TB အသစ္လား အေဟာင္းလား

၁။ ဆရာ႐ွင့္ သမီးအသက္ ၃၂ ပါ။ အိမ္ေထာင္မ႐ွိ အပ်ိဳပါ႐ွင့္။ ရာသီလဲ မွန္ပါတယ္။ သမီးလြန္ခဲ့တဲ့ ၉ ႏွစ္ေလာက္က တီဘီ ျဖစ္ဖူးပါတယ္။ အဲ့တုန္းက သလိတ္မွာပိုးမေတြ႔ေပမယ့္ အဆုတ္ဓာတ္မွန္ရိိုက္ၾကည့္ေတာ့ ေတြ႔တာနဲ႔ တီဘီေဆး ေျခာက္လ ေသာက္ဖူးပါတယ္။ တီဘီေဆးေသာက္ၿပီး ေနာက္ပိုင္း ဓာတ္မွန္ျပန္႐ိုက္ၾကည့္ေတာ့ အဆုတ္မွာ အမာရြတ္ေတြေတာ့ က်န္တယ္ဆရာ။ အခုသမီးႏိုင္ငံျခား company တခုမွာ အလုပ္ေလွ်ာက္ေတာ့ ေဆးစစ္ခိုင္းတဲ့အထဲမွာ တီဘီစစ္ဖို႔ အဆုတ္ဓာတ္မွန္႐ိုက္ခိုင္းတာလဲ ပါပါတယ္ဆရာ။ သမီးတခု သိခ်င္တာက အခုဓာတ္မွန္ျပန္႐ိုက္ၾကည့္ လို႔ အဆုတ္မွာ အမာရြတ္ေတြ႔ရင္ အဲ့တာက အရင္ကျဖစ္တာလား အခုျဖစ္တာလား ဘယ္လိုခြဲျခားမလဲ႐ွင့္။ အရင္ျဖစ္တုန္းက ႐ိုက္ထားတဲ့ ဓာတ္မွန္ေတြလဲ ၾကာလို႔မ႐ွိေတာ့ဘူးဆရာ။ အလုပ္က အင္တာဗ်ဴးေအာင္းၿပီး ေဆးစစ္ဖို႔ပဲ က်န္ေတာ့တာဆိုေတာ့ ေဆးမေအာင္မွာ စိုးရိ္မ္လို႔ပါဆရာ။ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္ ဆရာ။

၂။ တီဘီေရာဂါဟာ ဆရာဝန္ညြန္ၾကားတဲ့အတိုင္း ၆ လ ေဆးေသာက္ျပီးပါျပီ။ အဲဒီ ၆ လ အတြင္းမွာလဲ ပံုမွန္ေဆးေသာက္၊ စမ္းသပ္မႈကိုလဲ ခံယူခဲ့ပါတယ္။ ၆ လေက်ာ္သြားတဲ့ အခ်ိန္မွာ တျခားေနရာ ေရာက္ေနလို႔ ျပန္ျပီး မစမ္းသပ္ခဲ့ပါဘူး။ အခုဆို ၂ ႏွစ္နီးပါး ရွိေနပါျပီ။ လူကေတာ့ က်န္းက်န္းမာမာ ဝဝျဖိဳးျဖိဳးပါပဲ။ အခု တျခားေနရာမွာ ေဆးစစ္တာ ဆရာဝန္က တီဘီ ရွိတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ ဓါတ္မွန္မွာပဲ ေတြ႔တာပါ။ ေသြးမွာ ေအာင္ပါတယ္။ ကြ်န္ေတာ္ သိခ်င္တာက တီဘီ ျဖစ္ဘူးတဲ့လူဟာ ေဆးစစ္တိုင္း က်ေနမွာလား။ ေဆး ၆ လ မွန္မွန္ေသာက္ရံုနဲ႔ လံုးဝေပ်ာက္ကင္းသြားျပီလား သိခ်င္ပါတယ္။

