Immunization Day in our country ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳးသားကာကြယ္ေဆးေန႔

World Immunization Week 2016 ကမာၻ႔ကာကြယ္ေဆးရက္သတၲပါတ္ကေတာ့ ေအျပီလေနာက္ဆံုးပါတ္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၂ဝ-၂-၂ဝ၁၆ ေန႔ကို ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳးသားကာကြယ္ေဆးတိုက္ေန ့လို႔သိရပါတယ္။ ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆးကို ဦးစားေပးမယ္လို႔ဖတ္ရတယ္။ သူငယ္နာအေၾကာေသလို႔လည္းေခၚၾကတယ္။

Poliovirus ပိုလီယို-ဗိုင္းရပ္စ္၊ Polio (ပိုလီယို) လို႔ေခၚလဲ ရပါတယ္။ Enterovirus အမ်ိဳးအစားျဖစ္တယ္။ ကေလးတိုင္းကို ေမြးကတည္းက ကာကြယ္ေဆး တိုက္ေပးၾကရမယ္။ ပိုးဝင္တာခံရရင္ ျဖစ္စမွာ ကိုယ္နဲနဲပူ၊ လည္ေခ်ာင္းနာ။ မၾကာခင္ Paralysis ေလျဖတ္မယ္။ Meningitis ဦးေႏွာက္ေမွး ေရာင္လာမယ္။ ခုေခတ္မွာ ကာကြယ္ေဆးေၾကာင့္ အေတာ္မ်ားမ်ား (ပိုလီယို) ေရာဂါမျဖစ္ၾကေတာ့ပါ။

ျမန္မာျပည္မွာ ပိုလီယို သူငယ္နာအေၾကာေသေရာဂါ ျဖစ္ပြါးမႈ ၂ ခုေတြ႔ရွိထားတယ္လို႔ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ကေန ၂၁-၁၂-၂ဝ၁၅ ေန႔ကထုတ္ျပန္ပါတယ္။ circulating vaccine-derived poliovirus type 2 (cVDPV2) လို႔ ေခၚပါတယ္။ ၇-၁၁-၂ဝ၁၅ ေန႔က ဓါတ္ခြဲခန္းစစ္ခ်က္အရ သိလာရတာလို႔ဆိုပါတယ္။ တႏွစ္နဲ႔ ေလးလအရြယ္ ေယာက္်ားေလး တေယာက္မွာ acute flaccid paralysis (AFP) ေခၚတဲ့အေၾကာေသေရာဂါကို ၅-၁ဝ-၂ဝ၁၅ ေန႔ကစျဖစ္ေနတယ္။ ကေလးကို အရင္က ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆး တိုက္မထားပါ။

၁၆-၄-၂ဝ၁၅ ေန႔ကလည္း ၂ ႏွစ္ ၄ လသားတေယာက္မွာေတြ႔ထားတဲ့ VDPV2 strain အမ်ိဳးအစားပဲျဖစ္တာ ေတြ႔ရတယ္။ ကေလးႏွစ္ေယာက္လံုးက ရခိုင္ျပည္နယ္ကခ်ည္းျဖစ္တယ္။ ပိုးျပန္႔ေနတာ တႏွစ္ေက်ာ္ျပီလို႔ ေကာက္ခ်က္ ခ်ႏိုင္တယ္။ အိမ္နီးခ်င္း ၂၈ အိမ္က ဝမ္းနမူနာကိုလည္း စစ္ေဆးခဲ့တယ္။ ၃ ေယာက္ဆီက ထပ္ေတြ႔ရတယ္။

ျမန္မာျပည္မွာ ၂ဝ၁၄ စာရင္းအရ တျပည္လံုးကာကြယ္ေဆးေပးႏွဳန္း ၇၆% ရွိတယ္။ ေရာဂါအထူးျဖစ္ႏိုင္ေျခ လူဦးေရထဲမွာ ကာကြယ္ေဆးထိုးတာ နည္းတယ္။ ၂ဝ၁၅ ဆာေဗးညႊန္းကိန္းအရေတာ့ (2015 non-polio AFP rate: 1.8; 93% adequate stool collection percentage) ျဖစ္လို႔ေကာင္းပါတယ္။ ျပည္နယ္ေဒသအလိုက္ ကာကြယ္ေပးမႈကေတာ့ ကြာဟေနတယ္။

