ေရာင္ ေသြးေတြေတြ႔ရတဲ့အတြက္ ဆရာဝန္က ေသြးေတြကို စုပ္ထုတ္ေပးျပီး မီးရွိဳ႕ေပးခဲ့ပါတယ္။ ယခင္ကလဲ ရာသီလာရင္ ကိုက္ခဲတာ ၂ ႏွစ္ေလာက္ရွိပါတယ္။ OG နဲ႔ျပေတာ့ သံုးလခံတားေဆး ၆ လဆက္ထိုးရမယ္ဆိုလို႔ တၾကိမ္ ထိုးပါတယ္။ ကေလးယူဘို႔ၾကိဳးစားေနတာပါ။ ဒီဇဘၤာလထဲမွာ ေသြးနဲနဲဆင္းလို႔ ရန္ကုန္က OG ကိုျပေတာ့ တားေဆး ဆက္မထိုးဘို႔ေျပာပါတယ္။ ဒီကိုျပန္ေရာက္ျပီး ေသြနည္းနည္းလာေနတာ တလေက်ာ္ၾကာေနျပီ။ ရိုးရိုးဆရာဝန္က Meliane ေဆးေပးပါတယ္။ ၂၁ ရက္ေသာက္ရတယ္။ ေဆးကုန္လို႔ ရာသီျပန္လာေတာ့ အရမ္းကိုက္ခဲ့ပါတယ္။ သမီးကို အၾကံေပးပါရွင့္။

၇။ အသက္ ၃၉။ ၂၀၁၃မွာစျဖစ္ၿပီး အရမ္းႀကီးမေနႏိုင္မွ ဆရာဝန္ျပတာ အပ်ိဳပါ။ ရာသီလာခ်ိန္မွာ ဆီးဝမ္းသြားရမွာကို ေက်ာက္ေနပါတယ္။ ဆရာျပတဲ့ဆရာဝန္က ငယ္လို႔မထုတ္ေပးစဥ္းစားခိုင္းပါတယ္ဆရာ။ ေနာက္ဆက္တဲြ ဆိုးက်ိဳမမ်ားရင္ထုတ္ခ်င္လို႔ပါဆရာ။ သိခ်င္လို႔ေျဖေပးပါဆရာ။ ႐ိုင္းရင္ခြင့္လႊတ္ပါဆရာ။

သတ္ပံုေတြအရင္ ျပင္ပါရေစ။ ေၾကာက္ေနလို႔ ေရးရတယ္။ ဆိုးရိမ္ မဟုတ္၊ စိုးရိမ္။ တိခ်င္တာေလးမဟုတ္ သိခ်င္တာေလး။ ဗုိက္ခြဲပီမဟုတ္ ဗုိက္ခြဲျပီး။ အနည္းငယ္ရွိေတးတယ္မဟုတ္ အနည္းငယ္ရွိေသးတယ္။ သအိမ္မဟုတ္ သားအိမ္။ ေက်းဇူးျပဳပီမဟုတ္ ေက်းဇူးျပဳျပီး။

ျဖစ္တဲ့သူေတြက ၃၉ အပ်ိဳ၊ ၃၂ အိမ္ေထာင္က်ျပီးသူ၊ ၃၆ သားသမီးမရွိသူ၊ ၃၇ အပ်ိဳ၊ ၃၂ အပ်ိဳ၊ ၂၇ သားသမီးမရွိေသး၊ ၃၇ သားသမီးမရွိေသး။

ဒီစာကိုေရးတုန္းက ဗယ္လင္တိုင္းေဒးမို႔ ေခ်ာကလက္ေတြေရာင္းေကာင္းေနခ်ိန္ကျဖစ္ပါတယ္။ ေခ်ာကလက္ဆစ္ မ်ိဳးဥအိမ္ေရာဂါကို Endometrioid cyst နဲ႔ Endometriosis of ovary လို႔လည္းေခၚတယ္။ ဒီေရာဂါဟာ Endometriosis သားအိမ္ေရာဂါတမ်ိဳးကေနျဖစ္တယ္။ (စာ ၂ ပုဒ္ေရးထားပါတယ္။)