တီဘီေရာဂါ မရွိသူ၊ ရွိေနသူ၊ ကုသျပီးသူ၊ ျပန္ျဖစ္သူ၊ ကုသလို႔ မေပ်ာက္ေသးသူ ဆိုျပီး ခြဲေျပာၾကတယ္။ ေဆးစာနဲ႔ ဆိုရင္ Active tuberculosis (TB) လတ္တေလာ ေရာဂါျဖစ္ေနသူ၊ Inactive TB ေရာဂါေဟာင္း ရွိထားသူ၊ Extra-pulmonary TB အဆုပ္မဟုတ္တဲ့ ေနရာမွာ ျဖစ္ေနသူ၊ Latent TB ေရာဂါငုပ္ေနသူ ဆိုျပီး သတ္မွတ္တယ္။ အဆုပ္ တီဘီေရာဂါကို ဓါတ္မွန္နဲ႔ စစ္တယ္။ သလိပ္လည္း စစ္မယ္။ အေရျပားကို ေဆးထိုးျပီးလည္း စစ္ပါတယ္။ အေျဖက တမ်ိဳးထဲမွာျပမယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးမွာျပမယ္။ သံုးမ်ိဳးလံုးမွာ ျပေနတာလဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။

တီဘီေဆးကို တမ်ိဳးမကေပးရတယ္။ အမ်ားဆံုး သံုးေနတဲ့ ေဆးအတြဲကေတာ့ Rifampin + Ethambutol + Pyrazinamide + Isoniazid (INH) ျဖစ္တယ္။ ၆ လ ေပးတာ နဲ႔ ၉ လအထိေပးတာ ရွိတယ္။ ေဆးအတြဲ၊ ေဆးအဆနဲ႔ ေဆးကို ဘယ္ေလာက္ ၾကာၾကာ ေပးမလဲဆိုတာ ေနရာတခုနဲ႔ တခု၊ လူနာတေယာက္နဲ႔ တေယာက္မွာ မတူပါ။ ေပးကာစမွာ တမ်ိဳး လုပ္ထားရာကေန ေဆးပါတ္မျပီးခင္ ေျပာင္းရတာလဲ ရွိတယ္။ ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖြဲ႔ၾကီးကေန တကမာၻလံုးကိုျခံဳျပီး လမ္းညႊန္ခ်က္ထုတ္ထားတယ္။ တိုင္းျပည္တခုမွာလဲ သူ႔တိုင္းျပည္ အေျခအေနအလိုက္ လမ္းညႊန္ခ်က္ သပ္သပ္ရွိမယ္။ ေဆးေပးနည္း-ေဆးေရာနည္းသာမက ဓါတ္ခြဲခန္းနဲ႔ ဓါတ္မွန္ အထူးကုဆရာဝန္ေတြလဲ မတူၾကတာ ရွိႏိုင္တယ္။

Chest X-ray ရင္ပတ္ ဓါတ္မွန္
ဓါတ္မွန္ဆိုတာ အျဖဴနဲ႔ အမဲသာျမင္ရတယ္။ အရိုးဆိုရင္ျဖဴျပီး ေလဆိုရင္မည္းတယ္။ ၾကားက်တာလဲ ရွိတယ္။ ဥပမာ အသဲ၊ ႏွလံုး။ တီဘီအတြက္ PA chest X-ray ဓါတ္မွန္ရိုက္နည္းက အေကာင္းဆံုး ျဖစ္တယ္။ တျခားနည္း ေဘးတိုက္ရိုက္နည္း နဲ႔ CT scans စကင္ေတြလဲ လုိရင္လုပ္မယ္။ ေဆးေဝါဟာရေတြကို ေခါင္းအရႈတ္မခံပါနဲ႔၊ ထည့္ေတာ့ ေရးပါရေစ။

လူက ဘာမွမျဖစ္ေပမဲ့ Tuberculin skin test အေရျပား စမ္းသပ္ေတာ့ အေပါင္းျပေနသူေတြကိုသာ အဆုပ္ တီဘီရွိ-မရွိ ေသျခာသိေအာင္ ဓါတ္မွန္ ရိုက္ရမယ္။ ဓါတ္မွန္မွာ ပံုမွန္မဟုတ္တိုင္း တီဘီလို႔ ေျပာမရေသးပါ။ Active pulmonary TB ေလာေလာလတ္လတ္ ျဖစ္ေနတဲ့ တီဘီဆိုရင္ Infiltrates or Consolidations တိုးပြါးလာတာ၊ အစိုင္အခဲလို႔ေခၚတာ ျမင္ရမယ္။ ဒါေတြက အဆုပ္ရဲ႕ အထက္ပိုင္းမွာျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ Cavities အေခါင္း ရွိခ်င္ ရွိမယ္။ မရွိခ်င္ မရွိဘူး။ Mediastinal or hilar lymphadenopathy အဆုပ္ ႏွစ္ခုၾကားေနရာနဲ႔ အဆုပ္ အဝင္ေနရာေတြမွာ တက္ေစ့ၾကီးေနတာ ရွိခ်င္ ရွိမယ္။ မရွိခ်င္ မရွိဘူး။