WHO နဲ႔ Global Polio Eradication Initiative တို႔ကေန အေရးေပၚလုပ္စရာေတြလုပ္တယ္။ ဒီဇဘၤဘာ ၅ ရက္ကေန ၇ ရက္အထိ oral polio vaccine (tOPV) ကာကြယ္ေဆးကို supplementary immunization activity (SIA) အျဖစ္ ၁၅ ျမိဳ႕နယ္မွာ တိုက္ေကြ်းခဲ့တယ္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေပါင္း ၃ သိန္း ၆ ေသာင္းရွိတယ္။ ေဖေဖၚဝါရီအကုန္အထိ ရခိုင္ျပည္နယ္ထဲမွာ အဲလို ၃ ေနရာမွာဆက္လုပ္ပါမယ္။

အဲဒီေဒသေတြကို ကာကြယ္ေဆးတိုက္မထားတဲ့ ကေလးေတြ ခရီးမသြားသင့္ပါ။ ေဒသခံေတြလည္း ကာကြယ္ေဆး ထပ္တိုက္တာျဖစ္ျဖစ္ inactivated polio vaccine (IPV) ထိုးေဆးျဖစ္ျဖစ္ရျပီး ၄ ပါတ္ ကေန ၁၂ လအတြင္း ခရီးမသြားသင့္ပါ။

Child Immunization Chart ကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား၊ (အသက္အလိုက္)
ကေလးအသက္ ကာကြယ္ေဆးအမည္
• ေမြးကာစ BCG ဘီစီဂ်ီ တီဘီကာကြယ္ေဆး
• ေမြးကာစ OPV ပိုလီယို (ပ)
• ေမြးကာစ Hep B အသဲေရာင္ ဘီ (ပ)
• ေမြးကာစ HPV သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာကာကြယ္ေဆး (မထိုးမေနရမဟုတ္) (မိန္းကေလးမ်ားသာ)
• ၄ ပါတ္ (၁ လ) Hep B အသဲေရာင္ ဘီ (ဒု)
• ၆ ပါတ္ (၁ လခြဲ) DPT (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) ၁၆ ပါတ္ (၁ လခြဲ) OPV ပိုလီယို (ဒု)
• ၆ ပါတ္ (၁ လခြဲ) Haemophilus influenzae type B vaccine (HiB) (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၆ ပါတ္ (၁ လခြဲ) Pneumococcal (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁ဝ ပါတ္ (၂ လခြဲ) DPT (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) (ဒု)
• ၁ဝ ပါတ္ (၂ လခြဲ) OPV ပိုလီယို (တ)
• ၁ဝ ပါတ္ (၂ လခြဲ) Pneumococcal ႏူမိုေကာ္ကယ္ (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁ဝ ပါတ္ (၂ လခြဲ) Haemophilus influenzae type B vaccine (HiB) (ေဟမုိဖီးလပ္စ္) (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁ဝ ပါတ္ (၂ လခြဲ) Inactivited Polio Vaccine (IPV) ပိုလီယိုတမ်ိဳး (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၄ ပါတ္ (၃ လခြဲ) DPT (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) (တ)
• ၁၄ ပါတ္ (၃ လခြဲ) OPV ပိုလီယို (စတုတၱ)
• ၁၄ ပါတ္ (၃ လခြဲ) Pneumococcal (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၄ ပါတ္ (၃ လခြဲ) Haemophilus influenzae type B vaccine (HiB) (ေဟမုိဖီးလပ္စ္) (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၄ ပါတ္ (၃ လခြဲ) Inactivited Polio Vaccine (IPV) ပိုလီယိုတမ်ိဳး (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၈ ပါတ္ (၄ လခြဲ) OPV ပိုလီယို (ပဥၥမ)
• ၆ လ Hep B အသဲေရာင္ ဘီ (တ)
• ၆ လ Rotavirus (ရိုတာဗိုင္းရပ္စ္) ဝမ္းေလွ်ာေရာဂါ၊
• ၆ လ Influenza တုပ္ေကြး
• ၉ လ Measles ဝက္သက္
• ၁၂ လ Varicella (ေဗရီဆဲလား) ေရေက်ာက္၊ (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၅ လ MMR ပသိေရာင္-ဝက္သက္-ဂ်ာမန္ဝက္သက္၊
• ၁၅ လ Pneumococcal Booster ႏူမိုေကာ္ကယ္ (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၅ လ Inactivited Polio Vaccine (IPV) ပိုလီယိုတမ်ိဳး (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၁၈ လ DPT Booster (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) ထပ္ထိုး (ပ)
• ၁၈ လ OPV Booster ပိုလီယို ထပ္ထိုး (ပ)
• ၁၈ လ Haemophilus influenzae type B vaccine (HiB) Booster (မထိုးမေနရမဟုတ္)
• ၂ ႏွစ္ Typhoid တိုက္ဖြိဳက္
• ၂ ႏွစ္ Hepatitis A အသဲေရာင္ ေအ
• ၄ ႏွစ္ MMR ပသိေရာင္-ဝက္သက္-ဂ်ာမန္ဝက္သက္၊
• ၅ ႏွစ္ DPT Booster (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) ထပ္ထိုး (ဒု)
• ၅ ႏွစ္ OPV Booster ပိုလီယို ထပ္ထိုး (ဒု)
• ၁ဝ ႏွစ္ Hep B Booster အသဲေရာင္ ဘီ ထပ္ထိုး
• ၁၅-၁၆ ႏွစ္ TT ေမးခိုင္ထပ္ထိုး

