Pentavalent Vaccine ျမန္မာကေလးမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးသစ္

၁။ ကြၽန္မက ရန္ကုန္ကပါ။ သမီးေလးကို ႕႕႕႕႕ ‌ေန႔က SSC ‌ေဆးရံုမွာ ‌ေမြးခဲ့ပါတယ္ ‌ေဆး႐ံုက‌ေပးတဲ့ ကဒ္‌ျပား‌ေလးမွာ ‌ေမြးၿပီးၿပီးခ်င္း ဘီပိုးကာကြယ္‌‌ေဆး ၁ႀကိမ္၊ 2nd dose  ကို ၁လျပည္‌့၊ 3rd dose ကို ၆လျပည္‌့၊ Booster dose ကို 5 ႏွစ္‌ျပည္‌့‌ေတြမွာထိုးဖို႔ ‌ေရးထားပါတယ္။ အခု ၂ ႀကိမ္ထိုးၿပီးပါၿပီဆရာ။ မနက္‌ျဖန္ ၂လျပည္‌့မွာ ပံုမွန္ထိုး‌ေပး‌ေနက် ကာကြယ္‌‌ေဆးထိုးဖို႔ အစိုးရ‌ေဆးရံုကိုလႊဲ‌ေပးပါတယ္။ အစိုးရ‌ေဆးရံုက ၂လ, ၄လ, ၆လ ျပည္‌့ေတြမွာ ထိုး‌ေပးတဲ့ ငါးမိ်ဳးစပ္‌‌ေဆးမွာ အသည္‌း‌‌ေရာင္အသားဝါ (ဘီ) ဆိုၿပီးပါပါတယ္။ အဲဒါ‌ေတြထိုးရင္ ဘီပိုးကာကြယ္‌‌ေဆးအႀကိမ္‌‌ေတြမ်ားၿပီး side effect အ‌ေနနဲ႔ ဘာ‌ေတြမ်ားျဖစ္ႏိုင္မလဲ သိခ်င္ပါတယ္႐ွင္‌့။ အျပင္‌‌ေဆးရံု‌ေတြမွာ ထိုး‌ေပးတဲ့ ၅ မ်ိဳးစပ္လို‌ေဆးက ဘီိပိုးကာကြယ္‌‌ေဆး မပါဘူး‌ေျပာပါတယ္။ ဘာကာကြယ္‌‌ေဆး‌ေတြ ထိုးသင္‌့လဲ ‌ေျဖၾကား‌ေပး‌ေစလိုပါတယ္႐ွင္‌့။

၂။ ဆရာရွင္ TV မွာကေလး ၂ လကေန ၅ ႏွစ္ထိ အဆုပ္ကာကြယ္ေဆးထိုးေပးမယ္ေျပာျပီး ဒီေန႔ကြ်န္မ ၆ လသမီးေလး သြားထိုးေတာ ၂ လကေလးပဲထိုးေပးတဲေျပာျပီး ျပန္လြတ္လိုက္တယ္။ ၾကည္ျမင္တိုင္ ေဒသႏၲရေဆးခန္းက မထိုးေပးလိုက္ပါဘူးရွင့္။ ညက မိုက္နဲ႔လိုက္ေအာ္လို႔ သမီးလည္းသြားထိုးတာပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တစ္ႏွစ္ခြဲေအာက္ ကေလးငယ္ေတြကို ပံုမွန္ကာကြယ္ေဆးထုိးလုပ္ငန္းအေနနဲ႔ ထိုးေပးေနခဲ့တယ္။ ဒိေနာက္ Hepatitis B Vaccine အသည္းေရာင္ (ဘီ) ကာကြယ္ေဆးအသစ္ကုိ ၂ဝဝ၃-ဝ၄ ခုႏွစ္ ကစျပီး ၂ဝ၁၁ ခုႏွစ္ ေမလအထိ (၅) ႏွစ္စီမံခ်က္နဲ႔ ပုံမွန္ကာကြယ္ေဆးထုိးလုပ္ငန္းထဲမွာ (၁) ႏွစ္ေအာက္ ကေလးေတြကို (၃) ႀကိမ္ထိုးဘို႔ ထည့္သြင္းလာခဲ့တယ္။

အခုေတာ့ (၅) ႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္ေတြမွာ ျပင္းထန္တဲ့ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ေရာဂါနဲ႔ ျပင္းထန္တဲ့ ႏူမိုးနီးယား ေရာဂါေတြကို ျဖစ္ေစတဲ့ Haemophilus type-b (Hib) (ေဟမိုဖီးလပ္စ္-အင္ဖလူရင္ဇာ ဘီ) ဗက္တီးရီးယားပိုးကိုပါ ကာကြယ္ႏိုင္တဲ့ Penta Valent Vaccine ငါးမ်ိဳးစပ္ကာကြယ္ေဆးကို ထိုးေပးေနပါျပီ။