Old healed TB ေပ်ာက္သြားျပီးသား တီဘီဆိုရင္ မ်ားေသာအားျဖင့္ အဆုပ္ အစိုင္အခဲေတြကို အဆုပ္အဝင္ေနရာမွာနဲ႔ အဆုပ္အေပၚခန္းမွာ ျမင္ရမယ္။ အမာရြတ္နဲ႔ အဆုပ္ထုထည္ ေသးသြားတာ ရွိခ်င္ ရွိမယ္။ မရွိခ်င္ မရွိဘူး။ ေလျပြန္က်ယ္-ထူေနတာနဲ႔ အဆုပ္အဖံုးလႊာ ထူေနတာလဲ ရွိခ်င္ ရွိမယ္။ မရွိခ်င္ မရွိဘူး။ အစုိင္အခဲေတြ နဲ႔ အမာရြတ္ေတြထဲမွာ တေျဖးေျဖးခ်င္း ပြါးမ်ားလာေနမဲ့ ဗက္တီးရီးယားေတြ ရွိေနႏိုင္တယ္။ ဒီအေကာင္ေတြကေန ေနာက္ထပ္ တီဘီေရာဂါ ျပန္ျဖစ္လာႏိုင္တယ္။

Positive tuberculin skin test အေရျပားစမ္းသပ္ေတာ့ အေပါင္းျပတာရွိေနရင္ အသက္ၾကီးၾကီး၊ ငယ္ငယ္ Latent infection တီဘီငုပ္ေနသူအေနနဲ႔ ေဆးကုသင့္တယ္။ ေဆးတမ်ိဳးထဲေပးကုသတာ မ်ားတယ္။ ဒါေပမဲ့ Calcified nodular lesions (Calcified granuloma) ထံုးဓါတ္ျဖစ္စဥ္ ရွိေနသူေတြက အဲလုိျဖစ္လာဘို႔ အခြင့္အလမ္းနည္းတယ္။

စမ္းသပ္စစ္ေဆးနည္းမ်ား
(၁) Diagnosing active TB in the lungs ေလာေလာလတ္လတ္ အဆုပ္ တီဘီကို စမ္းသပ္-စစ္ေဆးနည္းမ်ား
• ေရာဂါရာဇဝင္၊ အေထြေထြစမ္းသပ္ျခင္း၊ ေရာဂါလကၡဏာေတြျဖစ္တဲ့ ေခ်ာင္းဆိုး၊ အားယုတ္၊ ကိုယ္ပူ၊ ညေခြ်းထြက္။
• Chest X-ray ရင္ပတ္ ဓါတ္မွန္ရိုက္ျခင္း။
• Tuberculin skin test (TB skin test, PPD test, Mantoux test) အေရျပားစမ္းသပ္နည္းမွာ အေပါင္းျပေနရင္ အရင္က (BCG) ကာကြယ္ေဆး ထိုးထားသူေတြနဲ႔ ခုခံအားက်ေနသူေတြမွာ ရလဒ္ မေရရာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။
• Sputum culture သလိပ္စစ္ျခင္း၊ ၁-၈ ပါတ္အထိၾကာႏိုင္တယ္။
• Rapid sputum test သလိပ္ အျမန္စစ္နည္းက ၂၄ နာရီသာၾကာမယ္။
• Sputum cytology သလိပ္ကို အႏုၾကည့္စစ္ေဆးနည္း။
• Rapid blood tests အျမန္ေသြးစစ္နည္းကို Interferon-gamma release assays (IGRAs) လို႔ေခၚတယ္။

(၂) Diagnosing latent TB in the lungs ငုပ္ေနတဲ့ တီဘီကို စမ္းသပ္-စစ္ေဆးနည္း
တကယ္လို႔ တီဘီပိုးဝင္တာခံရဘူးရင္ Tuberculin skin test အေရျပားစမ္းတာမွာ အေပါင္းျပမယ္။