Endometrial tissue ေခၚ သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာတစ္ရွဴးေတြက ပံုမွန္မဟုတ္တဲ့ေနရာေတြမွာ ေရာက္ေနတာကို ေခၚတယ္။ သားအိမ္အတြင္းဆံုးလႊာဆိုတာ ရာသီစက္ဝိုင္းအတြင္းမွာ အျမဲမျပတ္ေျပာင္းလဲေနတာမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ ပါးရာကေန ထူတယ္၊ ၾကီးရင့္မယ္၊ ပ်က္စီးျပီး ေသြးဆင္းတယ္။ အဲဒီ တစ္ရွဴးေတြက မ်ိဳးဥအိမ္မွာေရာက္ေနလို႔ ဒီျဖစ္စဥ္ကလဲ အဲဒီေနရာမွာ ျဖစ္ေနေတာ့မယ္။ ခက္တာက သားအိမ္လို ထြက္တဲ့ေသြးက ဆင္းထြက္စရာ ေမြးလမ္း (ဗဂ်ိဳင္းနား) မရွိဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ေသြးေတြက ေအာင္းေန၊ စုေဝးေနျပီး အိတ္ျဖစ္လာေတာ့တယ္။ အေရာင္ကေသြးျဖစ္လို႔ ရက္ၾကာေလ အေရာင္ေျပာင္းေလ။ နီညိဳညိဳအေရာင္ကို ေခ်ာကလက္လို႔ေခၚၾကတာမို႔ မ်ိဳးဥအိမ္မွာ ေခ်ာကလက္အိတ္လုိ႔ ေခၚတယ္။ ေသြးေဟာင္းေတြက ေပါက္ထြက္လာႏိုင္ျပန္တယ္။ ေဘးမွာရွိတဲ့ အဂၤါအစိတ္အပိုင္းေတြျဖစ္ၾကတဲ့ သားအိမ္၊ ဆီးအိမ္နဲ႔ အစာလမ္းေတြေပၚေရာက္ႏိုင္တယ္။

ဘယ္လိုကုသမလဲ
(၁) ေဆးေပးနည္း
• NSAID အနာ-အကိုက္သက္သာေဆးေတြေသာက္ရမယ္။ (စာတပုဒ္သပ္သပ္ေရးထားပါတယ္။)
• Hormonal contraception ေဟာ္မုန္းပါ ကိုယ္ဝန္တားေဆးေပးမယ္။ မ်ိဳဥမထြက္တဲ့ ရာသီစက္ဝန္း ျဖစ္ေနေအာင္ လုပ္ေပးမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကေလးမရေစႏိုင္ပါ။
• Progestational agents (Medroxyprogesterone), Danazol, Gestrinone, or Gonadotropin-releasing hormone agonists (GnRH) ေဆးေတြကိုသံုးတာ မ်ားတယ္။
• GnRH ေဆးကို estrogen နဲ႔ progestogen ေရာေပးတာလဲ လုပ္ႏိုင္တယ္။
• ဒီေဆးေပးနည္းေတြက အားလံုးကို ေပ်ာက္ေစတာေတာ့ မဟုတ္ပါ။ (ေဆာရီး) ေဘးထြက္-ဆိုးက်ိဳးေတြလဲ ရွိပါမယ္။ ဥပမာ မ်က္ႏွာနီျမန္းတာ၊ အရိုးထုထည္နည္းတာ၊ အသံနက္နဲတာ၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္တိုးတာ၊ မ်က္ႏွာေမႊးမ်ားတာ။

(၂) ခြဲစိတ္ကုသနည္း
• Laparoscopic surgical approaches ခြဲစိတ္ကိရိယာသံုးျပီး Ovarian adhesions မ်ိဳးအိမ္မွာ တြယ္ကပ္ေနတာေတြကို ရွင္းမယ္။ တခ်ိဳ႕မွာ Surgical removal and excision ခြဲစိတ္ထုတ္ဘို႔လိုမယ္။
• Laser surgery ေလဆာနည္းနဲ႔ Cauterization လွ်ပ္စစ္နည္းလဲသံုးပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သိပ္မထိေရာက္တာ ေတြ႔ရတယ္။
• Endometrioma drainage နည္းနဲ႔ Sclerotherapy နည္းေတြရွိေပမဲ့ သိပ္မေကာင္းလွပါ။
• Conservative surgery ကေလးရႏိုင္ေအာင္ ထိန္းျပီးခြဲစိတ္နည္းကိုလဲ လုပ္ဘို႔လိုတတ္တယ္။ သတိထားဘို႔ရွိျပန္တာက
• FSH values ေဟာ္မုန္းတက္လာႏိုင္ျပီး၊ မ်ိဳးဥအိမ္အလုပ္ကိုနည္းေစႏိုင္တယ္။
• Operative laparoscopic surgery ကိရိယာသံုးခြဲစိတ္နည္းကေန မ်ိဳးပြါးႏိုင္ေခ်ေကာင္းေစႏိုင္ျပီး၊ နာတာကို သက္သာေစႏိုင္တယ္။
• Radical surgical options မရတဲ့အဆံုး အားလံုးထုတ္ေပးရတဲ့ခြဲစိတ္နည္းမွာ Singular or bilateral oophorectomy မ်ိဳးဥအိမ္ကို တဖက္ျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္ဖက္လံုးျဖစ္ျဖစ္ ထုတ္ရတယ္။

ခြဲစိတ္ျပီး သားသမီး ရ မရ အာမခံခ်က္ေတာ့ မရွိပါ။ ေဆာရီး။ ေရာဂါကိုေတာ့ စနစ္တက် ကုသရပါမယ္။

Ovarian cyst မ်ိဳးဥအိမ္အလံုး https://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/ovarian-cyst.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၂-၂-၂ဝ၁၈