Flooding and communicable diseases ေရၾကီးျခင္းနဲ႔ က်န္းမာေရး

ဝါဆို ဝါေခါင္ ေရေဖါင္ေဖါင္

ေရၾကီးေနတဲ့သတင္းေတြ မံုရြာကလာတယ္။ မံုရြာမွာျမစ္ေရတက္ေနရင္ ခ်င္းတြင္းအထြက္ပိုင္းက အရင္ျဖစ္တာသိတယ္။ ခ်င္းတြင္းျမစ္မွာျဖစ္ရင္ တျခားျမစ္ေတြလည္း ေရၾကီးႏိုင္တယ္။ ေရၾကီး၊ ေရလႊမ္းရင္ သတိထားရမယ့္ ကူးစက္ေရာဂါေတြ ရွိတယ္။ ဒီစာကို ၂၂-၇-၂ဝ၁၅ ေန႔ကတည္းက ေရးထားပါတယ္။

၁။ ေရကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြ = တိုက္ဖြိဳက္ေရာဂါ၊ ကာလဝမ္းေရာဂါ၊ လက္ပတိုစပိုင္ရိုးဆစ္ေရာဂါ၊ အသည္းေရာင္ေအေရာဂါ) ေတြကူးစက္ႏိုင္တယ္။

၂။ ၾကားခံအေကာင္ေတြကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြ = ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ၊ အသားဝါအဖ်ားေရာဂါ၊ အေနာက္ႏိုင္းလ္ျမစ္ေရာဂါ) ေတြကူးစက္ႏိုင္တယ္။

Waterborne Diseases ေရကတဆင့္ကူးစက္သည့္ေရာဂါမ်ား
အစာကတဆင့္ ကူးစက္သည့္ ေရာဂါမ်ားအုပ္စုမွာ ပါဝင္တယ္။ ေရာဂါရေစတဲ့ပိုးမႊားမ်ား၊ အဆိပ္အေတာက္မ်ား၊ လူႏွင့္မသင့္ေသာ ဓါတ္ပစၥည္းမ်ားပါဝင္ေနတဲ့ မသန္႔ရွင္းတဲ့ေရကို ေသာက္သံုးမိျပီး ရေစေတဲ့ကူးစက္ေရာဂါေတြျဖစ္တယ္။ အစာကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါေတြ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေစတဲ့ပိုးေတြနဲ႔ ကြဲျပားတယ္။ ယူအက္စ္ ကူးစက္ေရာဂါမ်ား ထိန္းခ်ဳပ္ေရးဌာနရဲ႕ ၁၉၇၂-၂ဝဝဝ စာရင္းအရ ေအာက္ပါအတိုင္း ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

ပိုးအမ်ိဳးအမည္နဲ႔ ျဖစ္ပြါးတဲ့ရာခိုင္ႏွဳန္း
• Giardia lamblia 35.8%
• Shigella spp. 11.4%
• Hepatitis A 6.3%
• Noroviruses 5.7%
• Campylobacter jejuni 4.5%
• Cryptosporidium 4.2%
• Samonella, nontyphoidal 3.9%
• Escherichia coli O157-H7 2.4%
• Salmonella Typhi 1.3%
• Vibrio cholerae 0.6%
• Enterotoxigenic Escherichia coli 0.3%
• Yersinia enterocolitica 0.3%
• Rotavirus 0.3%
• Entamoeba histolytica 0.3%
• Plesiomonas shigelloides 0.3%
• Small round virus 0.3%
• Miscellaneous chemicals 0.3%