(၃) Diagnosing TB outside the lungs အဆုပ္မွာ မဟုတ္တဲ့ တျခားေနရာ တီဘီေရာဂါ စစ္ေဆးနည္း
• Biopsy အသားစျဖတ္ယူစစ္နည္း။
• Urine culture ဆီးကို ပိုးေမြးစစ္ေဆးနည္း၊ ေက်ာက္ကပ္ တီဘီကိုသိႏိုင္တယ္။
• Cerebrospinal fluid test ခါးရိုးထဲက စုပ္ထုတ္ယူတဲ့အရည္ကို စစ္ေဆးရင္ တီဘီပိုးေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ေမွး ေရာင္တာကို သိမယ္။
• CT scan (စကင္) လုပ္ရင္ တကုိယ္လံုးျပန္႔ေနမဲ့ တီဘီကိုသိမယ္။
• MRI ရိုက္ရင္ ဦးေႏွာက္နဲ႔ ခါးရိုးေၾကာ တီဘီကိုသိမယ္။

(၄) Tests during TB treatment တီဘီေဆးကုသေနတံုး စစ္ေဆးနည္း
• Sputum culture သလိပ္စစ္တာ တလ တခါလုပ္မယ္။
• Chest X-ray ရင္ပတ္ဓါတ္မွန္ကို ေဆးပါတ္လည္တာနဲ႔ ထပ္ရိုက္မယ္။

(၅) တီဘီေဆးေၾကာင့္ တျခားေနရာေတြကို ထိခိုက္ေန-မေနသိဘို႔ -
• အသဲလုပ္ငန္းသိေအာင္ ေသြးစစ္မယ္။
• မ်က္စိစစ္တာကို Ethambutol ေဆးေပးေနသူေတြကို လုပ္မယ္။
• နားစစ္တာကို Streptomycin ေဆးထိုးေပးေနသူကို စစ္တယ္။

CDC guidelines for evaluating CXR ရင္ပတ္ ဓါတ္မွန္ရိုက္ စစ္ေဆးျခင္း လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ား
တီဘီေရာဂါကို တိက်ေသျခာမႈရွိေအာင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကေန သူ႔တိုင္းျပည္ထဲကိုလာေရာက္ အေျခခ် ေနထိုင္မဲ့သူေတြကို တိုင္းျပည္ထဲ ဝင္မလာခင္ ျပည္ဝင္ခြင့္ဗီဇာအတြက္ ေဆးစစ္မႈေတြ တိတိက်က်၊ မလြဲမေသြလုပ္ဘို႔ တီဘီအတြက္ ျပဌာန္းခ်က္ လုပ္ထားတာကို ကိုးကားႏိုင္ပါတယ္။ ဓါတ္မွန္ရိုက္ စစ္ေဆးျခင္း လမ္းညႊန္ခ်က္မ်ားလို႔ ေခၚတယ္။ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ၾကီးဌာနကေန အသိအမွတ္ျပဳေပးထားတဲ့ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ ဆရာဝန္ေပါင္း ၄ဝဝ နီးပါးကိုသာ စစ္ေဆးခြင့္ ျပဳထားျပီး၊ သူ႔တိုင္းျပည္ထဲမွာေတာ့ ဆရာဝန္ေပါင္း ၃ဝဝဝ ေလာက္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ Active tuberculosis ေလာေလာလတ္လတ္ တီဘီရွိေန-မေနကို စစ္ေဆးတာ ျဖစ္ပါတယ္။ Chest X-ray ရင္ပတ္-ဓါတ္မွန္ ရိုက္ျပီး၊ Classification worksheet ေဆးစာရြက္မွာ အဆင့္ေတြ သတ္မွတ္ေပးထားပါမယ္။ တခ်ိဳ႕ကို ခ်က္ခ်င္း ေဆးကုသဘို႔နဲ႔ တခ်ိဳ႕ကို အေျခခ်ေနထိုင္ျပီးေနာက္ ေဆးကုသေပးဘို႔ ပါဝင္ပါတယ္။

(၁) Active TB ေလာေလာလတ္လတ္ တီဘီရွိေနတဲ့သူရဲ႕ ဓါတ္မွန္ဆိုတာ -
1. Infiltrate or Consolidation အဆုပ္ထဲက Airspaces ေလေနရာမွာ Opacification ပိတ္ေနမယ္၊ ထူထဲႏိုင္တယ္။ ကြက္ၾကားျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အနားသတ္လဲ Irregular margins ညီတူညာတူ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မယ္။ Haziness ခပ္ဝါးဝါးေနမယ္။