မွတ္ခ်က္။
- အထက္ပါ ကာကြယ္ေဆးဇယားကို ျမန္မာႏိုင္ငံအေျခအေနႏွင့္ နီးစပ္သည့္ အိႏၵိယမွာသံုးသည္။ ကာကြယ္ေဆးဇယားသည္ တိုင္းျပည္အလိုက္ ကြဲျပားႏိုင္သည္။

- Pentavalent Vaccine ၅ မ်ိဳး (ဆုံဆုိ႔နာ-ၾကက္ညႇာ-ေခ်ာင္းဆုိး + ေမးခုိင္ + အသည္းေရာင္ (ဘီ) + ေဟမုိဖီးလပ္စ္-ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ + ေဟမုိဖီးလပ္စ္-အဆုတ္ေရာင္) ကာကြယ္ေဆးသစ္ကို သံုးျပီးေနာက္ အထက္ပါဇယားကို အေျပာင္းအလဲလုပ္ရသည္။

- Chickenpox Vaccines ေရေက်ာက္ကာကြယ္ေဆး ၂ မ်ိဳးရွိတယ္။
၁။ Varicella: Varicella (chickenpox) vaccine
၂။ MMRV: Combined Measles, Mumps, Rubella, and Varicella (chickenpox) combination vaccine

- Varicella (chickenpox) ေရေက်ာက္ ကာကြယ္ေဆး
• တခါမွမထိုးဘူးေသးတဲ့ကေလး
- ပဌမ = ၁၂-၁၅ လ၊ ဒုတိယ = ၄-၆ ႏွစ္။ (ပဌမအၾကိမ္ေနာက္ ၃ လေနရင္လဲ ေစာထိုးႏိုင္တယ္။)
• ၁၃ ႏွစ္အထက္ကေလးမ်ား
- ပဌမ = ၁၃ ႏွစ္အထက္၊ ဒုတိယ = ေနာက္ ၂၈ ရက္ (တလ) အၾကာ။

- MMRV ကာကြယ္ေဆးထဲမွာ measles ဝက္သက္ + mumps ပသိေရာင္ေရာဂါ + rubella ရူဘဲလား (ဂ်ာမန္ဝက္သက္) + Varicella (chickenpox) ေရေက်ာက္ ကာကြယ္ေဆး ၄ မ်ိဳးပါတယ္။

- Small pox ေက်ာက္ေရာဂါကာကြယ္ေဆး မထိုးေတာ့ပါ။ ကမာၻကေပ်ာက္သြာပါျပီ။ နမူနာခ်န္ထားတာေလးကို ဖ်က္ဆီးျပစ္ဘို႔ ေဆြးေႏြးေနတယ္လို႔ ဖတ္ရေသးတယ္။