Pentavalent Vaccine ငါးမ်ိဳးစပ္ကာကြယ္ေဆးဆိုတာ
၁။ ဆံုဆို႔ +
၂။ ၾကက္ညႇာ +
၃။ ေမးခိုင္ +
၄။ အသည္းေရာင္ (ဘီ) ပိုး +
၅။ (ဟီမိုဖီးလပ္စ္-ဘီ) ပိုး ကာကြယ္ေဆးျဖစ္တယ္။

(ဟီမိုဖီးလပ္စ္-ဘီ) ပိုးကေန ဦးေႏွာက္အေျမႇး (ဦးေႏွာက္အဖံု) းလႊာေရာင္တာ၊ နူမိုးနီးယားနဲ႔ နားျပည္ယိုတာ၊ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။ Haemophilus influenzae type b (Hib) ဟီမိုးေဖးလပ္စ္ဗက္တီးယားကူးစက္ေရာဂါကို တႏွစ္မွာ ကေလးေပါင္း ၈ သန္းေလာက္ ခံစားေနရတယ္။ ၃၇၁ဝဝဝ ေယာက္ေသဆံုးေနရတယ္လို႔ ၂ဝ၁၂ ခုႏွစ္ WHO က ခန္႔မွန္းထားတယ္။ ဦးေႏွာက္ အေျမႇးေရာင္တာနဲ႔ ႏူမိုးနီးယားေတြျဖစ္တယ္။ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးေတြက အမ်ားဆံုး ျဖစ္တယ္။ မခ်မ္းသာေသးတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြမွာ ႏူမိုးနီးယားကပိုမ်ားတယ္။ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္ရင္ ၁၅-၃၅% မွာ ရာသက္ပန္ ဒုကၡိတျဖစ္ေစတယ္။ နားမၾကားရတာနဲ႔ ဥာဏ္ရည္နိမ့္တာ။

ဦးေႏွာက္အဖံုးလႊာေရာင္တာမွာ Meningococcal Meningitis (မနင္ဂိုေကာ္ကယ္)၊ Staphylococcal Meningitis (စတက္ဖလိုေကာ္ကယ္)၊ Tuberculous Meningitis တီဘီ၊ Viral Meningitis ဗိုင္းရယ္နဲ႔ Aseptic Meningitis ပိုးမဟုတ္တဲ့ ဦးေႏွာက္အေျမႇးေရာင္စသျဖင့္ရွိတယ္။ အျဖစ္လည္းမနည္း၊ ကာကြယ္ေဆးကေတာ့ ျဖစ္ရင္လည္း ဆိုးလြန္းတဲ့ ဗက္တီးရီးယားရန္ကေန အကာကြယ္ေပးပါမယ္။

Immunization Profile - Myanmar WHO website ျမန္မာႏိုင္ငံ ကာကြယ္ေဆးထိုးျခင္း (လက္ရွိ)
• HepB အသည္းေရာင္ (ဘီ) ကာကြယ္ေဆး = ေမြးကာစ-၆-၁ဝ-၁၄ ပါတ္၊
• BCG တီဘီကာကြယ္ေဆး = ၆ ပါတ္၊
• DTwP ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္ = ၆-၁ဝ-၁၄ ပါတ္၊
• OPV ပိုလီယို ကာကြယ္ေဆး = ၆-၁ဝ-၁၄ ပါတ္၊
• Measles ဝက္သက္ကာကြယ္ေဆး (၂ဝဝ၇ မွစသည္) = ၉-၁၈ လ၊
• TT ေမးခိုင္ ကာကြယ္ေဆး = ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ ပဌမအၾကိမ္လာစဥ္ တခါႏွင့္ ၄ ပါတ္ျခာတခါ၊

ဖြံ႔ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားဆံုးထိုးေလ့ရွိတဲ့ ကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား
• BCG (တီဘီ) ကာကြယ္ေဆး၊ ေမြးေမြးခ်င္း၊
• DTP (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) ကာကြယ္ေဆး၊ ၂-၄-၆ လ၊
• HB အသည္းေရာင္ (ဘီ) ပိုး ကာကြယ္ေဆး၊ ၂-၄-၆ လ၊
• HIB (ဟီမိုဖီးလပ္စ္-ဘီ) ကာကြယ္ေဆး၊ ၂-၄-၆ လ၊
• Pentavalent (DTP+HB+BiB) (ဆံုဆို႔-ၾကက္ညွာ-ေမးခိုင္) + အသည္းေရာင္ (ဘီ) + (ဟီမိုဖီးလပ္စ္-ဘီ) ကာကြယ္ေဆး၊ ၂-၄-၆ လ၊
• OPV ပိုလီယို ေခၚ သူငယ္နာအေၾကာေသ ကာကြယ္ေဆး၊ ၂-၄-၆ လ၊
• Measles ဝက္သက္ကာကြယ္ေဆး၊ ၉ လ၊
• MMR (ဝက္သက္ + ဂ်ာမန္ဝက္သက္ + ပသိေရာင္) ကာကြယ္ေဆး၊ ၁၂ လ။