2. Cavity အဆုပ္ထဲမွာ အေခါင္းျဖစ္ေနတာ၊ Darkened area မဲေနတာ။ မညီညာတဲ့ အနားသတ္က ရွိခ်င္မွ ရွိမယ္။ ရွိခ်င္လဲရွိမယ္။ သူ႔ေဘးမွာ Airspace consolidation ေလေနရာ ပိတ္ေနတာနဲ႔ Infiltrates တိုးပြါးလာတာေတြ၊ Nodular or Fibrotic (Reticular) densities အစုိုင္အခဲျဖစ္တာ၊ အမာရြတ္ျဖစ္တာေတြ ရွိေနမယ္။ မဲေနတဲ့ေနရာရဲ႕ ေဘးကလဲ ထူႏိုင္တယ္၊ ပါးႏိုင္တယ္။ အေခါင္းေဘးမွာ Calcification ထံုးဓါတ္ျဖစ္စဥ္ ရွိခ်င္ရွိေနမယ္။

3. Nodule with poorly defined margins အဆုပ္ထဲမွာ အနားသတ္ မေရရာတဲ့ အစိုင္အခဲ။ ခပ္ဝိုင္းဝိုင္း ျဖစ္ေနတာကို Tuberculoma လို႔ေခၚတယ္။ အနားသတ္ ထင္ရွားႏိုင္တယ္။ ေဝဝါးႏိုင္တယ္။ ေဘးမွာ Haziness ခပ္ဝါးဝါး ျဖစ္ေနရင္ ေလေနရာ-ခဲပိတ္ေနတာ ျဖစ္မယ္။

4. Pleural effusion အဆုပ္အိတ္ထဲ အရည္ေအာင္းျခင္း။ သိသိသာသာရွိေနရမယ္။ ခြ်န္ရမဲ့ ေဒါင့္က တံုးေနရံုသာ မဟုတ္ဘူး။ ကေလးဆိုရင္ေတာ့ ေဒါင့္တံုးေနရင္ ေရာဂါေလာေလာလတ္လတ္ ျဖစ္ေနတာလို႔ သတ္မွတ္တယ္။
5. Hilar or Mediastinal lymphadenopathy အဆုပ္အဝင္ေနရာ ဒါမွမဟုတ္ အဆုပ္ႏွစ္ခုၾကားေနရာမွာ တက္ေစ့ေတြ ေရာင္-ၾကီးေနတာကို Bihilar lymphadenopathy လို႔ ေခၚတယ္။
6. Linear, Interstitial disease ကေလးေတြမွာ မ်ဥ္းေၾကာင္းေတြလို ထင္ထင္ရွားရွား ျဖစ္ေပၚေနမယ္။

7. တျခားေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ။ ပ်ံ႕ေနတဲ့ တီဘီMiliary TB ဆိုတာ အစိုင္အခဲ-အသီးငယ္ေလးေတြ အမ်ားၾကီး 1-2 mm ေလာက္ အဆုပ္အႏွံ႔မွာ ရွိေနမယ္။

တီဘီေရာဂါကို ဓါတ္မွန္ တခါတည္း ရိုက္တာနဲ႔ မလံုေလာက္ပါ။ လိုမယ္ထင္ရင္ Sputum smears သလိပ္စစ္ရမယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဓါတ္မွန္မွာ ေအာက္က အခ်က္ေတြ ရွိမေနေပမဲ့
• The presence of signs or symptoms of TB (Class B1) ေရာဂါလကဏာေတြရွိေနရင္၊ ဒါမွမဟုတ္
• Sputum smears positive for AFB (Class A) သလိပ္ ပိုးေတြ႔ရင္ active TB ေလာေလာလတ္လတ္ ေရာဂါ ရွိသူလို႔ သတ္မွတ္တယ္။