- Pentavalent Vaccine (ပင္တာေဗးလင့္-ဗက္ဆင္း) ကာကြယ္ေဆးကို ျမန္မာျပည္မွာလဲ ထိုးေပးေနျပီ။ ကေလးေတြကို ျဖစ္ေစတတ္တဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ ငါးမ်ိဳးအတြက္ ေရာထားျပီးသား ကာကြယ္ေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ဒိအရင္က ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္ေတြအတြက္ DTP သံုးမ်ိဳးတြဲေဆး ဆိုတာလဲ ရွိထားတယ္။ ေနာက္တိုး ၂ မ်ိဳးတိုးလာတာကေတာ့ အသည္းေရာင္ (ဘီ) ကာကြယ္ေဆးနဲ႔ (Hib) Vaccine ျဖစ္တယ္။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ (Haemophilus influenza type B) ဗက္တီးရီးယားကေနျဖစ္ေစတဲ့ ဦးေႏွာက္ေျမွးရာင္ေရာဂါ၊ ႏူမိုးနီးယား၊ ေသြးထဲဗက္တီးရီးယားဝင္ျခင္း၊ အေရျပားေရာင္ျခင္း၊ ရိုးတြင္းျခင္ဆီေရာင္ျခင္း၊ အာေခါင္ေရာင္ျခင္း၊ အဆစ္ေရာင္ျခင္းစတဲ့ ကူးစက္ေရာဂါ မွန္သမွ်ေတြကို ကာကြယ္ေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဖတ္စရာမ်ား -
1. Adult Vaccines လူၾကီးေတြလဲ ကာကြယ္ေဆးလိုတယ္ https://doctortintswe.blogspot.com/2019/03/adult-vaccines.html 
2. ARV ေမ်ာက္ကိုက္၍ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးထိုးရျခင္း
https://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/arv.html
3. BCG vaccine တီဘီ ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/bcg-vaccine.html
4. Chickenpox ေရေက်ာက္ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/02/chickenpox.html
5. Child Immunization Chart ကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား https://doctortintswe.blogspot.com/2017/06/child-immunization-chart.html
6. Dengue Vaccines ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2017/06/dengue-vaccines.html
7. G6PD and JE Vaccine ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2017/11/g6pd-and-je-vaccine.html
8. Hepatitis B Immune Globulin အသဲေရာင္-ဘီ (ဂလိုဗ်ဴလင္) ထိုးေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/hepatitis-b-immune-globulin.html
9. Hepatitis B Vaccine Guideline ဘီပိုးကာကြယ္ေဆးထိုးနည္း https://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/hepatitis-b-vaccine-guideline.html
10. Hepatitis B vaccine အသည္းေရာင္ ဘီပိုးပိုးကာကြယ္ေဆးအေႀကာင္း https://doctortintswe.blogspot.com/2017/07/hepatitis-b-vaccine.html
11. HPV Vaccine for Ca Cx သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2014/10/hpv-vaccine-for-ca-cx.html
12. Immunization Day in our country ျမန္မာႏိုင္ငံအမ်ိဳးသားကာကြယ္ေဆးေန႔ https://doctortintswe.blogspot.com/2016/02/immunization-day-in-our-country.html
13. Injectable polio vaccine ပိုလီယိုကာကြယ္ေဆး ထိုးေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2016/09/injectable-polio-vaccine.html
14. JE vaccine ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2017/09/je-vaccine.html
15. Pentavalent Vaccine ျမန္မာကေလးမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးသစ္ https://doctortintswe.blogspot.com/2015/03/pentavalent-vaccine.html
16. Pneumococcal Vaccine ႏူမိုေကာ္ကယ္ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2016/07/pneumococcal-vaccine.html
17. Rotavirus Vaccination ကာကြယ္ေဆး https://doctortintswe.blogspot.com/2017/08/rotavirus-vaccination.html
18. Vaccine Reactions ကာကြယ္ေဆး တုန္႔ျပန္မႈ https://doctortintswe.blogspot.com/2017/09/vaccine-reactions.html
19. Vaccines ကာကြယ္ေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/vaccines.html

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁၉-၂-၂ဝ၁၆