Vector-borne Diseases ပိုးမႊားေကာင္ေလးမ်ားကတဆင့္ ကူးစက္သည့္ေရာဂါမ်ား
လူနဲ႔ တိရစာၦန္ေတြကို အင္းဆက္ပိုးမႊားေကာင္ေလးေတြကတဆင့္ ကူးစက္ေစတဲ့ေရာဂါေတြကို ေခၚတယ္။ အင္းဆက္ပိုး အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိတယ္။ ျခင္၊ မွက္၊ ယင္၊ သန္း စသည္တို႔ျဖစ္တယ္။ အဲဒီအင္းဆက္ေတြက ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဗက္တီးရီးယား၊ ရီကက္ဆီေယး အေကာင္ေတြကေန သယ္ေဆာင္ျပီး အကိုက္ခံရတဲ့ လူနဲ႔ တိရစာၦန္ေတြကို ေရာဂါရေစတယ္။ ငွက္ဖ်ား၊ ေသြးလြန္တုပ္္ေကြး၊ ပလိပ္၊ ဆင္ေျခေထာက္ေရာဂါ၊ တိုက္ဖတ္စ္၊ ရဲလိုးဖီဗာ စသည္တို႔ ပါဝင္တယ္။

- Chikungunya ျခင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါတမ်ဳိး၊ ဆင္ျဖဴေတာ္ တုပ္ေကြးလို႔ေခၚမယ္။
- Dengue fever ေသြးလြန္တုပါေကြးေရာဂါ၊
- Eastern Equine Encephalitis (EEE) ျခင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါတမ်ဳိး၊
- Epidemic polyarthritis ကပ္ေရာဂါျဖစ္တဲ့ အဆစ္နာေရာဂါတမ်ဳိး၊
- Japanese encephalitis စပါးခင္းျခင္က တဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါ၊
- Kyasanur Forest disease ကနာတာကာရွိ သစ္ေတာရွိေမ်ာက္မ်ားကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါ၊
- La Crosse encephalitis လာ-ခေရာ့စ္ ဦးေႏွာက္ေရာင္ ျခင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါ၊
- Leishmaniasis သဲျခင္မကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ အေရျပား အနာေရာဂါ၊
- Loaiasis သရက္ပိုးကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါ၊
- Lyme disease သမင္ျခင္ေကာင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါ၊
- Malaria ငွက္ဖ်ား၊ ျခင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ေရာဂါ၊
- Onchocerciasis ျခင္နက္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ မ်က္စိေရာဂါ၊
- Plague ႂကြက္သန္းကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ကပ္ေရာဂါႀကီး၊
- Relapsing Fever သန္း၊ မွက္ ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ေရာဂါ၊
- St. Louis encephalitis ျခင္ကတဆင့္ ကူးစက္တဲ့ ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ႏွင့္ဆင္တဲ့ ေရာဂါ၊
- Venezuelan equine encephalitis ျခင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ ဦးေႏွာက္ေရာင္ေရာဂါတမ်ဳိး၊
- West Nile fever ျခင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဂ်ပန္ဦးေႏွာက္ေရာင္ႏွင့္ဆင္တဲ့ ေရာဂါ၊
- Western equine encephalitis ျခင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဦးေဏွာက္ေရာင္ေရာဂါ၊
- Yellow fever ျခင္ကတဆင့္ကူးစက္တဲ့ ဗိုင္းရပ္စ္ အဖ်ားေရာဂါတမ်ဳိး၊

တျခားက်န္းမာေရးအႏၲရာယ္ေတြလည္းသတိထားရမယ္။ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း၊ ထိခိုက္ဒဏ္ရာကေန ေမးခိုင္ပိုးဝင္ျခင္း၊ ကိုယ္အပူခ်ိန္နည္းျခင္း၊ လွ်ပ္စစ္ဓါတ္အားျပတ္ေတာက္ရာကေန ေရသန္႔စင္မေပးႏိုင္ျခင္း၊ ေဆး-ကာကြယ္ေဆး ထားသိုမႈကို ထိခိုက္ေစျခင္း၊ ကုသမႈကို ထိခိုက္ေစျခင္း၊ အစားအစာ ထားသိုမႈ၊ ခ်က္ျပဳတ္မႈကို ထိခိုက္ျခင္း။ အညစ္ေၾကးစြန္႔စနစ္ကို ထိခိုက္ျခင္း။

ျမစ္ေတြေဘးမွာေနၾကတဲ့ ျမန္မာျပည္သူေတြ ေရကတဆင့္ကူးစက္ေရာဂါေတြကင္းၾကပါေစ။

ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
၁ဝ-၇-၂ဝ၁၇