(၂) Inactive TB အရင္ တီဘီျဖစ္ဘူးထားသူ၊ ေလာေလာဆယ္ ေရာဂါမရွိသူ
1. Discrete fibrotic scar or linear opacity အဆုပ္ထဲမွာ အမာရြတ္ ခပ္ဝါးဝါး ဒါမွမဟုတ္ မ်ဥ္းေၾကာင္းလို ေခါင္းပိတ္ျဖစ္ေနတာ။ အနားသတ္က ထင္ရွားတာသိသာမယ္။ ဒါေပမဲ့ Airspace opacification ေလေနရာ ပိတ္တာနဲ႔ Haziness ေဘးေနရာ ခပ္ဝါးဝါးျဖစ္ေနကို မဆိုလိုဘူး။ Calcification ထံုးဓါတ္ျဖစ္စဥ္ ရွိခ်င္ရွိမယ္။ Fibrocalcific scar လို႔ ေခၚတယ္။

2. Discrete nodule(s) without calcification ဆိုတာ Nodular densities အစိုင္အခဲလိုစုေဝးမႈ တခုျဖစ္ျဖစ္ အမ်ားၾကီးျဖစ္ျဖစ္ ရွိေနမယ္။ Distinct borders နယ္နိမိတ္သပ္သပ္ရွိမယ္။ ဒါေပမဲ့ ေဘးမွာ Airspace opacification ေလပိတ္ေနတဲ့သေဘာ မရွိရဘူး။ Nodules အစိုင္အခဲေလးေတြက လံုးဝိုင္းေနမယ္။ Infiltrates ပြါးတိုးလာမႈမ်ိဳး နဲ႔ Airspace opacities ေလပိတ္ေနတဲ့သေဘာနဲ႔ ျခားနာတဲ့အခ်က္ျဖစ္တယ္။ Non-calcified ဒီအစိုင္အခဲေလးေတြဟာ ထံုးဓါတ္ျဖစ္စဥ္ မရွိဘူး။ ထံုးဓါတ္ျဖစ္စဥ္ ရွိေနရင္ အတန္းအစား ျခားနားျပီ။ တျခားဓါတ္မွန္ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား ဆက္လက္ကုသဘို႔ မလိုသူမ်ားစာရင္းထဲ ေရာက္သြားမယ္။

3. Discrete fibrotic scar with volume loss or retraction ဆိုတာ အဆုပ္အေပၚပိုင္းမွာ မ်ဥ္းေၾကာင္းလိုက္ အမာရြတ္အစိုင္အခဲ ခပ္ဝါးဝါးျဖစ္ေနတယ္။ အဆုပ္အေပၚပိုင္းမွာ ေနရာက်ဥ္းေနမယ္။ ဒါနဲ႔အတူ အဆုပ္အစိတ္အပိုင္းေတြၾကားလႊာနဲ႔ အဆုပ္အဝ (အဝင္) ေနရာေတြက အထက္ဆီ တက္ေနမယ္။ အဆုပ္ ဘယ္နဲ႔ ညာ မတူျဖစ္ေနမယ္။

4. Discrete nodule(s) with volume loss or retraction ဆိုတာ အနား သတ္သတ္ မွတ္မွတ္ရွိတဲ့ အစိုင္အခဲေလးေတြ တခု ဒါမွမဟုတ္ အမ်ားဟာ ေဘးမွာ ေလေနရာ ပိတ္ေနတာ မရွိဘူး။ အဆုပ္အေပၚပိုင္းမွာ ေနရာက်ဥ္းေနတာ မရွိရဘူး။ အစိုင္အခဲေလးေတြဟာ လံုးဝန္းေနမယ္။ အနားသတ္တံုးေနမယ္။

5. တျခားေတြ႔ရွိခ်က္ေတြဆိုတာ Bronchiectasis ေခၚတဲ့ ေလျပြန္ၾကီးေတြ က်ယ္ေနတာနဲ႔ နံရံေတြ ထူေနတာ။

(၃) တျခားဓါတ္မွန္ ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ား

(က) ဆက္လက္ကုသဘို႔ လိုသူေတြ
1. Musculoskeletal abnormalities ရင္ေခါင္းနံရံက အရိုးေတြ ပံုမွန္မဟုတ္တာ။ အရိုးက်ိဳးေနတာ၊
2. Cardiac abnormalities ႏွလံုးပံုမွန္မဟုတ္တာ။ ႏွလံုး ၾကီးေနတာ၊ ေသြးေၾကာၾကီးေတြ ပံုမွန္မဟတု္တာ။
3. Pulmonary abnormalities အဆုပ္ထဲမွာ တီဘီမဟုတ္တာ ဥပမာ အက်ိတ္ ေတြ႔တာ။
4. အဲဒါေတြ မဟုတ္ဘဲ ေဆးကုသဘို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ဆရာဝန္ကသတ္မွတ္တာ။