ကာကြယ္ေဆးထိုးတဲ့ေနရာမွာ နာတာေရာင္တာ (၂၂%)၊ အားယုတ္၊ မအီမသာျဖစ္တာ(၁၄%) ရွိၾကတယ္။ ပံုမွန္အားျဖင့္ ၁-၂ ရက္အတြင္း သက္သာတယ္။

Hninsi Nini ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ လက္႐ွိကာကြယ္ေဆးထိုးဇယားကို ထပ္ျဖည့္လို႔ရပါသလားဆရာ႐ွင့္္ -
• PCV (ျပင္းထန္အဆုတ္ေရာင္ေရာဂါ) ကာကြယ္ေဆး ကို ၂-၄-၆လ၊
• IPV (ပိုလီယို ထိုးေဆး) ကာကြယ္ေဆးကို ၄ လကေလးတိုင္း ထပ္ျဖည့္ၿပီးထိုးေပးေနပါၿပီ႐ွင့္.
• MR (ဝက္သက္+ဂ်ိဳက္သိုး) ကာကြယ္ေဆးကို ၉ လကေလးကိုထိုးေပေနပါတယ္႐ွင့္။
• Measles (ဝက္သက္) ကာကြယေဆးကို ၁၈ လက်မွသာ တစ္မ်ိဳးတည္းထိုးေပးတာပါ႐ွင့္။

Ma Po Pa ယခု IVP = lnactivated polio vaccine ကို ကေလးအသက္ (14) ပတ္မွာ (1) ႀကိမ္တည္းထိုးေပးပါတယ္။ PCV = Pneumococcal conjugate vaccine ကို ကေလးအသက္ (8)၊ (16)၊ (24) ပတ္ေတြမွာ (3) ႀကိမ္ထိုးေပးပါမည္။

Khattar Phyu Pentaxim ၅ မ်ိဳးစပ္ကာကြယ္ေဆးထဲမွာ D, T, aP, IPV & Hib B လို႔ပါပါတယ္။ ေဒသႏၲရေတြမွာ ထိုးေပးတဲ့ ၅ မ်ိဳးစပ္နဲ႔က ပါတာျခင္းမတူပါ။ Pentaxim ထိုးမယ္ဆိုရင္ အသည္းေရာင္ ဘီ ကာကြယ္ေဆး ထပ္ထ္ုးဖို႔ လိုပါမယ္။ ပိုလီယို ထပ္တိုက္စရာ မလိုေတာ့ပါ။

ကာကြယ္ေဆးစာမ်ား -
1. Adult Vaccines လူၾကီးေတြလဲ ကာကြယ္ေဆးလိုတယ္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/06/adult-vaccines.html
2. ARV ေမ်ာက္ကိုက္၍ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးထိုးရျခင္း http://dts-ကာကြယ္ေဆးစာမ်ား -
1. Adult Vaccines လူၾကီးေတြလဲ ကာကြယ္ေဆးလိုတယ္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/06/adult-vaccines.html
2. ARV ေမ်ာက္ကိုက္၍ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးထိုးရျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.com/2010/05/arv.html
3. BCG vaccine တီဘီ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/01/bcg-vaccine.html
4. Child Immunization Chart ကေလးကာကြယ္ေဆးထိုးဇယား၊ (အသက္အလိုက္) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2013/10/child-immunization-chart.html
5. Hepatitis B medical treatment (ဘီ) ပိုးေဆးေပးျခင္း http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/05/hepatitis-b-medical-treatment.html
6. HPV Vaccine for Ca Cx သားအိမ္အဝ-ကင္ဆာ ကာကြယ္ေဆး http://dts-medicaleducation-adult.blogspot.in/2013/08/hpv-vaccine-for-ca-cx.html
7. Pentavalent Vaccine (2) ျမန္မာကေလးမ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးသစ္ (၂) http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/02/hepatitis-b-vaccine-hepatitis-b-vaccine.html
8. Bacterial Meningitis ဗက္တီးရီးယား ဦးေႏွာက္ေျမွးေရာင္ေရာဂါ http://doctortintswe.blogspot.com/2016/03/bacterial-meningitis.html
9. Chickenpox ေရေက်ာက္ http://dts-medicaleducation.blogspot.in/2012/01/chickenpox.html 10. Pneumococcal Vaccine ႏူမိုေကာ္ကယ္ကာကြယ္ေဆး http://doctortintswe.blogspot.com/2015/05/pneumococcal-vaccine.html
11. Vaccines ကာကြယ္ေဆးမ်ား http://doctortintswe.blogspot.com/2014/11/vaccines.html

Dr. တင့္ေဆြ