(ခ) ဆက္လက္ကုသဘို႔ မလိုသူေတြ

1. Pleural thickening အဆုပ္အဖံုးလႊာ ထူထဲေနတာ။ ထံုးဓါတ္ျဖစ္ေနတာ။

2. Diaphragmatic tenting ရင္ေခါင္း နဲ႔ ဝမ္းဗိုက္ကိုပိုင္းျခားထားတဲ့ (ဒိုင္ယာဖရမ္) ၾကြက္သားၾကီးကို အထက္ကေန ၾကိဳးနဲ႔ဆြဲထားသလိုျဖစ္ေနတာ။

3. Blunting of costophrenic angle နံရိုးနဲ႔ ဒိုင္ယာဖရမ္ေဒါင့္ခြ်န္က တံုးေနတာ။ တဖက္ျဖစ္ျဖစ္ ႏွစ္ဖက္လံုးျဖစ္ျဖစ္၊ လူၾကီးမွာျဖစ္ေနတာ။ ကေလးမွာဆိုရင္ ဒီလိုျဖစ္တာက ေလာေလာလတ္လတ္ တီဘီလို႔ သတ္မွတ္တယ္။ တကယ္လို႔ ေဒါင့္ခြ်န္ တံုးေနတာသာမကဘဲ အရည္ေတြ မ်ားမ်ား ေအာင္းေနတာပါရွိရင္ လူၾကီးေရာ ကေလးပါ ေလာေလာလတ္လတ္ တီဘီျဖစ္ႏိုင္တယ္။

4. Solitary calcified nodules or granuloma ထံုးဓါတ္အစုအေဝ သန္႔သန္႔ေလးျဖစ္ျဖစ္ တက္ေစ့မွာ ထံုးဓါတ္ျဖစ္ေနတာျဖစ္ျဖစ္ အဆုပ္ထဲ၊ Hila အဆုပ္အဝ၊ Mediastinum အဆုပ္ၾကား ေနရာေတြမွာ ရွိေနတာ။ အနားသားက ထက္ေနမယ္။ သိသာမယ္။ သပ္သပ္မွတ္မွတ္ရွိေနမယ္။ ဒါမ်ိဳးကို Class B3 ေခၚတယ္။ TB in the past အတိတ္ကာလ တီဘီေခၚတယ္။

5. Minor musculoskeletal findings တျခား အေရးမပါတဲ့ ၾကြက္သားနဲ႔ အရိုင္းပိုင္း ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ။

6. Minor cardiac findings တျခား အေရးမပါတဲ့ ႏွလံုး ေတြ႔ရွိခ်က္ေတြ။

လက္ေတြ႔က်တာကို ေျပာပါရေစ။ တီဘီေရာဂါဟာ သက္သာလာတာနဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္လာမယ္။ အသားအေရ ညိဳတိုတို ျဖစ္လာမယ္။ ေဆးေတြေၾကာင့္ပါ။ ေဆးေတြ ရပ္ခ်ိန္က်လို႔ ရပ္လိုက္တဲ့ေနာက္မွာ တေျဖးေျဖးနဲ႔ အသားအေရ နဂိုအေန စိုေျပလာမယ္။ ဆရာဝန္အခ်င္ခ်င္း အျပစ္ေျပာရာေတာ့ က်ခ်င္က်ေနမယ္။ ဓါတ္မွန္တခ်ပ္တည္းနဲ႔ေတာ့ အကဲျဖတ္လို႔ မရေသးပါ။ အခုျဖစ္ေနတဲ့ တီဘီလား၊ ကုသထားလို႔ ေပ်ာက္ေနတဲ့ အမာရြတ္ထင္ေနတာလားလို႔ ခြဲျခားႏိုင္ေအာင္ တျခား စမ္းသပ္မႈေတြ လိုသလို အေတြ႔အၾကံဳလဲ လိုပါတယ္။ ဒုတိယအၾကံဥာဏ္လိုတယ္။ အေဟာင္းတိုင္း မေကာင္းဘူထင္တာ မမွန္ပါ။

Dr. တင့္ေဆြ
၂၇-၅-၂ဝ၁၂
၂၉-၁၂-၂ဝ၁၇